- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
(روزنامه اطلاعات ـ 1395/02/27 ـ شماره 26440 ـ صفحه 12)
آمريکا پس از داود اوغلو چه مي‌کند؟
احمد داود اوغلو، نخست وزیر ترکیه، در جنگ با داعش متحد پشت صحنه واشنگتن محسوب می‌شد. حالا پس از رفتن او چه اتفاقی خواهد افتاد؟ به گزارش فرارو به نقل از فارین پالسی، استعفای غافلگیرکننده نخست وزیر ترکیه ، خطر پایان یافتن روابط میان واشنگتن و آنکارا را در بردارد؛ دو متحد که در جنگ مشترک با داعش به یکدیگر نیاز دارند.
داودغلو متحدی قابل اطمینان برای آمریکا بود و در دولت استبدادی تحت ریاست جمهوری رجب طیب اردوغان، صدای اعتدال به شمار می‌آمد. او سیاستمداری ماهر بود که در برخورد با کردهای منطقه، نیروهای زمینی آمریکا علیه داعش، در مقایسه با اردوغان بسیار شکیباتر عمل می‌کرد. ژنرال جان آلن درباره جنگ با داعش در گفتگو با فارین پالیسی گفت:ما روابط خوبی با نخست وزیر داشتیم. جانشین او ممکن است بسیار متفاوت باشد.
مقامات سابق و فعلی وزارت امور خارجه آمریکا نیز اظهار داشتند جای خالی روابط کاری نزدیک داوداوغلو با سیاستمداران آمریکا به وضوح حس خواهد شد. «مارک تونر»، معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا استعفای ناگهانی داوداوغلو را یک موضوع سیاسی داخلی برای ترکیه توصیف کرد و از اظهارنظر بیشتر در این باره امتناع ورزید. آمریکا دو سال تلاش کرد تا توجه ترکیه را به گروه تروریستی داعش جلب کند. اما در دولت اردوغان، آنکارا بیشتر درگیر جنگ با پ.ک.ک بوده است- گروهی جدایی‌طلب که ترکیه و آمریکا آنها را در لیست گروه‌های تروریستی قرار داده‌اند.
آمریکا برای مبارزه و سرکوب داعش در مرز با سوریه بر ترکیه تکیه کرده است و خواستار دسترسی نظامی مداوم به پایگاه هوایی اینجرلیک شد که ترکیه کمتر از یک سال گذشته با آن موافقت کرد. در مقابل، ترکیه برای عقب‌رانی تروریست‌های داعش از مناطق جنوبی خود بر حملات هوایی آمریکا متکی است. اما همچنان دو کشور بر سر حمایت آمریکا از جنگجویان کرد در سوریه اختلاف زیادی دارند.
پس از یک جنگ خونین و خشن چهار ماهه، یگانهای مدافع خلق (YPG) در اوایل 2015 کنترل کوبانی شهری در مرز سوریه را از نیروهای داعش پس گرفتند. با آزادسازی کوبانی این گروه اعتبار تازه‌ای در غرب یافت و از آن پس توسط واشنگتن تاثیرگذارترین گروه مبارز زمینی در برابر گروه‌های شبه نظامی به شمار می‌رود. اما این گروه (YPG) با پ.ک.ک مرتبط است و بنابراین ترکیه مبارزان کرد را یک تهدید برای امنیت ملی خود در نظر می‌گیرد. عدم اطمینان اردوغان به این گروه پس از یک بمب گذاری در ماه مارس در آنکارا افزایش یافت که منجر به مرگ 37 نفر شد. بازهای آزادی کردستان (TAK)، جناحی منشعب از حزب کرد، مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت.
باراک بارفی، کارشناس مسائل کردها در موسسه نیوآمریکا می‌گوید:ترکیه هدف جلوگیری از کنترل منطقه تحت محاصره منبج توسط نیروهای کرد را دارد.بارفی گفت:آنکارا می‌خواهد مرز منطقه تحت محاصره منبج را به منطقه‌ای امن تبدیل کند- خارج از کنترل کردها و رفع زمینه برای براندازی دولت اردوغان،اما آمریکا منطقه منبج را وسیله‌ای برای آزادسازی رقه پایتخت خودخوانده داعش در سوریه می‌داند.
