تاریخ انتشار : ۰۸ اسفند ۱۳۹۶ - ۰۹:۴۶  ، 
کد خبر : ۳۰۹۹۸۱
به بهانه سالروز پذیرش قطعنامه 598

پایان جنگ، از زبان فرمانده دفاع مقدس (بخش دوم و پایانی)

اشاره: بی گمان هیچ گفته و نوشته‌ای در باره پایان جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق با حمایت استکبار جهانی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران، نمی‌تواند دقیق تر، قابل اعتماد‌تر و مطمئن‌تر از گفته‌ها و نوشته‌های فرمانده جنگ باشد. مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی فرمانده منصوب ازسوی امام خمینی برای هدایت دفاع مقدس، طی مصاحبه‌ای در تیرماه سال 1392 به سوالات مهمی درباره تاریخچه دفاع مقدس، نحوه فرماندهی جنگ و چگونگی پذیرش قطعنامه 598 پاسخ دادند که متن کامل آن در پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی منتشر شد. به مناسبت 27 تیرماه سالروز پذیرش قطعنامه 598، متن کامل این مصاحبه در دو قسمت برای بازخوانی واقعیت‌های این ماجرا و جلوگیری از تحریف تاریخ جنگ تقدیم خوانندگان گرامی روزنامه می‌شود. قسمت اول این مصاحبه را در شماره دیروز مطالعه فرمودید و اینک قسمت دوم و پایانی آن تقدیم می‌شود.

(روزنامه جمهوري‌ اسلامي - 1396/04/28 - شماره 10923 - صفحه 12)

* اگر اجازه بفرمایید به صورت مشخص‌تر نگاهی به تیر 66 تا تیر ماه 67 بیندازیم.جناب آقای هاشمی، شما فرمودید که استراتژی شما مشخص بود و دقیقاً‌می دانستید به چه نقطه‌ای می‌خواهید برسید.این ماجرا طی تیر 66 تا تیر ماه سال 67 شکل عینی‌تری به خودش می‌گیرد.یعنی در بحث سیاسی جنگ مسائلی رقم می‌خورد که قابل تامل است. به نظر می‌آید حضرت عالی با حمایت امام در مسیری حرکت می‌کردید که دو جنبه افراطی داخلی و خارجی به نوعی رضایت به طی این مسیر نداشتند حتی در پاره‌ای از مصادیق بدون اینکه با هم در ارتباطی باشند، با همدیگر همکاری می‌کردند. می‌خواستند مسیر دیپلماسی که شما طی می‌کردید، کاملاً با شکست مواجه شود که در سال 66 و 67 دو مصداق کاملا مشخص در آن دیده می‌شود.

یکی از این موارد حمله هلی‌کوپترهای آمریکایی به کشتی ایران اجر است که فرمانده سپاه وقت تقاضای یک پاسخ خونین به آمریکایی‌ها می‌کند و وقتی به گوش حضرت امام می‌رسد، از جناب عالی می‌خواهند که جلوی این نوع حرکات گرفته شود. یکی از موارد مشخص دیگر نیز در تیر ماه 67 اتفاق می‌افتد. یعنی آمریکایی‌ها با جنایتی که در حمله به هواپیمای ایرباس مرتکب شدند در واقع شرایط را برای شکست دیپلماسی و ایجاد یک جنگ جدید مهیا کردند. به فاصله یک روز بعد از حمله ناو آمریکایی به هواپیمای ایرباس، مرحوم آیت‌الله منتظری طی یک پیام تسلیتی به حضرت امام تقاضای اعلام جهاد علیه منافع آمریکا می‌کنند.

