نقشه راه اندیشه سیاسی

(روزنامه ايران – 1395/12/09 – شماره 6445 – صفحه 16)

انجمن علوم‌سیاسی به رسم مألوف، با محور قرار دادن یکی از حوزه‌های دانش سیاسی و با نگاهی آسیب‌شناسانه به وضعیت موجود، موضوع همایش امسال خود را به بحث «وضعیت فکر سیاسی در ایران» اختصاص داد. این همایش، 5 اسفند ماه با حضور اهالی علم سیاست، در خانه اندیشمندان علوم‌انسانی برگزار شد. آنچه در ادامه می‌آید متن ویرایش و تلخیص شده «ایران» از برخی سخنرانی‌های ارائه شده در این همایش است.

اندیشیدن جرأت غلبه بر اضطراب است

در ابتدای این نشست، دکتر داوود فـیـرحـی، استاد علوم‌سیاسی دانشگاه تهران، به‌عنوان دبیر علمی این همایش، بر علت انتخاب موضوع همایش متمرکز شد و تأکید داشت: «حوزه اندیشه و تفکر در جوامع در حال‌گذار در مقایسه با یک جامعه تثبیت شده که الگوی زیست‌سیاسی مشخصی دارد، از اهمیت بیشتری برخوردار است. تفکر در جوامع تثبیت شده یا روی جزئیات تمرکز می‌کند یا در جهت ترمیم برمی‌آید اما در جوامع در حال‌گذاری همچون ما، شرایط فرق می‌کند. به همین دلیل، فکر کردن درباره چیستی معاصرت، فکر سیاسی معاصر و پارامترهای اثرگذار در آن از اهمیت بسیاری برخوردار است و از همین رو، موضوع نشست انجمن علوم‌سیاسی امسال را «وضعیت فکر سیاسی در ایران» قرار دادیم.» به زعم او، اندیشیدن جرأت غلبه بر اضطراب می‌خواهد چراکه رها کردن سنت و قدم گذاشتن در مسیر مدرنیته، ما را در وضعیت ناشناخته‌ای قرار می‌دهد و اندیشه از مهم‌ترین جاهایی است که می‌تواند در مسیر به ما کمک کند.

سراب صورت‌بندی غایی امر سیاسی

دکــتر حـاتم قـادری، عــضو هــیأت عــلـمی دانشگاه تربیت مدرس، از دیگر سخنرانان این هم‌اندیشی بود و عنوان سخنرانی خود را به یکی از مهم‌ترین نتایج مطالعاتی خود طی سال‌های گذشته اختصاص داد و از «سراب صورت‌بندی غایی امر سیاسی» سخن گفت.

به زعم او، تلاش برای فهم و کشف امر غایی و صورت‌بندی‌های آن از گذشته وجود داشته و همواره اذهان بسیاری از فیلسوفان و اندیشه‌ورزان سیاسی- اجتماعی را به خود مشغول ساخته است و معتقد است اگر یک صورت‌بندی غایی به‌عنوان نقشه راه داشته باشیم گویی که به بشر نشان داده‌ایم که زندگی چگونه است و باید در چه مسیری جریان داشته باشد.

او در این راستا، فلسفه و دین را در میان سایر علوم، مدعی تعیین نقشه راه این صورت‌بندی‌ها خواند و معتقد است اگر فلسفه نتوانست نسبت به انسان کاشفیت داشته باشد و در این مسیر راهگشا باشد ، دین این ظرفیت را دارد که کاشفیت به عمل آورد.

فراز و فرود در فکر سیاسی فقهای معاصر

حجت‌الاسلام محمدسروش مـــــحــــلاتــی، پژوهشگر فقه سیاسی، از دیگر سخنرانان این همایش بود و سخنرانی خود را به موضوع «فراز و فرود در فکر سیاسی فقهای معاصر» اختصاص داد. او معتقد است که فکر فقهای معاصر، این روزها فراز و فرود را تجربه کرده است و این فراز و فرودها را در سه دسته نشاند؛ نخست اینکه، در گذشته در میان فقها و حوزویان نوعی تکثر در فکر و اندیشه سیاسی وجود داشت تا جایی که در دوره مشروطه هم صاحبنظرانی مانند آخوند خراسانی و هم سید محمد کاظم طباطبایی یزدی را داریم، دوم آنکه فقهای ما با صراحت و شفافیت، رأی و نظر خود را اعلام می‌کردند که نشان از شجاعت آنان داشت و حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی در دوران پهلوی اول از نمونه‌های بارز این صراحت و شفافیت است. ویژگی سوم تغییر و تحولی همراه با زایش است که در فکر فقهای ما اتفاق می‌افتد.

به زعم او، فقه در دوران کنونی تغییرات فراوانی را از سر گذرانده است به طوری که صراحت و شجاعت در بیان مسائل بویژه مسائل سیاسی به حاشیه رانده شده است و سکوت را بر اظهارنظر در این زمینه ترجیح می‌دهند که سروش محلاتی از این امر ابراز نارضایتی کرد.

http://www.iran-newspaper.com/newspaper/page/6445/15/174204/0

ش.د9504129