زمانی که برت مک گرک، که اکنون ریاست مبارزه با داعش در وزارت امور خارجه را بر عهده دارد، با اعضای YPGدر کوبانی ملاقات کرد، عدم توافق بر سر مبارزان کرد جای خود را به یک کشمکش عمومی داد. پس از برملا شدن تصاویر این ملاقات، اردوغان آمریکا را به حمایت از دشمنان ترکیه متهم کرد.اردوغان گفت:چگونه می‌توانیم به شما اعتماد کنیم؟ آیا من متحد شما هستم یا تروریست‌های کوبانی؟
در زمان نخست وزیری داوداوغلو، آمریکا مخاطبی داشت که سیاستی میانه‌رو در برابر کردها داشت. گرچه او نخست وزیری ضعیف با قدرت و استقلال کم بود، اما برای مقامات آمریکا کانال مهمی محسوب می‌شود که از طریق او افکار و دغدغه‌هایشان را منتقل می‌کردند.
آندرو بوین کارشناس مسائل ترکیه و سوریه در واشنگتن گفت:استعفای داوداوغلو به معنای وجود افراد کمتری در دولت است که به دیدگاه‌های عمل‌گرایانه در برخورد با کردها اعتقاد داشته باشند. به گفته یک مقام آمریکایی با خروج نخست وزیر از دولت، ممکن است ترکیه حتی بیش از قبل در برابر همکاری آمریکا با نیروهای کرد در سوریه مقاومت نشان دهد. حتی ممکن است در پیشرفت‌هایی که در بستن مرز سوریه به دست آورده نیز پسرفت کند.
استعفای داووداوغلو تا حد زیادی با اختلاف‌هایش با اردوغان در سیاستهای اقتصادی، افزایش اختیارات رییس جمهوری و بازداشت بدون محاکمه مخالفان مرتبط است. داووداوغلو تلاش کرد این اختلافات را مهم جلوه ندهد. او روز 22 ماه مه، دفتر نخست وزیری را ترک خواهد کرد. داوداوغلو در گفتگو با خبرنگاران اظهار داشت، من هیچ خشم و غضبی ندارم و کسی را سرزنش نمی‌کنم. هیچ کس سخنی علیه رییس‌جمهوری از من نشنیده و نخواهد شنید.اما این دو سیاستمدار اختلاف‌های شدیدی بر سر مسائل گوناگون از جمله حل اختلافات کشور با اقلیت کرد داشتند – مسئله‌ای که داوداوغلو در آن بسیار ملایم‌تر بود.
در گزارش‌های ماه گذشته رسانه‌های ترکیه، داووداوغلو به روزنامه‌ها گفت که دولت در حال بررسی آغاز مذاکرات با PKKاست اگر مبارزان این گروه خلع سلاح شوند. اندکی پس از انتشار این خبر، اردوغان علناً این نظریه را رد کرد و گفت شکست کامل PKKتنها راه حل پیش رو است.
امتناع فعلی اردوغان از تعامل با گروه‌های کرد از تلاش‌های قبلی او برای ساخت پیشنهاد صلح نشات می‌گیرد. اما کارشناسان اعتقاد دارند عدم موفقیت او در برقراری صلح پایدار دلیل سخنان آینده او بوده است.
بارفی می‌گوید: افکار اردوغان درباره مسائل کردها کمتر ریشه در عقاید درونی او دارد و بیشتر ناشی از خجالت او از ناتوانی در سرکوب خشونت است.حزب عدالت و توسعه حاکم ( AKP) در جلسه‌ای پیشرو جایگزین اوغلو را انتخاب خواهند کرد. انتظار می‌رود اردوغان جایگزینی انتخاب کند که با تغییر قانون ترکیه مخالفت شدیدی نداشته باشد- سیاستی که موقعیت ریاست جمهوری را در قبال مجلس تقویت می‌کند.