حضرت امام در پاسخ به ایشان ضمن اینکه از پیام تسلیت قدردانی وتشکر می‌کنند، می‌فرمایند: «در این مسیر پشتیبان آقای هاشمی باشید» (سند آن در بخش ضمائم کتاب خاطرات سال 67 موجود است) این دو مصداق عینی نشان دهنده یک وحدت دیدگاه بین حضرت عالی و حضرت امام در حوزه سیاسی جنگ است. یعنی آنچه که شما پیش می‌بردید همان تفکری بود که حضرت امام دنبال می‌کردند؟ چون اگر غیر از این بود این دو واقعه می‌توانست این مسیر را عوض کند. نظر حضرت عالی راجع به این دو واکنش به خصوص واکنش‌های حضرت امام (ره) که دراین دو سال انجام می‌دهند، چیست؟ اگر ما به آن دو پیشنهاد جواب مثبت می‌دادیم، چه عواقبی برای مسیر دیپلماسی ما ایجاد می‌کرد؟

** طبیعی است که اگر ما خودمان را وارد یک نوع جنگ آن گونه با آمریکایی‌ها می‌کردیم، عراق کاملاً راحت می‌شد و عرب‌ها هم راحت می‌شدند و جبهه جدیدی باز می‌شد که آن را نه امام و نه ما می‌خواستیم. البته در خلیج فارس این کار را تا حدودی می‌کردیم. یعنی وقتی آمریکا خیره سری می‌کرد و پرچمش را روی کشتی‌های کویت می‌گذاشت و یا کاروان‌های نفتی آنها را اسکورت می‌کرد، این یک نوع جنگ با ما بود و ما هم همان جا –نه به صورت علنی و اعلان شده – به آمریکا نشان دادیم که نمی‌تواند این کار را کند. یا باید صراحتاً وارد میدان شود و یا این گونه نمی‌شود. ما در آن بخش کاملاً آمریکا را شکست دادیم که افتضاحی برای ابهت آمریکا در منطقه شد. البته سیاست آنها همین بود که از چند جهت بر ما فشار بیاورند. از جهت اقتصادی که گفتم می‌خواستند نفت ما را قطع کنند. از لحاظ نظامی ابزاری به صدام دادند که خارج از برنامه‌های نظامی آنها بود. به اضافه اینکه آمریکا نشان داد که آماده است با ما وارد جنگ شود.

نکته مهمی که در فشارهای آنها علیه ما نهفته بود، این بود که ما را قانع کنند جنگ را ختم کنیم. آنها هم به این نتیجه رسیده بودند که این جنگ ختم شود. شاید تا آن زمان دلشان می‌خواست که این جنگ فرسایشی باشد. چون علاقه‌ای به عراق و ایران نداشتند و فقط می‌خواستند این دو کشور مهم منطقه ضعیف شوند و انقلاب ما هم از الهام بخشی، تبدیل به عبرتی برای دیگران شود.

در برنامه‌های دفاعی و تهاجمی، ما هم راهکاری که انتخاب کرده بودیم موفق نشده بود. یعنی نتوانستیم یک جای استراتژیک را برای فشار بر عراق بگیریم. البته امام اجازه نمی‌دادند ما وارد شهرها شویم و می‌خواستیم در حد جاهایی که گفتم، عمل کنیم. هم فاو و هم خیبر خالی از سکنه بود. در حلبچه هم نمی‌خواستیم وارد شهر شویم. می‌خواستیم سد رابگیریم. کرکوک که از مناطقی نفتی عراق بود و از آن ارتزاق می‌کرد، هدف بعدی ما بود. درحال آماده شدن بودیم که به آنجا برویم.

بنابراین امام می‌دانستند که به کجا می‌رویم. من هم مرتب با امام در تماس بودم. بعد از هر عملیاتی که برمی گشتم، خدمت امام می‌رفتم و توضیح می‌دادم. اگر ناقص عمل می‌شد، دلیلش را می‌گفتم و ایشان هم می‌دانستد. به خصوص اینکه حاج احمدآقا همیشه با ما و دیگر فرماندهان در تماس بود و خبرها را به ایشان می‌داد. سپاه و ارتش هم در تماس بودند. بالاخره بحث قطعنامه پیش آمد. قطعنامه 598، هشتمین قطعنامه‌ای است که برای جنگ عراق علیه ما در سازمان ملل به تصویب رسید.

