«ک‌گ‌ب» جدید، غولی که پوتین را هم می‌بلعد

یک روزنامه پرنفوذ روسی گزارش داده که ولادیمیر پوتین در نظر دارد آژانس‌های امنیت داخلی، سرویس اطلاعات خارجی و سرویس‌های حفاظتی را در هم ادغام کرده و آژانس اطلاعاتی و امنیتی بزرگی را ایجاد کند که به نوعی بازتولید همان «ک‌گ‌ب» سابق اتحاد جماهیر شوروی است.

اگر این گزارش درست باشد، به این معنی است که «پوتین واقعا نگران آینده خود است» و اینکه «او عمیقا درباره ماهیت خطراتی که تهدیدش می‌کند، به خطا رفته است».

شواهدی که نشان می‌دهد احیای «ک‌گ‌ب» یا اقدامی مشابه آن در دست انجام است، روز‌به‌روز بیشتر می‌شود. سرویس امنیت فدرال روسیه (FSB)، آژانسی که احتمالا قرار است در رأس این سازمان تازه‌تأسیس قرار بگیرد، با اعتماد غیرمعمولی کار و حتی چهره‌های سرشناس و ارشد سرویس‌های اطلاعاتی دیگر را به راحتی بازداشت می‌کند. گفته شده، آلکساندر باسترکین، معاون پیشین دادستان کل و محقق ارشد روسیه که یکی از مخالفان این طرح بوده، نیز اخراج شده یا قرار است به‌زودی اخراج شود.

در تصویر کلی‌تر، تلاش برای احیای «ک‌گ‌ب» از حرکت روسیه به سوی استبداد خبر می‌دهد. آخرین باری که ایجاد یک ابرسرویس اطلاعاتی مطرح شد، سال 2012 بود؛ نهادی موازی به شکل گارد ملی که وظیفه‌اش کنترل خیابان‌ها بود.

در آن زمان، پوتین این ایده را کنار گذاشت اما در آوریل به طور غیرمنتظره‌ای تشکیل گارد ملی با 200 هزار نیروی امنیتی و ضدشورش و همچنین 200 هزار گارد امنیتی را اعلام کرد؛ نهادی که زیرنظر ژنرال ویکتور زولوتوف، یکی از نزدیک‌ترین متحدان پوتین، اداره می‌شود. این سازمان که در مدت یک سال کاملا عملیاتی خواهد شد، در تمام روسیه نیرو خواهد داشت و آماده است که به هرگونه نشانه‌ای از اعتراض به سرعت پاسخ دهد. حالا دیگر مفسران مستقل و چهره‌های مخالف دولت، مطمئن هستند که تغییرات سرویس‌های اطلاعاتی و امنیتی هدفمند است؛ به‌ویژه اینکه سخنگوی پوتین هم این خبر را تکذیب نکرده است.

دلایل پوتین برای ایجاد یک وزارتخانه اطلاعاتی

در این طرح، ظاهرا قرار است که سرویس امنیت فدرال روسیه، سرویس امنیت خارجی و سرویس گارد فدرال در وزارتخانه جدیدی با عنوان «وزارت امنیت کشور» (MGB) در هم ادغام شوند؛ مثلا در نظر بگیرید که در ایالات متحده، پلیس فدرال (اف‌بی‌آی)، سازمان اطلاعات مرکزی (سیا) و سرویس مخفی آمریکا با هم ادغام شوند و وزارتخانه جدیدی را تشکیل دهند. در این طرح، فقط سرویس اطلاعات ارتش روسیه است که قرار نیست در این وزارتخانه (ام‌جی‌بی) جدید ادغام شود؛ وزارتخانه‌ای که اساسا همان قدرت و وظایف «ک‌گ‌ب» را خواهد داشت. «ام‌جی‌بی» همچنین نام یکی از پیشینیان «ک‌گ‌ب» است که در سال‌های 1946 تا 1953 به‌عنوان آژانس مرگبار پلیس مخفی استالین فعالیت می‌کرد.

گفته شده است، این وزارتخانه جدید احتمالا همه چیز را مدیریت خواهد کرد: از جاسوسی خارجی گرفته تا سرکوب مخالفان داخلی. علاوه‌بر‌این، فعالیت‌های این سازمان جدید هیچ ناظری نخواهد داشت و تنها به شخص رئیس‌جمهوری پاسخگو خواهد بود.

از نظر پوتین احداث چنین دستگاه اطلاعاتی مخوفی، یک پیروزی چندوجهی است: نخست اینکه، این طرح تمام آژانس‌های اطلاعاتی را تحت فرمان یک نفر درمی‌آورد. در گذشته پوتین از طریق نوعی سازوکار سلطانی سازمان‌های مختلفی را اداره می‌کرد که به‌دلیل مسئولیت‌های مشابه اغلب با یکدیگر وارد رقابت می‌شدند، اما حالا رئیس‌جمهوری روسیه برای اداره این وزارتخانه تنها به همان تعداد انگشت‌شمار از متحدان نزدیک خود نیاز دارد. از‌آنجایی‌که، پوتین اصولا به نخبگان روسیه در مجموع اعتمادی ندارد، تعداد افرادی که از اعتماد کامل او برخوردارند بسیار انگشت‌شمار هستند. از سوی دیگر، «ام‌جی‌بی» می‌تواند ابزاری قدرتمند برای کنترل نخبگان روسیه باشد و هرگونه کودتا یا توطئه سیاسی را در نطفه خفه کند.