این مساله سبب نگرانی منتقدان قدیمی اردوغان شده است، زیرا آنها می‌ترسند نخست وزیر بعدی فردی باشد که در برابر تمایلات کنونی رییس جمهوری به محدود کردن آزادی بیان و سرکوبی مخالفان سکوت کند. به گفته آیکان اردمیر، نماینده سابق مجلس ترکیه و عضو ارشد بنیاد دفاع از دموکراسی، اردوغان یک فرد وفادار را جایگزین داوداوغلو خواهد کرد.
وی در ادامه گفت: انتظار داریم که کنترل کامل امور داخلی و بین‌المللی ترکیه را به دست بگیرد، ازجمله مذاکرات در جریان با آمریکا و اروپا درباره سوریه، فرآیند عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا و نزدیکی به رژیم صهیونیستی.به دلیل انحصار قدرت اردوغان، با استعفای داوداوغلو تغییرات عمده‌ای در روابط ترکیه و آمریکا به وجود نخواهد آمد.
آرون استین، عضو شورای آتلانتیک، نیز گفت:اردوغان همیشه تصمیم‌گیرنده اصلی در امور مهم ترکیه همانند مسئله سوریه بوده است.جانشینان احتمالی بکیر بوزداگ رییس دادگستری، نومان کورتولماس، معاون نخست وزیر، بینالی یلدریم، وزیر حمل‌ونقل و برات آلبایراک داماد اردوغان و وزیر نیرو هستند.
اختلافاتی که استعفای داود اوغلو را رقم زد
استعفای «احمد داود اوغلو» بر تمامی گمانه زنی‌ها مبنی بر وجود اختلاف بین وی و رئیس جمهوری «رجب طیب اردوغان» در ۲۰ماه نخست وزیری اش صحه گذاشت.
پیمان یزدانی در خبرگزاری مهرنوشت: احمد داود اوغلو نخست وزیر ترکیه و رئیس حزب حاکم عدالت و توسعه با اعلام کناره گیری خود از ریاست حزب و به تبع آن از پست نخست وزیری بر تمامی گمانه زنی‌ها مبنی بر وجود اختلاف بین وی و رئیس جمهوری در ۲۰ماه نخست وزیری خود صحه گذاشت.بسیاری بر این باورند که اردوغان در ادامه تلاش‌های خود برای تقویت قدرت خود در ترکیه با فشارهای خود بر داود اوغلو وی را مجبور به کناره گیری از قدرت کرد.
جنگ قدرت در بالاترین سطح سیاسی ترکیه در حالی در جریان است که سرمایه‌داران و فعالان اقتصادی و شرکای اروپایی و آمریکایی این کشور بسیار نگرانند و کشور با بحران پناهجویان، درگیری نظامی با کردها، فشار آمریکا بر ترکیه برای مبارزه جدی با داعش و فشار سرکوب بی‌سابقه علیه دست‌اندرکاران مطبوعات و منتقدان دست و پنجه نرم می‌کند.
آنچه که سرنوشت داود اوغلو را رقم زد فراز و نشیب روابط وی با اردوغان رئیس جمهوری بود. بسیاری از رسانه‌ها و تحلیلگران ترکیه اختلافات دو رهبر سیاسی این کشور را در طول ۲۰ماه نخست وزیری داود اوغلو را به شرح زیر می دانند:
- اختلاف نظر بر سر محاکمه برخی وزرا در دادگاه عالی، به طوری که بعد از رسوایی ۱۷دسامبر ۲۰۱۳داود اوغلو از برخی از وزرا مانند ظفر چاگلایان، معمر گولر و اگمن بیراکدار خواست تا خود را به دادگاه معرفی کنند امری که با مخالفت رئیس جمهوری مواجه شد
- اختلاف بر سر رئیس سازمان اطلاعات ملی، «هاکان فیدان» رئیس این سازمان با موافقت نخست وزیر از سمت خود استعفا داده و وارد رقابت‌های انتخابات پارلمانی در سال ۲۰۱۵شد اما با مخالفت اردوغان وی مجبور به بازگشت به سازمان اطلاعات ملی شد
- اختلاف اردوغان و داود اوغلو بر سر لیست کاندیداهای حزب حاکم در رقابت‌های انتخابات پارلمانی
- استفاده از «بینالی ایلدریم» از افراد نزدیک به اردوغان به عنوان اهرم فشار علیه داود اوغلو در درون حزب حاکم عدالت و توسعه
- تمایل اردوغان به تشکیل دولت ائتلافی با احزاب مخالف
- ورود «بینالی ایلیدریم» از نزدیکان اردوغان و «برات آلبیاراک» داماد اردوغان به کابینه با فشار اردوغان با وجود مخالفت‌های داود اوغلو
- نزدیکی«بولنت آریچج» معاون سابق نخست وزیر به داود اوغلو منجر به این شد که زمزمه‌هایی درباره جنگ قدرت بین مشاوران نخست وزیر و رئیس جمهور شنیده شود.