پیش از قطعنامه 598، شورا قطعنامه 588 را در تاریخ 16/7/65 تصویب کرده بود که ایران آن را نپذیرفت و دبیر کل در گزارش خود به شورای امنیت، خلاصه‌ای از مواضع ایران و عراق را در قبال قطعنامه عنوان نمود و اعلام کرد درحالی که عراق تمایل خود را برای پذیرش قطعنامه شورای امنیت اعلام داشته، ایران به دلایلی که ذکر کرده، این قطعنامه را نپذیرفته است.پس از قطعنامه 588 ایران عملیاتهای موفقیت آمیز زنجیره‌ای را در خاک عراق انجام داد (سلسله عملیات‌های فتح، کربلا، والفجر9 و نصر) حاصل این مجموعه عملیات‌ها نزدیک شدن رزمندگان اسلام به شهر بصره شد که عامل دقت و حساس شدن شورای امنیت به مسئله جنگ شد.

بر این اساس اعضای دائم به صورت یک گروه، کار مشترک و سازماندهی شده‌ای را برای پایان بخشیدن به جنگ ایران و عراق آغاز نمودند. کار این گروه مشترک به صورت محرمانه بود که حاصل بررسی‌های آنها در 5 ماه منجر به نوشتن پیش نویس قطعنامه 598 شد.این قطعنامه را آنها صادر کردند. با شرایطی که برای ما درست کرده بودند، فکر می‌کردند ما می‌پذیریم. چند عقب نشینی نیروهای ما آنها را امیدوار کرده بود که ما می‌پذیریم.

ما لازم دیدیم که بعد از پذیرش قطعنامه در شرایط مناسبی باید ضرب شصتی نشان بدهیم که آنها متوجه شوند قدرت تهاجمی بر سر جای خود باقی است. وقتی که عراقی‌ها بعد از پذیرش قطعنامه دوباره حمله کردند و تا نزدیک اهواز هم رسیدند و از خرمشهر و جاهای مهم عبور کردند و معلوم شد ادعای صلح طلبی عراق دروغ است که با یک دفاع جانانه ظرف یکروز آنها را به سرجایشان برگرداندیم.

در طرف شمال جبهه‌ها هم که منافقین فکر می‌کردند ایران در جبهه غرب و شمال نیرویی ندارد و همه امکاناتش در جنوب مستقر است، در عملیات مرصاد پاسخ خود را گرفتند و آن گونه زمین گیر و متلاشی شدند. در عملیات مرصاد فقط منافقین نبودند. نیروهای هوایی و لجستیک عراق با اینها بودند. لذا توانستیم هم منافقین و هم پشتیبانی آنها را از کار بیندازیم. آنها فهمیدند که تحلیل رفتن قدرت تهاجمی و دفاعی ما درست نیست و نیروها می‌توانند مثل گذشته جنگ را ادامه دهند.

قطعنامه که صادر شد، اشکالاتی داشت و ما هم با یک استراتژی درست با آن برخورد کردیم. یعنی خدمت امام رفتیم و پیشنهاد دادیم. قرار بر این شد که ما از یک جهت عملیات زمینی و جنگ را با قدرت ادامه دهیم و نیرو هم تجهیز کنیم که ستاد کل را بر این اساس تشکیل دادیم. برای اینکه دولت بیشتر از گذشته برای پشتیبانی جنگ در میدان باشد. مردم هم دعوت شدند که برای جنگ آماده شوند. این یک فاز بود.

فاز سیاسی را هم شروع کردیم و آن این بود که مذاکره کنیم تا مفاد قطعنامه مطلوب ما شود. یعنی قطعنامه‌ای باشد که با قبول آن به اهداف خود برسیم. این سیاست با چند عملیاتی که انجام شد و با مذاکراتی که شروع کردیم جواب داد. طول کشید تا قطعنامه را به نفع ما اصلاح کردند. در جاهای دیگر مفصل گفتم که چه چیزهای ظریفی را اصلاح کردیم تا قطعنامه به گونه‌ای باشد که بتوانیم هم غرامت بگیریم و هم عراق بخاطر تجاوز محکوم شده باشد. درنهایت پیروزی از آن ایران شد و دنباله آن سقوط صدام بود که بحث دیگری دارد و آن هم در برنامه ما بود به آن هم در جای خود عمل شد.

