سعد حريري و راه دشوار همکاري با طرف‌هاي لبناني (بخش دوم و پاياني)

(روزنامه اطلاعات – 1395/09/15 – شماره 26599 – صفحه 12)

انتخاب رئيس‌جمهوري لبنان و افق حل بحران سوريه

* به نظر شما انتخاب میشل عون به عنوان رئیس جمهوری لبنان را می توان پیروزی یک جریان سیاسی در این کشور به شمار آورد؟

** بدون شک موفقیت میشل عون، یک پیروزی برای جریان مقاومت محسوب می شود. این اولین بار است که پس از خروج نیروهای سوری از لبنان در سال 2005، حزب الله و حامیان جریان مقاومت توانستند گزینه مورد نظر خود را به ریاست جمهوری برسانند. از سوی دیگر، نام میشل عون از حدود 30 ماه قبل به عنوان گزینه مورد حمایت حزب الله مطرح شد و در طول این مدت حزب الله روی حرف خود ایستاد و به واسطه همین ایستادگی بود که دیگر جریان‌ها در عمل راهی جز حمایت از وی نداشتند. علاوه بر اینکه از سال 2006 میلادی که ژنرال عون به جریان 8 مارس پیوست، در صحنه سیاسی لبنان خود را به عنوان فردی تاثیر گذار مطرح کرد. این درحالی است که روسای جمهوری قبلی در لبنان چندان فعالیت چشمگیری در میدان سیاست نداشتند و انتخاب چنین فردی از جریان 8 مارس برد مهمی برای این جریان محسوب می شود.

* سعد حریری با حمایت از میشل عون چه هدفی را دنبال می کند؟ آیا این مساله به معنای نادیده گرفتن نظر عربستان سعودی در زمینه انتخاب رییس جمهوری لبنان بوده است؟

** به نظر می رسد نوعی هماهنگی بین ریاض و حریری انجام گرفته است. با توجه به شناختی که از حریری وجود دارد، نمی توان این گونه انگاشت که وی بدون در نظر آوردن رای سعودی‌ها اقدام به حمایت از میشل عون کرده باشد. علاوه بر اینکه از روند‌های جاری، سر خط مطبوعات لبنان و توافق‌های پشت پرده این گونه بر می آید که نخست وزیر بعدی از جریان 14 مارس و به احتمال زیاد، شخص حریری است.

* در صورت نخست‌وزیری حریری، چه پیامدهایی را باید در صحنه سیاسی لبنان انتظار داشت؟

** به دلیل روابط گسترده که بین حریری و سعودی‌ها جریان دارد، ممکن است انتخاب حریری به عنوان نخست وزیر نگرانی‌هایی را در جریان 8 مارس و جبهه مقاومت ایجاد کند اما اصطکاک‌های احتمالی از یک حدی فراتر نمی رود. برخی معتقدند که حریری پس از تصدی پست نخست وزیری اقدام به تحدید دایره اختیار و حوزه عمل حزب الله می کند اما با توجه به اینکه در اصل دولت در لبنان قوی نیست و جزو دولت‌های ضعیف(weak state) محسوب می شود، در عمل نخواهد توانست اقدام‌های حزب الله را محدود کند و بر سر راه آن چالش جدی ایجاد کند.

* با توجه به رای موافق پارلمان به ژنرال عون و حمایت احزابی مانند «القوات اللبنانیه» و المستقبل از وی در کنار رای مخالف افرادی مانند «نبیه بری» و «سلیمان فرنجیه» از چهره‌های نزدیک به 8 مارس، آیا شاهد آرایش و مرزبندی میان نیروهای سیاسی در لبنان خواهیم بود؟ آیا مرزبندی بر اساس 8 و 14 مارس همچنان پابرجا است؟

** رفتار پارلمان لبنان در موضوع انتخاب رییس جمهوری را نمی توان به معنای شکستن صف بندی‌های سیاسی سابق دانست بلکه این وضعیت نشان از باز شدن کانال‌های جدیدی بین نیروها و جریان‌های سیاسی در لبنان دارد. اگرچه ممکن است شاهد نوعی همکاری در موضوع‌های مختلف باشیم اما این به معنای تغییر راهبرد و استراتژی کلان این گروه‌ها نخواهد بود. اقدام نبیه بری در مورد رای به فرنجیه نیز اقدامی هوشمندانه بود زیرا به واسطه اطمینان از آراء عون برای تصدی پست ریاست جمهوری، با رای به فرنجیه مانع از دلخوری و تحقیر وی شد و او را نیز در جریان 8 مارس حفظ کرد.