- عدم حمایت کافی داود اوغلو از نظام ریاستی مد نظر اردوغان در جریان مناظره‌ها در خصوص تغییر قانون اساسی.
- داود اوغلو هر چه سریعتر به دنبال آماده کردن و ارائه یک قانون اساسی جدید به پارلمان بود در حالیکه اردوغان با مداخلات خود این روند را کند می کرد.
- اصرار داود اوغلو بر شفاف سازی دارایی‌ها و هزینه‌های انتخاباتی سیاستمداران از جمله تمامی روسای استانی و منطقه ای حزب در حالیکه اردوغان با این مسئله مخالف بود.
- با وجود اصرار طولانی مدت اردوغان بر لغو مصونیت نمایندگان حزب کردی دموکراتیک خلق ، داود اوغلو مدت‌ها در این خصوص قدمی بر نداشت.
- با وجود اینکه داود اوغلو اعلام کرد در صورتی که گروه تروریستی پ ک ک به دوره بدون درگیری می ۲۰۱۳برگردد می توان با آنها مذاکره کرد ولی اردوغان تمامی این گزینه‌ها را رد کرد و گفت تنها راه‌حل گزینه، عملیات نظامی است.
- عدم اقدام داود اوغلو در باز تعریف ترور آنگونه که مد نظر اردوغان بود.
- در حالی که اردوغان خواستار لغو تابعیت حامیان پ ک ک شد، داود اوغلو اعلام کرد لغو تابعیت این افراد در دستور کارش نیست.
- داود اوغلو مبادرت به صدور دستوراتی در زمینه بروکراسی اداری از جمله در خصوص مقامات اقتصادی و استاندارها کرد که این دستورات با مداخلات اردوغان لغو شدند.
- مخالفت داود اوغلو با محاکمه و دستگیری گروهی از اساتید دانشگاه‌ها و روشنفکرانی که در نامه ای با انجام عملیات نظامی در مناطق کرد نشین مخالفت کرده بودند در حالیکه اردوغان بر این مسئله اصرار داشت.
- داود اوغلو اعلام کرد منتظر نتیجه محاکمه روزنامه نگاران روزنامه جمهوریت خواهد شد در حالی که اردوغان در پی اعلام نتیجه این دادگاه اعلام کرد احترامی برای دادگاه قانون اساسی در خصوص این روزنامه‌نگاران قائل نیست.
- گفته شده است لغو دیدار دواود اوغلو با «باراک اوباما» رئیس جمهوری آمریکا و «جو بایدن» معاون وی با سنگ اندازی‌های کاخ ریاست جمهوری ترکیه صورت گرفته است.
- تصمیم شورای تصمیم گیری حزب حاکم عدالت و توسعه برای سلب اختیار داود اوغلو در خصوص نصب روسای استانی و محل حزب که گفته می شود به خاطر عدم توجه داود اوغلو به توصیه‌های اردوغان در این انتصابات صورت گرفته است.
- نام بردن سایت «پلیکان بریف» از داود اوغلو به عنوان«شارلاتان مجازی». این سایت توسط یک چهره ناشناسی که به داود اوغلو و اردوغان نزدیک بوده اداره می شود.