* یک سوال میانی دارم. دبیر کل سازمان ملل در سال 66 سفری به ایران داشت. شما بعدها در جایی از شجاعت ایشان در پیگیری اجرای قطعنامه 598 یاد کردید. راجع به آقای خاویر پرز دکوئیار چه نظری دارید؟ نقش دبیر کل سازمان ملل را در این رابطه چه میزان یاری دهنده و کمک کار جمهوری اسلامی می‌دانید؟

** خب ما ظاهر صحنه را می‌دیدیم و پشت صحنه را نمی‌دانستیم که قدرت‌هایی که آقای دکوئیار را آوردند، سیاستشان چه بود؟ چه می‌خواستند؟. البته کم و بیش می‌دانستیم. ولی همین مقدار که می‌دیدیم ایشان حاضر شد که قطعنامه 598 را به آن شکل عوض کند برای ما قدم مهمی بود. من آنها را به صورت روشن در جایی گفتم و دیده می‌شود. بعد هم ایشان پیگیری می‌کرد برای اینکه مسائل اجرا شود و چون صدام نمی‌خواست اجرا شود، پیگیریهای دبیر کل سازمان ملل به گونه‌ای بود که دیگران متهمش می‌کردند ولی ما طلبکاری می‌کردیم ومی گفتیم: «این بخش ناچیز از حقوق ماست که می‌دهید مثلا با آمار نشان دادیم که ما هزار میلیارد دلار از جنگ خسارت دیده‌ایم ولی آنها فقط یکدهم آن یعنی 100 میلیارد دلار راپذیرفتند».

انصافا دوستان ما در وزارت خارجه که مسئولیت مذاکره را داشتند خوب عمل کردند البته آنها تنها نبودند و قدمی بدون تایید بر نمی‌داشتند. اول حضرت امام بعد سران قوا و من که مسئول جنگ و جانشین فرمانده کل قوا بودم. هر مرحله‌ای را طی می‌کردند سوال می‌کردند و ما جواب می‌دادیم که مثلا تا اینجا پیش بروید. پس سیاست ما دو شعبه داشت. یکی اینکه در جنگ نشان بدهیم با قدرت ایستاده‌ایم که آنها خیال نکنند ما داریم مضمحل می‌شویم. دوم هم اینکه در مذاکرت سیاسی یکدنگی نکنیم و دپلماسی فعال را عمل کنیم تا بالاخره به نقطه‌ای رسیدیم که هیچ‌ کسی از ناظران جهانی فکر نمی‌کرد به اینجا برسیم.

* من دو سوال در رابطه با پذیرش قطعنامه دارم بدون تقدم و تاخر پرسش آن، یکی از این دو سوال این است که در رابطه با هر جنگی، یک مجموعه به هدف رسیده و پیروز داریم و یک طرف از هدف مانده و شکست خورده، پرسشی که در پایان 8 سال دفاع سلحشورانه و مقدس نظام جمهوری اسلامی وجود دارد این است که چرا سمبلی و نشانی از پیروزی ما در صحنه کشور دیده نمی‌شود؟ پیروزی حماسه عظیمی که 3 سند تاریخی از بیانات امام و رهبری و همچنین تمکین نامه آخر صدام به جناب عالی در تایید آن وجود دارد؟

حضرت امام بارها عملکرد امنای خود را تایید فرمودند و اشاره کردند که چه کسی بهتر از اینها قادر به اداره جنگ بود؟، رهبر معظم انقلاب هم در نامه خود به دکتر ولایتی (وزیر خارجه وقت) ضمن تاکید بر احقاق حقوق حقه ملت، نقش جنابعالی را مستظهر به تاییدات الهی برشمردند و در نهایت آن جمله معروف نامه صدام که:«جناب آقای هاشمی رفسنجانی، دیگر همه چیز روشن شده و شما به هر چه می‌خواستید رسیدید»، از نظر جنابعالی با وجود این همه اسناد متقن تاریخی چرا در سالروز پذیرش قطعنامه و اثبات حقانیت جمهوری اسلامی در پایان 8 سال دفاع مقدس خبری از جشن ملی پیروزی نیست؟

** این چراها ادله‌ای دارند که به موقع به آنها می‌پردازیم. اینگونه است، شما به سخنان امام درباره تحلیل‌های گوناگون اشاره کردید. من هم همان موقع سخنرانی و تحلیلی را گفتم که این سوره فتح بعدازپیروزی بر مشرکان و گرفتن مکه و فتح مکه نازل نشده؛ بلکه برای صلح حدیبیه نازل شده است پس از صلح حدیبیه خیلی از کسانی که در آنجا حاضر بودند گریه می‌کردند و می‌گفتند که در مقابل مشرکین کوتاه آمدیم و ضعیف شدیم.