* انتخاب عون در سِمت رئیس‌جمهوری لبنان چه تاثیری بر مسائل منطقه‌ای و به خصوص بحران سوریه دارد؟

** بین کارشناسان سیاسی و تحلیلگران خاورمیانه معروف است که لبنان میدان خاورمیانه است؛ به این مفهوم که هر رخدادی در این کشور در معادله‌های کلان منطقه اثرگذار است. با در نظر گرفتن وابستگی حریری به عربستان سعودی از یک سو و در مقابل، تعلق خاطر ژنرال عون به جریان مقاومت و حامیان آن از جمله ایران و سوریه، ممکن است در آینده شاهد نوعی توافق ضمنی در مورد بحران سوریه باشیم و توافقات سیاسی لبنان در این زمینه راهگشا باشد. البته در این مورد نباید بیش از اندازه خوشبین بود زیرا همانطور که پیش تر اشاره شد، دولت لبنان دولتی قوی به حساب نمی آید و ضعف در عرصه داخلی این کشور ممکن است به عرصه منطقه ای و بین المللی نیز تسری یابد.

حزب‌الله، سازنده عهد جدید در لبنان

کمتر کسی باور می‌کرد که در رویارویی احزاب، سازمان‌ها و جریانات لبنانی در "بحران حل و فصل انتخاب رییس جمهور لبنان"، حزب‌الله پیروز میدان باشد.حزب‌الله لبنان با پایان دوره ریاست "میشل سلیمان" دوازدهمین رییس جمهوری این کشور به شکل رسمی و در دایره ائتلاف‌های سیاسی داخلی، میشل عون، فرمانده پیشین ارتش و رییس جریان آزاد ملی وقت لبنان را به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری معرفی کرد و حدود دو سال و هفت ماه بر این موضع پافشاری کرد و آیینه "تعهد و وفاداری سیاسی" را به رخ همه رقبای سیاسی‌اش کشید.حزب‌الله که در دو قامت "مقاومت اسلامی" و "حزب سیاسی" حدود

سه دهه یکی از عناصر اصلی ساخت تحولات نظامی و سیاسی منطقه خاورمیانه در عرصه "مقاومت سیاسی و نظامی" است طی پنج سال اخیر دو کارنامه ویژه و انکار ناپذیر در دامن خود دارد که برگ برنده‌ای برای اداره رویارویی‌های سیاسی و نظامی آینده است:

1-با آغاز بحران نظامی – سیاسی در سوریه و فوران سریع السیر آتش جنگ در این کشور، هیچکس گمان نمی‌کرد دولت و نظام سوریه تحت رهبری بشار اسد بیش از شش ماه دوام بیاورد.از همین رو رجب طیب اردوغان، رییس جمهوری ترکیه در ابتدای بحران امیدوار بود تا سه ماه پس از آغاز جنگ، نماز پیروزی و شکر را در مسجد اموی دمشق بجای آورد. در آن سوی کارزار جنگ‌های رسانه‌ای و تبلیغاتی، سعد حریری، رییس حزب المستقبل و لیدر معنوی جریان 14 مارس با شروع بحران نظامی سوریه و در حالی که ماه‌ها بین ریاض و پاریس در سفر بوده و به بهانه امور امنیتی به بیروت بازنمی‌گشت اعلام کرد که به زودی از طریق فرودگاه دمشق به بیروت بازمی‌گردد.

در قالب چنین گمانه زنی‌های کشنده تبلیغاتی و رسانه‌ای، حزب‌الله لبنان به شکل رسمی از طریق منطقه القصیر وارد کارزار سوریه شد و رسما اعلام کرد که خط مقاومت اسلامی لبنان از سوریه عبور می‌کند و نیروهای مقاومت برای دفاع از سوریه "حامی اصلی مقاومت مسلحانه علیه اسرائیل" در این کشور باقی خواهند ماند و چه کسی است که نداند اگر حزب‌الله چنین جرات و شهامت نظامی را از خود نشان نمی‌داد چه بسا دولت و ارتش سوریه زیر هجوم "ملل متخاصم" کمر خم کرده بود و رویاهای اردوغان و سعد حریری عملی می‌شد.ورود حزب‌الله به نبردهای سوریه نقطه عطفی برای چرخش پیکان تحولات سوریه از ضعف و عقب نشینی به سوی اقتدار دولت و ارتش سوریه شد.