در پایان ذکر این مطلب لازم است که داود اوغلو از همان ابتدا با شناخت کامل از روحیه تمامیت خواهی اردوغان تصمیم به همراهی با وی گرفت و در نهایت بعد از ۲۰ماه کشمکش با اردوغان تحمیل وی بر خودش را پذیرفت، این در حالی است که نباید برخورد حذفی اردوغان و اوغلو با «عبدالله گل» را از یاد برد، آن زمان که این دو نفر در یک طراحی دقیق «گل» را از چرخه قدرت در ترکیه حذف کردند، اتفاقی که این بار در مورد داود اوغلو تکرار شد.
اردوغان در پي استحكام قدرت
جیمز جاتراس، تحلیلگر سابق سیاست گذاری خارجی مجلس سنای آمریکا، در مصاحبه با شبکه پرس تی وی، دلیل کناره گیری احمد داود اوغلو نخست وزیر ترکیه از رهبری حزب عدالت و توسعه را قدرت طلبی رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور این کشور قلمداد کرده است.متن این مصاحبه به شرح زیر است:
* گمانه زنی‌های زیادی در مورد کناره گیری داود اوغلو مطرح است . نظر شما درباره این موضوع چیست؟
** فکر نمی کنم مساله چندان به سیاست مربوط باشد. آقای داود اوغلو بسیار کارآمد، میانه رو و بهتر است بگوییم از طرفداران سیاستهای نئو-عثمانی بوده است که از سوی اردوغان دنبال شد. فکر می کنم این مساله بیشتر ناشی از تحکیم قدرت شخصی اردوغان باشد که وی ، به نظر من، فراتر از حیطه سیاست، می‌خواهد هر چیزی تحت قدرت‌اش رقم بخورد.وی از داخل در حال بی‌ثبات‌کردن کشور خود است. در مناطق نزدیک ترکیه آشوب و هرج و مرج ایجاد کرده است. اما از سوی دیگر اتحادیه اروپا را وادار کرده است به خواست وی توجه کند. وی انگلا مرکل را در بحران مهاجران درمانده کرد. بنابر این به نظر من وی صرفا به قدرت خود می اندیشد و به طور اساسی می خواهد هر چیزی در ید قدرتش باشد.
* پس کجای کار اشتباه بوده است، آقای جاتراس؟ چرا که ترکیه زمانی در تعریف از سیاستهای خود، به عنوان مثال به کمترین مشکلات در سیاست خود درباره همسایگان می پرداخت. کجای کار اشتباه رقم خورد؟
** اشتباه به طور اساسی در ارتباط با سوریه روی داد؛ اردوغان فکر می کرد به آسانی می تواند از دست دولت اسد در سوریه خلاص شود و سوریه را به یک دست نشانده سنی تبدیل کند و از این موضوع به عنوان یک پل برای سیاستهای جدید خود در خاور نزدیک بهره ببرد و در نهایت سطح سلطه ترکیه را به زمان قبل از جنگ جهانی اول بازگرداند.
وی اما نه تنها در تسلط بر سوریه ناکام ماند، بلکه با توجه به موج جدید ستیزه جویی کردها و برخی از عوامل گروه‌های افراطی مورد حمایت آنکارا در سوریه، کشور خود را به ورطه بی ثباتی کشانده و مشکلاتی را برای خود به وجود آورده است.
* و در پایان، آیا شما معتقدید که این گذار تقریبا روان و هموار خواهد بود یا این که به سمت بی‌ثباتی احتمالی پیش خواهد رفت؟
** بی ثباتی البته وجود دارد و به همین خاطر است که وی بیش از پیش سعی می کند با برخی اقدامات همچون تعطیلی رسانه‌ها، ترکیه را به یک کشور پلیسی تبدیل کند.من فکر نمی کنم انتصاب یک نخست وزیر جدید مشکل باشد. نخست وزیر جدیدی که به ظاهر جایگزین می‌شود و بله-قربانگوی وی خواهد بود؛ همان چیزی که وی می خواهد.