این موضع تا آنجا بودکه پیامبر خدا (ص) وقتیمی خواستند صلح نامه بنویسند، بعضی کلمات خودشان را به خواست آنها عوض می‌کردند. ولی آن موقع سوره فتح نازل می‌شود و خداوند "انّا فتحنا لک فتحا مبینا" را می‌گویند. من هم حقیقتا فتح را همین جا می‌دیدم. یعنی ما با یک شگرد دیپلماتیک به گونه‌ای رفتار کردیم و شرایط را فراهم کردیم که همان‌هایی که در سازمان همیشه علیه ما رای می‌دادند این بار به نفع ما رای دادند. به این نرمش نمی‌گویند. ما که چیزی به آنها ندادیم. همان‌طور که گفتم در دو شاخه عمل می‌کردیم و رفتار ما به گونه‌ای بود که اولا دنیا از ما مسئولیت شناسی دید و دید که ماجراجو نیستیم و یک حرف منطقی داریم و برای حرف منطقی خودمان مقاومت می‌کنیم.

بعد انعطاف ما را در چیزی دیدند که فکر نمی‌کردند در مواردی انعطاف نشان بدهیم.در آن شرایط می‌توانستیم در تنگه هرمز برای دیگران مشکل ایجاد کنیم امّا نکردیم و گفتیم که امنیت یا برای همه یا برای هیچکس.تا این حد حرف می‌زدیم. می‌توانستیم آن موقع انتقام بیشتری از آمریکایی‌ها در خیلی از جاها بگیریم.لزومی نداشت وارد این کار شویم. امام هم مسائل را هدایت می‌کردند. بالاخره با آن رفتار حرکت منطقی که کردیم. هم صلح دوستی خودمان را نشان دادیم هم روی حق خود پافشاری کردیم و هم به آن نقطه‌ای که باید می‌رسیدیم، رسیدیم. فتح واقعی اینجا بود.

آن جمله‌ای را که صدام نوشته بود در خاطره‌ای از یکی از اسرا دیدم که حق مطلب را بخوبی بیان کرده بود، او در خاطراتش نوشته که پشت سیم‌های خاردار ایستاده بودیم و به تلویزیون عراق گوش می‌دادیم. صدر خاطره آن آزاده این جمله صدام بود که در جواب من نوشته بود.حرفی که این آزاده زد واقعیت‌ها را در همان خاطره کوچک بدرستی مشخص کرده است. یعنی بعد از پذیرش قطعنامه تا آن روز فضای تلخی بر خیلی از رزمنده‌ها، اسرا و خانواده شهداء حاکم بود که ما چکار می‌کنیم؟امآ وقتی آن جمله را شنیدیم همه فهمیدیم که نظام درحال انجام دادن چه تدبیری است و به این صورت پیش برد که آن‌ها از پشت خبر نداشتند و ما هم خیلی در جایی نگفتیم و باز هم نمی‌گوییم.مرحله بعدی آن هم بسیار مهم بود که چه بر سر صدام بیاید و اینکار را هم خداوند کرد و حقانیت و مظلومیت و مقاومت ما هم در آن بی‌نقش نبود ولی لازم نیست از نقش خودمان در اینجا خیلی صحبت کنیم.

* آقای هاشمی، حضرت امام در این نامه از دو کلید واژه در کنار هم استفاده می‌کنند. یکی از این کلید واژه‌ها «جام زهر» و دیگری "تشخیص مصلحت" است که جام زهر را به تشخیص مصلحت یک امت تعبیر می‌کنند. هر دوی این کلیدواژه‌ها گرفتار تفسیرهای افراطی شدند. یعنی جوان‌های امروز نه از موضوع جام زهر تصور درستی دارند و نه از موضوع تشخیص مصلحتی که حضرت امام دادند. از جنابعالی می‌خواهم راجع به استفاده حضرت امام از این دو واژه در کنار همدیگر در آن نامه صحبت بفرمایید؟

