معرفی قوانین مربوط به نیروهای مقاومت بسیج

در صفحه حقوقی امروز قصد داریم با توجه به اهمیت بسیج و همچنین سروکار داشتن طیف وسیع جوانان با سازمان‌های مربوط به آن به معرفی قوانین موجود کشور در ارتباط با بسیج بپردازیم.
قوانین اختصاص بسیج که در محدوده قوانین نیروهای مسلح قرار دارند عبارتند از:
- قانون حمایت قضایی از بسیج (مصوب 1/10/1371)
- آیین‌نامه اجرایی حمایت قضایی از بسیج (مصوب 30/3/1372)
- قانون تشکیل و توسعه بسیج دانش‌آموزی (مصوب 9/2/1375)
- قانون تشکیل، ‌تقویت و توسعه بسیج دانشجویی (مصوب 22/9/1377)
- قانون ایجاد صندوق ذخیره بسیجیان (مصوب 29/4/1376)
- اساسنامه بنیاد تعاون بسیج (مصوب 7/5/1375)
به طور خلاصه و با توجه به اهمیت این قوانین برخی از موارد مهم آنها را بیان می‌کنیم.
قانون حمایت قضایی از بسیج
این قانون مربوط به نقش بسیجیان به عنوان «‌ضابط قوه قضائیه» است. طبق این قانون به نیروهای مقاومت بسیج اجازه داده می‌شود همانند ضابطین قوه قضاییه هنگام برخورد با جرایم مشهود در صورت عدم حضور ضابطین دیگر و یا عدم اقدام به موقع آنها و یا اعلام نیاز آنها به منظور جلوگیری از امحای آثار جرم و فرار متهم و تهیه ارسال گزارش به مراجع قضایی اقدامات قانونی لازم را به عمل آورند.
(شروط جرایم مشهود در ماده 21 قانون آیین دادرسی کیفری آمده است مانند جرمی که در منظر ضابطین دادگستری واقع شود یا دو نفر یا بیشتر ناظر وقوع جرم بوده‌اند یا متهم بلافاصله پس از وقوع جرم قصد فرار داشته یا در حال فرار دستگیر شود و این که متهم ولگرد باشد).
البته وظیفه فوق تنها از طریق افرادی که آموزش‌های لازم را در این زمینه فرا گرفته و مجوز مخصوص را از نیروی مقاومت بسیج سپاه دریافت نموده باشند، قابل انجام خواهد بود.
هرگونه توهین یا ایراد ضرب و شتم یا جرح به افراد موضوع این قانون در حین انجام وظایف محوله در حکم توهین و مقابله با ضابطین دادگستری و مأمورین دولتی و انتظامی بوده و با مرتکبین برابر مقررات کیفری مربوطه رفتار می‌شود.
آیین‌نامه اجرایی حمایت قضایی از بسیج
حدود یکسال و نیم بعد آیین‌نامه اجرایی قانون فوق به تصویب رسید.
در این آیین‌نامه شرایط ضابطان بسیجی به قرار زیر تعیین شده است.
الف- گذراندن دوره آموزشی لازم به تشخیص رده ذیربط بسیج
ب – دارا بودن سلامت جسمی در حد برای ماموریت محوله و دارا بودن سلامت روانی
ج – مجوز مخصوص
افرادی که این مجوز را دریافت می‌کنند باید به هنگام برخورد با متهمین درصورت مطالبه و یا احساس ضرورت،‌ مجوز خود را ارایه کنند. (ماده 7 آیین‌نامه اجرایی)
در مورد بازداشت موقت به مدت حداکثر 24 ساعت (موضع ماده 24 آیین دادرسی کیفری) محدوده جغرافیایی و رده‌های نیروی مقاومت بسیج که اجازه اجرای این ماده را دارند توسط فرماندهی این نیرو تعیین شده و به مراجع مربوط اعلام می‌گردد.
مجوز مربوط به ضابطین پس از گذراندن دوره‌های آموزشی لازم و قبولی در امتحان مربوطه صادر می‌شود.
کلیه مزایای قانونی که به ضابطین و رده‌های مربوطه آنها تعلق می‌گیرد، شامل مامورین و رده‌های نیروی مقاومت بسیج موضوع این قانون نیز می‌شود.
قانون تشکیل و توسعه بسیج دانش‌آموزی
این قانون در سال 75 به منظور تشکیل واحدهای پویندگان و پیشگامان بسیج دانش‌آموزی در مدارس راهنمایی و دبیرستان‌های کشور برای جذب، آموزش و سازماندهی دانش‌آموزان کشور تصویب شده است.
طبق این قانون وزارتخانه‌های دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و آموزش و پرورش مکلفند اعتبار مورد نیاز اجرایی این قانون را در حدود امکانات تأمین نمایند.
همچنین در تبصره 6 ماده واحده کلیه مؤسسات دولتی و نهادها مکلف شده‌اند ضمن همکاری و حمایت از فعالیت‌های بسیج دانش‌آموزی، در مورد لزوم برای مشارکت داوطلبانه دانش‌آموزان به طور سازمان‌یافته در برنامه‌‌های مربوطه از طریق بسیج دانش‌‌آموزی تلاش نمایند. (این قانون از یک ماده واحده و 7 تبصره تشکیل شده است.)