این وزارتخانه به‌طور‌ویژه، می‌تواند مسئولیت بازجویی درباره اتهامات مربوط به فساد و جرایم اقتصادی را نیز برعهده بگیرد. از این رو، این وزارتخانه می‌تواند مهم‌ترین اسلحه کرملین برای ارعاب و از میان‌برداشتن دشمنان این روزهای پوتین باشد. سوم اینکه، این وزارتخانه دست پوتین را برای جاسوسی بیشتر و تهاجمی‌تر در خارج از کشور باز می‌کند. درحال‌حاضر، سرویس امنیت فدرال روسیه، سرویس امنیت خارجی و سرویس گارد فدرال عملیات‌های جاسوسی و سایبری خود را دارند. جمع‌کردن تمام اینها زیر چتر یک نهاد، می‌تواند راهی برای استفاده مؤثرتر از توانایی آنان و جلوگیری از اتلاف وقت و انرژی باشد؛ برای مثال، درباره حمله سایبری به سرورهای کمیته ملی حزب دموکرات، ظاهرا دو سازمان روسی بدون اطلاع از عملیات یکدیگر این کار را به طور موازی انجام داده‌اند.

چالش‌های جدی «ام‌جی‌بی» برای پوتین

پوتین تلاش کرده که دستگاه امنیتی روسیه را وفادارتر و کارآمدتر کرده و کمتر در معرض کشمکش‌های داخلی و فساد قرار دهد، اما طنز ماجرا اینجاست که اگرچه ایجاد ابرسرویس اطلاعاتی «ام‌جی‌بی» در نگاه اول گام رو‌به‌جلویی برای پوتین است، اما واقعیت این است که این کار شرایط را بدتر خواهد کرد. تأسیس «ام‌جی‌بی» نه‌تنها رقابت میان گروه‌ها و سازمان‌های امنیتی و اطلاعاتی را از میان نخواهد برد، بلکه آن را تشدید خواهد کرد و اعضای پیشین سازمان‌های مختلف بر سر همه چیز از بودجه گرفته تا تقسیم مسئولیت، شدیدا با یکدیگر کشمکش خواهند داشت. همچنین با وجود «ام‌جی‌بی»، کنترل فساد نیز سخت‌تر خواهد شد. تمام موارد فساد مقام‌های اطلاعاتی و امنیتی که اخیرا فاش شده، نتیجه تحقیقات آژانس‌های امنیتی دیگری بوده است. بر‌اساس این طرح، دیگر هیچ آژانس اطلاعاتی و امنیتی خارج از سازمانی وجود نخواهد داشت.

همچنین در صورت نبود سازمان‌های رقیب، مسئولان امنیتی و اطلاعاتی بیش از هر زمان دیگری برای اختلاس، فساد و باج‌خواهی فرصت خواهند داشت. به‌این‌ترتیب، پوتین آژانسی را ایجاد خواهد کرد که می‌تواند درنهایت حکومت شبه‌دیکتاتوری او را به چالش بکشد. پوتین به وضوح درباره توطئه نخبگان حلقه داخلی قدرت و برکناری خود نگران است. این مسئله چندین سال است که نقل محافل سیاسی در مسکو است. به نظر می‌رسد که او سازمان‌هایی مانند گارد ملی و «ام‌جی‌بی» را ضامن قدرت خود می‌داند. با این حال، در مدل‌های قدیمی هر کودتایی نتیجه همکاری چندین گروه است. از قضا پوتین ممکن است که برای نخستین‌بار سازمانی را تأسیس کند که به تنهایی قدرت کافی برای سرنگونی او را دارد.

گرچه امکان وقوع این مسئله بعید است اما قطعا چنین سازمانی می‌تواند قدرت رئیس‌جمهوری فعلی روسیه را محدود کند. همین حالا هم سازمان‌های اطلاعاتی و امنیتی‌ای که پوتین اداره می‌کند، به طرز خطرناکی سیاسی شده‌اند و هیچ نظارت پارلمانی یا حتی مشاور امنیت ملی مستقلی وجود ندارد که به او دراین‌باره هشدار دهد. حداقل زمانی که چندین سازمان اطلاعاتی و امنیتی به پوتین گزارش می‌دهند، او می‌تواند به مسائل نگاهی چندوجهی داشته باشد. وابستگی بیشتر پوتین به یک ابرسازمان اطلاعاتی و امنیتی، شاید دست او را برای تصمیم‌گیری‌ها بازتر کند اما تصمیم‌های او همیشه بر‌اساس اطلاعاتی است که ‌ام‌جی‌بی‌ در اختیار او قرار می‌دهد.

منبع: وکس

http://vaghayedaily.ir/fa/News/17513

ش.د9501861