** در جلسه‌ای ما 5 نفر خدمت امام رفته بودیم برای اینکه بگوییم وضع جنگ اینگونه است. آیا می‌خواهیم ادامه بدهیم و یا نمی‌خواهیم ادامه بدهیم؟ نظر قاطع خود را گفتیم که مصلحت نمی‌بینیم. برای امام سخت بود که در آن شرایط بپذیرند ما قطعنامه را امضاء و قبول کنیم. لااقل تا آن مقداری که ما صحبت می‌کردیم. جلسه ما در آن شب طول کشید. راهکارهایی هم پیشنهاد شد. ایشان گفتند که ما به مردم گفتیم اگر جنگ 20 سال هم طول بکشد، ما ایستاده‌ایم و در و دیوار پر از «جنگ جنگ تا پیروزی» و «تا رفع فتنه» است. اگر الان یکدفعه بیاییم و اینگونه عمل کنیم، جواب مردم و رزمنده‌ها را چه باید بدهیم؟ دل آنها می‌شکند.

در آن جلسه از اینگونه بحثها بود. ما اینها را قبول داشتیم و روی آنها بحثی نداشتیم. ولی بحث این بود که آیا مصلحت است که الان به این صورت ادامه بدهیم؟ بحثها اینگونه بود. امام قانع شدند که الان باید این کار را بکنیم و به این مسئله رسیدند که مصلحت است که بپذیریم. منتها بحث بر سر کیفیت بود من به امام پیشنهاد کردم که اگر برای شما اعلام آن سخت است این مشکل را من حل می‌کنم. من جانشین شما هستم و حق امضاء در این مسائل دارم من می‌روم و می‌پذیرم. ممکن است جنابعالی بعد بلافاصله بگویید که او تخلف کرده و باید از من به عنوان فرماندهی کل قوا اجازه می‌گرفت. شما آن موقع می‌توانید مرا محاکمه کنید. فدا کردن یک نفر بهتر از این همه مشکلاتی است که پیش آید.ایشان نگاه مهربانانه‌ای کردند و گفتند: نه، این خوب نیست. خودشان پیشنهادی دادند که ما از آن پیشنهاد بیشتر متاثر شدیم و آن را قبول نکردیم و گفتیم که این درست نیست.

* این پیشنهاد را هرگز جنابعالی در جایی مطرح نفرمودید؟

** نه در جایی نگفتم.

* اسامی 5 نفر حاضر در آن جلسه را می‌فرمایید؟

** سران قوا بودیم. رئیس مجلس، رئیس جمهور، رئیس قوه قضائیه و نخست‌وزیر به همراه حاج احمد آقا که معمولا در جلسات ما بودند.

* آیا غیر شما، دیگر آقایان هم پیشنهادی دادند؟

** یادم نیست. امام پیشنهادی دادند که ما پیشنهاد ایشان را رد کردیم. بعد پیشنهاد سوم این شد که امام گفتند: حالا که باید بپذیریم، شما وجوه قوم و بزرگان را از همه جا دعوت کنید و همین حرفهایی را که اینجا زدیم، برای آنها هم بگویید و در یک جلسه خاص آنها را توجیه کنید، بدون اینکه پخش شود.آنها قانع شوند و بعد آنها هم از کاری که می‌کنیم، دفاع کنند.اصلا بنا نبود که امام نامه بنویسند. این کار را به عهده ما گذاشتند. رئیس‌جمهور هم آن جلسه را برای همان کار تشکیل داد که توجیه کنیم. عده‌ای را دعوت کردیم. در این بین حاج احمد آقا خبر داد که امام خودشان یک نامه نوشتند و اعلام می‌شود.

