شاخه زيتوني براي سركوب شركاي جنگ با داعش

(روزنامه اعتماد – 1396/11/02 – شماره 4008 – صفحه 6)

ترك‌ها نام يك عمليات نظامي را «شاخه زيتون» گذاشته‌اند و تهديد كرده‌اند كه «عفرين» به تابوت يگان‌هاي مدافع خلق و «منبج» به قبرستاني براي آنها تبديل خواهد شد. حمله زميني را با عمليات‌هاي هوايي پشتيباني مي‌كنند و البته به نظر مي‌رسد كه در اين ميان هم برگ سبز روس‌ها را براي حمله دريافت كرده‌اند و هم از موهبت سكوت دولت مركزي سوريه بهره برده‌اند. در حالي كه ورود زميني نيروهاي تركيه به عمق خاك سوريه و منطقه عفرين ادامه دارد، بينالي ايلديريم، نخست‌وزير تركيه مي‌گويد كه ٨ تا ١٠ هزار نيروي يگان‌هاي مدافع خلق در عفرين (استان حلب) هستند. قرار است عمليات شاخه زيتون در چهار مرحله و با مديريت تركيه انجام پذيرد و البته مشخص نيست كه نقطه پاياني اين عمليات كشته شدن چه تعداد از كردهاي متعلق به يگان‌هاي مدافع خلق در عفرين خواهد بود.

كردهاي يگان‌هاي مدافع خلق از نظر تركيه امتداد گروه تروريستي پ‌ك‌ك هستند و البته جامعه جهاني اين تقسيم‌بندي را قبول ندارد. در حالي كه تركيه ادعا مي‌كند بازيگران منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي را در جريان عمليات عفرين قرار داده است اما بسياري از همين بازيگران تاكنون درباره اين عمليات سكوت اختيار كرده‌اند؛ سكوتي كه معلوم نيست از سر رضايت است يا ناچاري از معامله‌اي پنهان با ترك‌ها درباره يگان‌هاي مدافع خلق تركيه. هرچند كه برخي كشورهاي اروپايي مانند فرانسه نسبت به ادامه اين عمليات و تلفات انساني آن هشدار داده و حتي خواهان برگزاري نشست اضطراري شوراي امنيت شده‌اند، در بسياري از تحليل‌ها درباره تاثير تداوم عمليات شاخه‌زيتون به تنش ميان امريكا و تركيه به عنوان دو عضو ناتو اشاره شده است. به عنوان مثال خبرگزاري فرانسه در‌اين باره مي‌نويسد: عمليات شاخه زيتون احتمال تنش ميان تركيه و امريكا را افزايش داده است.

امريكايي‌ها در روزهاي جدال يگان‌هاي مدافع خلق با داعش از آنها حمايت مي‌كردند اما اكنون به نظر مي‌رسد كه واشنگتن در ميدان عمل تامين امنيت كردها در برخي مناطق شمالي سوريه را به خودشان واگذار كرده است.وزارت خارجه امريكا هم بيانيه‌اي خنثي در رابطه با اقدام تركيه صادر كرد. با اين وجود يك مقام ارشد وزارت خارجه اين كشور اعلام كرده كه نگران تبعات امنيتي اين اتفاق براي منطقه است.

فراموش شدن كردهاي يگان مدافع خلق توسط واشنگتن نكته‌اي است كه رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه نيز به آن اشاره و اعلام كرد كه نيروهاي وي شبه‌نظاميان تحت حمايت واشنگتن را در هم مي‌كوبند و اين شبه‌نظاميان نيز نمي‌توانند در اين مسير به حمايت واشنگتن براي شكست دادن تركيه مطمئن باشند. اردوغان در بخش‌هاي ديگري از اظهارنظر روز گذشته خود برخي از متحدان آنكارا را براي ارسال تجهيزات نظامي به يگان‌هاي مدافع خلق مورد شماتت قرار داد كه به نظر مي‌رسد منظور وي از اين متحد، ايالات متحده بود. رييس‌جمهور تركيه در ادامه افزود كه با توجه به آغاز روند فرار شبه نظاميان يگان‌هاي مدافع خلق تركيه از منطقه عفرين احتمالا عمليات شاخه زيتون به زودي جمع و جور خواهد شد.