گمانه زنی‌ها در خصوص نخست وزیر آینده ترکیه
همزمان با کنار رفتن احمد داوداوغلو از ریاست حزب حاکم عدالت و توسعه و مقام نخست وزیری، گمانه زنی‌ها در خصوص انتخاب ریاست جدید حزب و نخست وزیر و ترکیب هیات دولت آتی ترکیه نیز افزایش یافته است.به گزارش ایرنا، تصمیم ناگهانی احمد داوداوغلو به کنار رفتن از ریاست حزب و مقام نخست وزیری به دنبال اقدام شورای مرکزی تصمیم گیری و اجرایی حزب حاکم در محدود سازی اختیارات وی در نصب و عزل مدیران استانی حزب که به گفته ناظران در واقع منجر به لبریز شدن صبر وی شد، محافل سیاسی و خبری در ترکیه را به شدت به حرکت در آورده است.
حزب حاکم آک قرار است در دوم خرداد ماه سال جاری دومین کنگره خود را برگزار کند. داوداوغلو گفته است قصد ندارد نامزد ریاست حزب شود.طبق عرف مرسوم سیاسی، بعداز انتخاب رئیس جدید، داوداوغلو استعفای خود و اعضای هیات دولت را تقدیم اردوغان خواهد کرد.انتظار می رود در این کنگره یک نامزد برای ریاست کنگره معرفی شده و به دنبال آن وی از سوی اردوغان مامور تشکیل دولت جدید شود.
رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه به صراحت اعلام کرد به عنوان شخصی که پایه گذار این نهضت و موسس حزب آک است و 14 سال رهبری آن را در اختیار داشته و در مقام نخست وزیری بوده است، همواره تعقیب کننده تحولات آن نیز خواهد بود و به گفته وی این امری طبیعی است.اما مخالفان، مداخله وی در امور داخلی حزب را با توجه به اینکه رئیس جمهوری باید بی طرف باشد، غیر قانونی و ناقض قانون اساسی ارزیابی می کنند.
در محافل سیاسی گمانه زنی می شود که در کنگره فوق العاده حزب علاوه بر رئیس جدید، تغییرات وسیعی نیز در کادر رهبری حزب مطابق با میزان همسویی و تبعیت آنها با مقام ریاست جمهوری داده خواهد شد.
در این راستا پیش بینی می‌شود به جای انتخاب شخصیتی سیاسی دارای پروفایل نخست وزیری پرقدرت، شخصی با پروفایل نسبتا ضعیف ولی همسو و مطیع ریاست جمهوری انتخاب شود.اسامی مختلفی برای ریاست جدید حزب و به تبع آن مقام نخست وزیری مطرح می شود.آیدین اونال نماینده مردم آنکارا از حزب حاکم آک در شبکه خبرترک پروفایل مطلوب برای نخست وزیری و ریاست جدید حزب را تشریح کرد.
او که در دوره ای یکی از تهیه کنندگان متون سخنرانی اردوغان بود گفت: این دیده شد که ترکیه با یک رئیس جمهوری قدرتمند و یک نخست وزیر قدرتمند نمی تواند به راه خود ادامه دهد.اونال با اشاره به اینکه رئیس جدید آک و نخست وزیر جدید از بین نمایندگانی که پروفایل نرمی دارد، انتخاب خواهد داشت، تلویحا از دشواری‌های جدی دوره نخست وزیری داوداوغلو در روابط با اردوغان سخن گفت.
اما در محافل سیاسی و خبری نام بنالی یلدرم وزیر راه و ارتباطات و دریانوردی، برات آلبایراک وزیر انرژی و منابع طبیعی و داما اردوغان، بکر بوزداغ وزیر دادگستری و نئومان کورتلموش معاون نخست وزیر بیش از هر شخصیت سیاسی دیگر در درون حزب آک ذکر می شود.عبدالقادر سلوی روزنامه نگار نزدیک به حزب آک و اردوغان نیز گمانه زنی کرده است که نخست وزیر آتی از بین یلدرم، آلبایراک و بوزداغ انتخاب خواهد شد.
ش.د9500176