ما اصلا انتظار این را نداشتیم. بعدا از مضمون نامه مطلع شدیم. پس امام با در نظر گرفتن مصلحت رفتار کردند. پس از یک جلسه طولانی و مذاکرات ایشان با سران قوا که کاملا به آنها اعتماد داشتند تصمیم گرفتند. شرایط اقتصادی و شرایط صدور نفت و شرایط میدان و شرایط نیروهای ایثارگر را گفتیم که نمی‌توانیم درست اداره کنیم.مشکلات خانواده‌های آنها و اسراو خیلی چیزهای دیگر را گفتیم. وقتی همه اینها توضیح داده شد. قبول کردند. بیشتر از همه اینها، خطر استفاده عراق از سلاح‌های شیمیایی در شهرهای بزرگ بود. گفتم اگر مثلا فردا تبریز را مثل حلبچه زدند، ما چه کاری می‌توانیم بکنیم؟ چه اتفاقی می‌افتاد؟ خیلی آسان می‌توانند تبریز، ارومیه و حتی تهران را بزنند. همه اینها را بررسی کردیم. همه می‌دانستیم که غربی‌ها و روسها آماده‌اند همه چیز را بدهند برای اینکه ما بترسیم و قبول کنیم.

با این شرایط مصلحت روشن شد. اینکه بپذیریم یا نه و برای امام تلخی داشت و مانند جام زهر بود، مربوط به مسائل بعد می‌شود که چطور به مردم بگوییم؟ گفتن آن به رزمنده‌هایی که در جبهه هستند و خانواده شهدا و جانبازان حقیقتا برای امام تلخ بود. تا نتیجه این کار روشن شود مدتی زمان لازم دارد. پس مسئله مصلحت همیشه اینگونه است. یعنی وقتی که انسان به خاطر مصلحت یک کار خلاف مسیر عادی انجام می‌دهد، در آن لحظه مشکلاتی دارد، خیلی‌ها ناراحت و بعضی‌ها خوشحال می‌شوند و لذا می‌بینیم بعد از اعلام پذیرش قطعنامه به دستور امام گروههایی به همراه نامه امام به جبهه‌ها رفتند برای توجیه رزمندگان.

امام با آن هوشی که داشتند جمله "جام زهر را می‌نوشیم" را درست بکار بردند. یعنی انتخاب کردیم که بنوشیم. یعنی بر ایشان تحمیل نشد که بنوشند. حالتی بود که بخاطر مصلحت انتخاب کردند. فکر می‌کنم ایشان با تفکر و پیش‌بینی شرایط آن جمله را بکار بردند. هم مصلحت را رعایت کردند و هم ناراحتی خودشان را به مردم نشان دادند که دلشان نمی‌خواست اینگونه شود و هم آینده را در آن جمله نهادند که مردم می‌بینند چه فتحی کردیم؟

البته لازم است در اینجا به نقش نامه آقای محسن رضایی هم اشاره‌ای شود که وی درآن نامه نیازهای ضروری رزمندگان را برای ادامه جنگ مطرح کرده بود و خیلی واضح بود که در آن شرایط تامین آن نیازها برای نظام و کشور مقدور نبود که امام هم در نامه خودشان به آن تکیه کردند.

* در لابلای سخنان جنابعالی، بحث این بود که چه کسی بپذیرد؟ البته شما پیشنهاد قبول مسئولیت دادید که امام نپذیرفتند. سوال من در همین راستا معطوف به مجمع تشخیص مصلحت نظام است. در آن مقطع تاریخی چند ماهی بیشتر از عمر تشکیل مجمع نگذشته بود. به نظر می‌آید حضرت امام علاوه بر تمهید بزرگ بن بست شکنی موارد قانونی اداره نظام توسط مجمع، اهداف بلندتری را هم دنبال می‌کردند. استنباط من این است که ایشان برای عبور از تنگناهایی نظیر قبول قطعنامه هم به مجمع تشخیص مصلحت نظام نظر داشتند. با توجه به اینکه در آن مقطع مجمع نهادی نوپا بود و امکان ایفای چنین نقشی را نداشت، جنابعالی فکر می‌کنید اگر مجمع در شرایط امروز و قدمت ربع قرنی بود، آیا حضرت امام وظیفه پذیرش قطعنامه و مسئولیت آن را به دوش مجمع می‌گذاشتند؟

** بعید می‌دانم.چون اختلاف از همین مجمع شروع می‌شد. بالاخره کسانی بودند که موافق نبودند. در آن جلسه‌ای که ما با ایشان داشتیم. ما 5 نفر همصدا بودیم. عقبه‌ای هم داشتیم و عقلای دیگری هم دنبال کار بودند. اما اگر همین الان در مجمع چنین حالتی پیش بیاید، یکنواخت نیست. وقتی نامه امام در آن جلسه خوانده شد، بعضی‌ها زار زار و با صدای بلند گریه کردند. چون اینها نسبت به همه مسائل توجیه نبودند.