2- در طول دو سال و نیم اخیر و با پیچیده شدن معادلات داخل لبنان درخصوص انتخاب رییس جمهوری، بارها و بارها فرصت پیش آمده بود تا حزب‌الله با دست کشیدن از کاندیداتوری میشل عون نه تنها فرصت‌هایی تازه برای خود در این کشور که حتی در منطقه کسب کند اما این حزب با بلوغ و رشد سیاسی نه تنها وفاداری و "پیمان با همپیمان" را به همه آموزش داد که حتی حاضر شد از مرز همپیمان تاریخی‌اش "سلیمان فرنجیه" برای "حفظ عهد و وفا با میشل عون" عبور کند. سلیمان فرنجیه همان کسی است که "سید حسن نصرالله" دبیرکل حزب‌الله درباره‌اش گفت: او نور قلب ما است .

نصرالله و جبران باسیل

به همین دلیل است که جبران باسیل "داماد میشل عون" و رییس جریان آزاد ملی لبنان پس از انتخاب میشل عون گفت: پیروزی به دست آمده دو رکن اصلی داشته است، پایداری میشل عون و موضع سید حسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله. وی خطاب به سید حسن نصرالله ادامه می‌دهد: ما حتی یک روز هم به صداقت تو شک نکردیم ای سید وفاداری.جبران باسیل سپس با اشاره به دبیرکل حزب‌الله لبنان می‌افزاید: موضع تو در قبال ما نه فقط موضع وفاداری و پایداری در عهد است بلکه موضع صادقی است که باید همه لبنانی‌ها یاد بگیرند و بیاموزند که همچنان اخلاق در سیاست وجود دارد.

نصرالله و سلیمان فرنجیه

سلیمان فرنجیه نیز همین آموزه‌های وفاداری حزب‌الله و سید حسن نصرالله را تکرار می‌کند. او که به راحتی 70 رای نمایندگان پارلمان تا پیش از عقب‌نشینی سعد حریری از او را در جیب خود برای رسیدن به ریاست جمهوری لبنان داشت، پیش از برگزاری چهل و ششمین نشست پارلمان، رسما اعلام کرد که در نشستی که حزب‌الله در آن شرکت نداشته باشد هرگز حضور پیدا نخواهد کرد و پس از انتخاب میشل عون نیز دوباره با اعلام همپیمانی با حزب‌الله اعلام کرد: پیروزی میشل عون پیروزی خط ما بود.

انتخاب میشل عون لبنان را در مرحله جدیدی قرار داد

مدیر مرکز مطالعات عربی و بین‌الملل لبنان با بیان اینکه راهیابی میشل عون به کاخ ریاست جمهوری موفقیت مقاومت اسلامی و حزب الله محسوب می‌شود، گفت: لبنان در مرحله جدیدی از رخدادهای سیاسی قرار دارد.دکتر " غالب قندیل" در گفتگو با خبرگزاری تسنیم درباره انتخاب «میشل عون» به عنوان رئیس جمهوری جدید لبنان گفت: انتخابات ریاست جمهوری کشور به دلیل مخالفت برخی گروه‌های سیاسی از جمله جریان المستقبل حدود 30 ماه در لبنان برگزار نشد. سرانجام این جریان با نامزدی میشل عون به عنوان رئیس جمهوری جدید لبنان موافقت کرد و این یک موفقیت برای مقاومت اسلامی لبنان است که توانست نامزد مورد حمایت خود را به کاخ ریاست جمهوری بفرستد. این رخداد به معنای آن است که درعرصه سیاسی داخلی لبنان تغییر و تحولات جدیدی رخ داده است. در حقیقت، این نمایانگر صلاحیت و کفایت ائتلاف 8 مارس در عرصه سیاسی است که در راس آن حزب الله قرار دارد.