قانون تشکیل،‌ تقویت و توسعه بسیج دانشجویی
اهداف و تشکیل بسیج دانشجویی همانند ماده واحد تشکیل بسیج دانش‌آموزی،‌ جذب، آموزش و سازماندهی دانشجویان داوطلب
مجوز مربوط به ضابطین بسیج پس از گذراندن دوره‌های آموزشی لازم و قبولی در امتحان مربوطه صادر می‌شود و در هنگام برخورد در صورت مطالبه یا نیاز باید ارایه کرد
دانشگاه‌ها،‌موسسات و مراکز آموزش عالی و تقویت روحیه همیاری، مسئولیت‌پذیری، بسط فرهنگ و تفکر بسیجی و ایجاد آمادگی همه جانبه از دستاوردهای انقلاب اسلامی در عرصه‌های گوناگون فرهنگی، علمی و دفاعی عنوان شده است.
مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه‌ها،‌ عضو شورای فرهنگی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی خواهد بود (این قانون نیز شامل یک ماده واحده و 4 تبصره می‌باشد)
قانون ایجاد صندوق ذخیره بسیجیان
این قانون که دارای یک ماده واحد و 3 تبصره است برای تاسیس صندوق ذخیره بسیجیان در سال 76 تصویب شده است . این صندوق به منظور رسیدگی به امور رفاهی بسیجیانی که حداقل یک سال به طور مستمر عضو رده‌های مقاومت بوده و یا بیش از سه ماه در جبهه‌های حق علیه باطل حضور داشته‌اند و همچنان به صورت بسیجی فعال و ویژه، ‌ادامه خدمت می‌دهند تاسیس شده است.
بسیجیان موضوع این قانون که عضو صندوق ذخیره دیگری نیستند. می‌توانند ماهانه معادل یک درصد از حداقل حقوق پرسنل نیروهای مسلح را به حساب صندوق واریز کنند. دولت نیز موظف است همه ساله معادل دو برابر مبلغ یاد شده را در ردیف خاصی تحت عنوان کمک به صندوق به بودجه سالانه وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح اضافه کند.
اعتبار سهم دولت،‌ همه ساله به عنوان کمک در بودجه کل کشور تأمین و پس از پرداخت در وجه صندوق به حساب هزینه قطعی منظور می‌شود.
اساسنامه بنیاد تعاون بسیج
بنیاد تعاون بسیج موسسه‌ای غیر انتفاعی، با شخصیت حقوقی و مالی مستقل و وابسته به نیروهای مقاومت بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی می‌باشد.
اساسنامه این موسسه،‌ در 29 ماده تدوین و در سال 1375 تصویب شده است. اهداف بنیاد در اساسنامه عبارت است از:
الف – ایجاد فرهنگ تعاون و همکاری میان بسیجیان و پشتیبانی و هدایت آنها جهت استفاده از تسهیلات اقتصادی
ب – ارایه خدمات به بسیجیان در ابعاد فرهنگی و هنری، علمی و آموزشی، مسکن، وام، مصرف و بهداشت و درمان.
طبق ماده 5 شرایط بسیجیان تحت پوشش بنیاد توسط نیروهای مقاومت سپاه ابلاغ می‌شود.
ارایه خدمات به بسیجیان که در بند ب ذکر شده صرفا از طریق موسسات خدماتی زیر و بدون ایجاد شرکت یا موسسه دیگری صورت می‌گیرد.
1- موسسه فرهنگی هنری رزمندگان اسلام
2- موسسه قرض‌الحسنه بسیجیان
3- موسسه تأمین درمان بسیجیان
4- موسسه تأمین مسکن بسیجیان
5- موسسه تأمین اقلام مصرفی بسیجیان
6- موسسه خدمات علمی و آموزشی رزمندگان
موسسات فوق‌الذکر غیر انتفاعی بوده وهزینه‌های خود را از بنیاد دریافت می‌نمایند.
مسوولان و پرسنل بنیاد و موسسات آن،‌ طبق ماده 13، از بین بسیجیان یا پرسنل نیروی مقاومت تأمین می‌شوند و مطابق ضوابط سپاه حقوق و دستمزد دریافت می‌نمایند.
در مواد دیگر این اساسنامه شرح جزییات ارکان، هیأت امنا، ‌هیات مدیره،‌ مدیر عامل، ‌بازرسان و وظایف آنها ذکر شده است.
سرمایه بنیاد عبارت است از کلیه اموالی که بنیاد تعاون و بسیج در حال حاضر مالک آن می‌باشد و منابع در آمد بنیاد عبارتند از:
الف- کمک‌های بلاعوض و هدایای دریافتی از نیروی مقاومت بسیج و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی اعم از نقدی و غیر نقدی
ب – کمک‌ها و وام‌های دریافتی از بانک‌ها و سایر مراجع
ج – درآمدهای موسسات
هیچ یک از اعضای هیات امنا،‌ هیات مدیره بازرسان و پرسنل مجموعه بنیاد نمی‌توانند در معاملات بنیاد در جهت منافع شخصی، عامل یا واسطه باشند.
همچنین در ماده 27 اساسنامه پیش‌بینی شده «در صورت انحلال بنیاد، پس از تصفیه،‌ کلیه اموال و دارایی‌های بنیاد در اختیار مقام معظم ولایت فقیه قرار می‌گیرد.»
شرح بالا مختصری بود جهت آشنایی بیشتر خوانندگان،‌ خصوصاً بسیجیان محترم با قوانین و موسسات حقوقی مربوط به نیروهای مقاومت بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
خوانندگانی که مایلند با جزییات دقیق این قوانین بیشتر آشنا شوند می‌‌توانند به کتب «مجموعه قوانین نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران» که مربوط به قوانین وزارت دفاع، ‌ارتش، نیروی انتظامی، سپاه پاسداران بسیج و خدمت وظیفه عمومی است، مراجعه نمایند.