* به مصداق ماجرای صلح حدیبیه؟

** واقعا شبیه آن بود. در آنجا همان حالت بود. صلح امام حسن(ع) هم همین‌طور بود. حتی لقب مذل المومنین به امام حسن(ع) دادند، بنابراین فکر می‌کنم این بحث جای خودش را داشت. امام(ره) فرمانده کل قوا بودند و اختیار اعلام جنگ و صلح با فرماندهی قواست. من هم جانشین بودم. آقایان دیگر هم صاحبنظر و مشاور بودند. ادله هم روشن بود و امام به لحظه لحظه جنگ آشنا بودند. در همان جمع کوچک به اندازه کافی مصلحت کشف شده بود. اگر همین الان هم بخواهد چنین کاری بشود، اختلاف پیش می‌آید، مگر اینکه سیاست این باشد که رهبری یا امام بخواهند مسئله را کاملا از دوش خودشان به جای دیگری ببرند و بگویند یک نهاد قانونی تصمیم گرفته است. می‌تواند اینگونه باشد. ولی در آنجا اینگونه نبود و فرماندهی کل قوا مسئول کار هستند.

* به عنوان فقط یک سوال از جنابعالی می‌خواهم نظرتان را درباره قیاس دو پرونده دفاع مقدس و هسته‌ای بفرمایید؟ دو پرونده‌ای که در هردوی آنها حق مسلّمی متوجه ملت و نظام بوده و هست. اگر هر دوی آنها را در دو کفه یک ترازو قرار دهیم چه شباهتها و تفاوت‌هایی میان این دو پرونده می‌توانید ببینید؟ آیا می‌توان از پرونده دفاع مقدس برای پرونده هسته‌ای درس بگیریم؟

** نمی‌خواهم در اینباره صحبت کنم، برای اینکه الان میدان داغ تصمیم‌گیری هاست. اگر بگوییم پرونده دفاع مقدس و هسته‌ای شباهتی دارند یک نوع پیش داوری است. اگر روزی در این باره بحث شود باید بین ما، رهبری و عقلای قوم شود تا نظام هر تصمیمی بخواهد بگیرد. اما الان ربطی به هم ندارند.

* آقای هاشمی؛ در رابطه با تحلیل‌های غلط عده‌ای از پایان جنگ، شاهد آن بودیم که حضرت امام از خانواده‌های شهداء و جانبازان عذر خواهی می‌کنند. نظر شما راجع به تحلیل‌های غلط آن دوره و بازتولید آنها در امروز چیست؟ مضاف بر آنکه این تحلیل‌ها غالبا ازسوی کسانی مطرح می‌شود که نقشی در مدیریت 8 سال دفاع مقدس نداشته‌اند. بالاخره این تحلیل‌های غلط تا کی ادامه خواهد یافت؟

** بالاخره آنها هم بیکار نیستند، می‌نشینند و فتنه می‌کنند، نمی‌خواهیم زیاد به این چیزها بپردازیم. بیشتر حرفهایم را در این زمینه در مصاحبه با روزنامه کیهان – اشاره به کتاب بی‌پرده با هاشمی – زده‌ام. نکته‌ای که من همیشه روی آن تاکید دارم پرهیز از ایجاد اختلافات جدید و زدن حرف‌های اختلاف انگیز است. باید نشان بدهیم که متحد هستیم.

* خداوند به جنابعالی عزّت و سلامت روزافزون بدهد.

** خداوند به همه توفیق بدهد تا قدر جوانان رزمنده، شهداء، جانبازان، آزادگان، مفقودان عزیز و خانواده‌های آنها را بدانیم که واقعا سرمایه‌های ما در دفاع مقدس و در همه مقاطع تاریخ هستند.

http://jomhourieslami.net/?newsid=141361

ش.د9602833

نظرات بینندگان
ارسال خبرنامه
برای عضویت در خبرنامه سایت ایمیل خود را وارد نمایید.
نشریات