لبنان در برابر مرحله جدید

مدیر مرکز مطالعات عربی و بین المللی لبنان افزود: با وجود راهیابی میشل عون به کاخ ریاست جمهوری ما می دانیم که درگیری و اختلافات در بین گروه‌های سیاسی این کشور ادامه پیدا خواهد کرد اما لبنان در برابر چند مرحله از رخدادهای سیاسی قرار دارد که از جمله آنها می توان به تشکیل دولت جدید اشاره کرد. همچنین باید بسترهای لازم برای برگزاری انتخابات پارلمانی کشور فراهم شود که بر اساس قانون این انتخابات در خرداد ماه آینده برگزار خواهد شد.

حمایت عون از مقاومت

وی درباره وضعیت سیاسی در دوران زمامداری رئیس جمهوری جدید لبنان گفت: میشل عون رئیس جمهور کشوری است. وی درک خوبی از مقاومت اسلامی دارد و از آن حمایت می کند. این نکته‌ای بود که در سخنرانی خود پس از پیروزی اش در انتخابات بیان کرد. به اعتقاد من میشل عون، رئیس جمهوری است که در راه انجام اصلاحات و ایجاد تغییرات در ساختار نظام سیاسی کشور قدم برخواهد داشت اما این بدان معنا نیست که در این راه با مشکلاتی مواجه نخواهد شد.

نیروهای واپسگرا در لبنان وجود دارند که منافعشان سبب شده کشور را به دامن نظام سرمايه‌داری‌ و خصوصی‌سازی بیندازند و در لبنان تفرقه ایجاد کنند.بله مشکلاتی در این کشور وجود دارد که باید آنها را حل و فصل کرد و به عمرشان پایان داد البته این مهم با حرف تحقق نخواهد یافت بلکه باید عملا وارد صحنه شد و با اقدامات عملی مشکلات را از پیش راه برداشت.

اجبار الحریری به پذیرش عون

این تحلیلگر سیاسی درباره پذیرش نامزدی میشل عون توسط جریان المستقبل گفت: سعد الحریری مجبور شد با ریاست جمهوری میشل عون موافقت کند چراکه وی با مشکلات بزرگی در داخل جریان المستقبل مواجه بود لذا سعد الحریری تحت فشارهای سنگینی قرار داشت و مجبور شد، دست به چنین کاری بزند .وی درباره نحوه همکاری جریان المستقبل با رئیس جمهوری جدید لبنان گفت: ما نمی توانیم از هم اکنون درباره تحولات سیاسی آینده کشور بطور قطع و یقين نظر بدهیم باید منتظر باشیم تا ببینیم چه تحولاتی رخ خواهد داد. با این وجود، لبنانی‌ها در برابر مرحله جدید از حیات سیاسی خود قرار گرفته‌اند. انتخاب نخست وزیر و تشکیل هیات دولت جدید در این مرحله قرار دارند.

سعد حریری به عنوان نخست وزیر آینده کشور انتخاب شد. بعد از انتخاب نخست وزیر جدید وی مامور تشکیل هیات دولت خواهد شد. اکنون سخن از تشکیل دولت وحدت ملی در لبنان مطرح است یعنی از تمامی جریانات و گروه‌های سیاسی در این دولت حضور داشته باشند. تشکیل چنین دولتی نیازمند هماهنگی با تمامی گروه‌ها و جریان سیاسی است تا از این طریق به مطالبات آنها پاسخ داده شود. همچنین باید با پارلمان در خصوص تعداد وزیران و پست‌های وزارتی هماهنگی شود.

از طرفی،کارشناس مسائل منطقه با اشاره به تاثیر انتخاب میشل عون به عنوان رئیس جمهوری لبنان بر محور مقاومت و حزب الله به چالشهای پیش روی تشکیل دولت این کشور پس از پایان بحران ریاست جمهوری پرداخت.از ماه مِی سال ۲۰۱۴و پس از پایان مهلت ریاست جمهوری «میشل سلیمان» در لبنان، این کشور با بحران خلأ ریاست جمهوری مواجه بود. سرانجام پس از حدود دو سال و نیم کشمکش در لبنان در سایه بحران خلأ ریاست جمهوری، «میشل عون» نامزد مورد حمایت حزب الله لبنان توسط پارلمان این کشور به عنوان رئیس جمهوری جدید برگزیده شد. در همین راستا خبرگزاری مهر گفتگویی با«مجید صفاتاج» کارشناس و تحلیلگر منطقه درباره تحولات لبنان انجام داده که در ادامه می آید:

* چرا سعد حریری موضع خود را تغییر داد و از میشل عون حمایت کرد؟

** سعد حریری به عنوان عامل عربستان در لبنان شناخته می شود و پیش از این بارها پیش آمد که اندکی قبل از انتخاب رئیس جمهوری لبنان با فشار عربستان و سعودی‌ها مانع از به نتیجه رسیدن روند ریاست جمهوری لبنان شده است. شرایط منطقه ای، بین المللی و داخلی لبنان بر خلاف انتظار سعد حریری پیش رفت؛ علی رغم پیش بینی سعد حریری مبنی بر سقوط نظام بشار اسد پس از آغاز بحران در سوریه و روی کار آمدن جریان المستقبل در لبنان، اوضاع به نحو دیگری رقم خورد و سوریه بر خلاف انتظار سعد حریری دستاوردهای بسیاری به ویژه در حلب، قلمون و جولان کسب کرد که به معنای شکست سعودی‌ها است.

از سوی دیگر، مقاومت هم در لبنان تثبیت شد و این نیز خود شکستی برای سعودی‌ها محسوب می‌شود. همچنین همزمان با شکست گروه‌های تکفیری مورد حمایت سعودی‌ها در منطقه، برخی اخبار نیز از سوی آمریکایی‌ها منتشر شد مبنی بر اینکه سعودی‌ها و اسرائیلی‌ها در ترور «رفیق حریری» پدر سعد حریری دست داشته اند. در نتیجه، این رویدادها موجب تغییر نگرش سعد حریری و حمایت وی از میشل عون برای ریاست جمهوری لبنان شد.

* نقش عربستان در تحولات لبنان چیست؟ روابط عربستان با دولت جدید چگونه خواهد بود؟

** عربستان همواره در تلاش است تا خود را به عنوان یک قدرت موثر در منطقه به ویژه تاثیرگذار بر روی اهل تسنن نشان دهد اما تاکنون علی رغم هزینه‌های گزافی که در این راستا داشته، موفق نشده به دستاورد لازم در این خصوص برسد. عربستان سعودی در تلاش است تا همچنان نقش بازیگری خود را در لبنان حفظ کند. بنابراین ملاقات مقامات سعودی با مسئولان لبنانی با این هدف صورت می گیرد. نقش سعودی در لبنان سازنده و ثابت نبوده است و غالبا در صدد کارشکنی بوده است که سفر ثامر السبهان قبل از جلسه انتخاب میشل عون را نیز می توان در همین زمینه تفسیر کرد. اقدامات مقامات سعودی یا با هدف کارشکنی صورت می گیرد که تجربه نشان داده در این زمینه موفق نمی شوند. به هر حال اگر سعودی‌ها رویکرد مثبت و سازنده در صحنه سیاسی لبنان را داشته باشند گروه‌های لبنانی قطعا از آن استقبال خواهند کرد. همچنین مقامات سعودی در این سفرها به سعد حریری یادآوری می کنند که از طرف چه کسی حمایت می شده است و روابط طرفین را به فراموشی نسپارد.

* درباره نقش خاندان فرنجیه در تحولات لبنان چه دیدگاهی دارید؟

** خاندان سلیمان فرنجیه از ابتدا همراه با لبنان و سوریه و مخالف مداخلات آمریکا و رژیم صهیونیستی در امور لبنان بود. سلیمان فرنجیه همچنین عضو جریان ۸مارس و از ائتلاف کنندگان با حزب الله، جنبش أمل است. سلیمان فرنجیه از ابتدا در دیدار با میشل عون و سید حسن نصرالله همواره تاکید می کرد که در صورت موافقت این دو نفر به صحنه می آید اما سید حسن نصرالله نیز بر التزام خود به میشل عون تاکید داشت و تصریح می کرد که در صورت کناره گیری میشل عون از سلیمان فرنجیه حمایت خواهد کرد. بنابراین سلیمان فرنجیه نیز علی رغم پیشنهاد سعد حریری به وی مبنی بر حمایت المستقبل از سلیمان فرنجیه، در چارچوب ائتلاف ