کنگره آزادی فرهنگی

آمریکا برای مقابله با نفوذ فکری و ایدئولوژی کمونیسم در سطح سیاست خارجی انجام داد، راه‌اندازی کنگره آزادی فرهنگی است که «ساندرس» نویسنده کتاب «جنگ سرد فرهنگی، سیا و جهان هنر و ادب» آن را وزارت فرهنگ بلوک غرب می‌نامد. مؤسسه «رند» در این باره می‌نویسد: «یکی از مهم‌ترین سازمان‌های ضد کمونیستی در زمان جنگ سرد، کنگره آزادی فرهنگی بود که در سال 1950/1329 تأسیس شد. ایده اصلی آن متعلق به یک گروه از روشنفکران اروپایی و آمریکایی شامل ملوین لاسکی و روث فیشر با هدف شکل‌دهی به یک اجماع ضد کمونیستی مبتنی بر ارزش‌های جهان آزاد بود. این کنگره کمیته‌های ملی در سراسر اروپا و بعد آسیا و آمریکای لاتین ایجاد کرد. مهم‌ترین فعالیت‌های کنگره انتشار مجلات و ژورنال‌ها، برگزاری کنفرانس‌های بین‌المللی و حمایت از نویسندگان، هنرمندان و دانشمندان کشورهای کمونیستی بود.»(مؤسسه رند، 1387: 10) برخلاف مؤسسه رند، از نظر ساندرس مدیریت و سازماندهی کنگره بر عهده سازمان سیا بود: «سازمان جاسوسی آمریکا به مدت 20 سال به طور مخفیانه، جبهه فرهنگی پیشرفته‌ای را در غرب و برای غرب، به بهانه آزادی‌بیان، اداره کرد. با تعریف جنگ سرد به عنوان جنگی میان افکار بشر، وزارتخانه گسترده‌ای از سلاح‌های فرهنگی نظیر مجلات، کتاب‌ها، کنفرانس‌ها، سمینارها، نمایشگاه‌های هنری، کنسرت‌ها و جوایز، به وجود آمد. اعضای این کنسرسیوم شامل گروه دسته‌بندی شده‌ای از افراطی‌های سابق و روشنفکران چپ‌گرا بودند که ایمان‌شان به مارکسیسم و کمونیسم به وسیله استبداد استالینی در هم شکسته شده بود.»(استانر ساندرس، 1382: 4‌ـ3) خانم ساندرس این شبکه را «ناتوی فرهنگی» می‌نامد که هدف اولیه آنها تقویت سوسیالیست‌های غیرکمونیست و مارکسیست‌های مخالف شوروی بود. اندیشکده «رند» گزارش ۳۵۰ صفحه‌ای را با عنوان «جنگ سیاسی مدرن: رویه‌های کنونی و پاسخ‌های ممکن» در سال 2018 منتشر کرده است که نشان می‌دهد آمریکا در طول جنگ سرد، طیف وسیعی از اقدامات سیاسی، فرهنگی، اطلاعاتی و اقتصادی از طریق نهادهایی، مانند «آژانس اطلاعات آمریکا»، «آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا»، وزارت خارجه و سازمان اطلاعات مرکزی برای بی‌اعتبار کردن ایدئولوژی کمونیست انجام داد. در این گزارش، اقدامات مادی شامل حمایت از نویسندگان، هنرمندان و مجلات و همچنین پخش برنامه‌های «صدای آمریکا» و اقدامات اقتصادی، شامل کمک‌های درازمدت و مخفیانه به دولت‌ها، احزاب سیاسی و اتحادیه‌ها یا سایر جنبش‌ها می‌شد. اقدامات مخفیانه و سرّی شامل ترور و دیگر ترفندهای کثیفی می‌شد که پس از تحقیقات کمیته‌های چرچ و پایک [در اواسط دهه 1970 درباره ترورها و جاسوسی‌های داخلی و خارجی نهادهای اطلاعاتی آمریکا] محدود شد.