البته برخي از منابع مي‌گويند كه روسيه نيز در آن بازه زماني از يگان‌هاي مدافع خلق حمايت تاكتيكي مي‌كرد. تا لحظه تنظيم اين خبر توپخانه‌ها و جنگنده‌هاي تركيه قريب به ١٥٣ هدف را با موفقيت مورد اصابت قرار دادند و گفته مي‌شود كه بسياري از اين اهداف انبارهاي تسليحاتي يا پناهگاه‌هاي يگان‌هاي مدافع خلق بوده‌اند. برخي از منابع رسانه‌اي ترك تا عصر روزگذشته خبر از نفوذ ٥ تا ٧ كيلومتري سربازهاي ارتش تركيه به همراه نيروهاي ارتش آزادي‌بخش سوريه به داخل خاك سوريه دادند. عمليات شاخه زيتون در حقيقت دومين عمليات ورود نظامي منسجم تركيه به سوريه در جريان ٧ سال گذشته است.

نخستين عمليات با عنوان سپر فرات در فاصله آگوست ٢٠١٦ تا مارس ٢٠١٧ انجام شد. در عمليات سپر فرات تركيه هم يگان‌هاي مدافع خلق و هم نيروهاي داعش را هدف قرار داده بود. ارتش تركيه مي‌گويد كه در عمليات شاخه‌زيتون نيز نيروهاي داعش هدف قرار خواهند گرفت اما به گفته شاهدان عيني و ناظران ميداني تحولات سوريه، اصولا داعش در منطقه عفرين حضور جدي و ملموسي ندارد كه اين لشگركشي ترك‌ها را توجيه كند. در حالي كه نيروهاي يگان‌هاي مدافع خلق مي‌گويند كه در جريان نخستين زنجيره حملات تركيه ١٠ نفر كه ٧ نفر آنها غيرنظامي بودند كشته شده‌اند، ارتش تركيه اين ادعا را رد كرده و مي‌گويد كه همه كشته شده‌ها يا عضو پ‌ك‌ك يا يگان مدافع خلق بوده‌اند.

ورود ناگهاني تركيه به منطقه عفرين سوريه و آغاز عمليات وسيع نظامي مي‌تواند در كوتاه و ميان مدت براي تركيه به يك چالش ديپلماتيك بدل شود و اعتراض كشورهاي متفاوت را به خصوص در اروپا به دنبال داشته باشد. در چنين شرايطي آنكارا براي فراخواندن سفراي خود از كشورهاي مهم منطقه‌اي و اروپايي تعلل به خرج نداد و روز گذشته تمام آنها را براي رايزني در مورد شرايط جديد در سوريه به پايتخت فراخواند. روزنامه حريت چاپ تركيه روز گذشته با انتشار گزارشي ادعا كرد كه وزارت خارجه اين كشور روز ٢٠ ژانويه سفر روسيه در آنكارا و همچنين بالاترين مقام سفارت امريكا در اين كشور را دعوت كرده و به آنها درباره عمليات شاخه زيتون در شمال غربي سوريه يعني عفرين اطلاعاتي داده است. همچنين يك مقام وزارت خارجه تركيه در گفت‌وگو با اين روزنامه اعلام كرد كه سفير ايران در آنكارا نيز با دعوت به وزارت خارجه در جريان اين عمليات قرارگرفته است.

سفراي بريتانيا، چين و فرانسه نيز به عنوان كشورهاي داراي حق وتو در جريان اين عمليات پيش از آغاز آن قرارگرفته بودند. وزارت خارجه تركيه همچنين اعلام كرده كه مولود چاووش اوغلو نيز با ركس تيلرسون پيش از آغاز عمليات گفت‌وگوي مفصلي داشته است. مولود چاووش اوغلو همچنين با همتاي فرانسوي خود نيز دراين باره تلفني صحبت كرده است. در ميان كشورهاي منطقه‌اي نيز سفراي لبنان، اردن، عراق، قطر، كويت و عربستان سعودي نيز در جريان اين عمليات قرار گرفته بودند.

دولت بشار اسد، رييس‌جمهور سوريه هنوز واكنش عملي به عمليات شاخه زيتون نشان نداده است اما اظهارات آنكارا مبني بر اينكه دمشق از اين حمله اطلاع داشت را به‌شدت تكذيب كرده است. بشار اسد رييس‌جمهور سوريه روز گذشته در ديدار با كمال خرازي، رييس شوراي راهبردي روابط خارجي ايران اين اقدام تركيه عليه كردهاي سوريه را به حمايت از تروريسم تعبير كرد. وي اعلام كرد كه اقدام خشونت‌بار تركيه در حقيقت بخشي از ادامه سياست‌هاي اين كشور در دفاع از تروريسم است.

روسيه به اندازه تركيه مقصر است

در اين معادله و بازي جديد تركيه در سوريه، بيشتر نگاه‌ها به سمت روسيه جذب شده است. روسيه در منطقه عفرين حضور نظامي داشته و همچنين يكي از سه ضلع مثلث به همراه ايران و تركيه در مذاكرات آستانه براي برقراري آرامش و ثبات در سوريه است. هرچند كه وزير خارجه روسيه ابتدا ادعاي رسانه‌ها مبني بر خروج سربازان روسي از عفرين پيش از عمليات شاخه زيتون تركيه را رد كرده بود اما وزير دفاع اين كشور روز گذشته اين خبر را تاييد و ادعا كرد كه آنها براي حفظ جان‌شان از اين منطقه فاصله گرفته‌اند. موضع‌گيري‌هاي خفيف مقام‌هاي روسيه و عقب‌نشيني نيروهاي روس از منطقه عفرين تمام تحليلگران را به اين اتفاق نظر رسانده كه روس‌ها به تركيه براي اين عمليات چراغ سبز نشان داده‌اند اما هشدار داده‌اند كه عمليات تركيه فقط و فقط بايد بر مناطق محدودي از عفرين متمركز باشد نه اينكه به تسري بي‌ثباتي به مناطق اطراف آن نيز منتهي شود.

با اين وجود كردهاي سوريه روز گذشته در اظهاراتي با رد پيشنهاد روسيه به خود، مسكو را به اندازه آنكارا در حمله به عفرين مقصر دانستند. يكي از رهبران «جنبش جامعه دموكراتيك» كرد در اظهاراتي گفت: روسيه از ما خواسته مناطق خود را به دولت سوريه واگذار كنيم، ما اين پيشنهاد را نمي‌پذيريم و هرگز اراضي خود را واگذار نخواهيم كرد، ما از تمامي مناطق‌مان دفاع خواهيم كرد. به گزارش ايسنا، يگان‌هاي مدافع خلق كرد نيز در بيانيه‌اي روسيه را مسوول تمامي بمباران‌ها و حملاتي كه توسط تركيه عليه منطقه عفرين مي‌شود، دانسته و اعلام كردند: به خوبي مي‌دانيم كه ارتش تركيه بدون موافقت قدرت‌هاي جهاني و در راس آنها روسيه كه نيروهايش را در عفرين مستقر كرده، اين حمله را انجام نمي‌داد، در نتيجه ما به همان اندازه كه دولت «اشغالگر» تركيه را مسوول اين حملات مي‌دانيم، روسيه را نيز مسوول اين عمليات و پشتيبان هر كشتاري كه در حق غيرنظاميان مي‌شود، مي‌دانيم.

كردها، شركاي ديروز مبارزه با داعش

در ميان كشورهاي اروپايي فرانسه موضع بسيار تند و تيزتري در برابر اين اقدام تركيه اتخاذ كرده است. وزير خارجه فرانسه خواهان تشكيل جلسه فوري شوراي امنيت شده تا خطرهاي انساني اين اقدام تركيه را بررسي كند. وزير دفاع فرانسه يك روز پيش از آغاز رسمي حملات زميني و هوايي تركيه به عفرين از اين كشور خواسته بود تا دست از عمليات نظامي عليه كردهاي سوريه بردارد و تاكيد كرده بود كه اين كردها شركاي جهان در مبارزه با داعش بوده و هستند.

http://etemadnewspaper.ir/?News_Id=95611

ش.د9604517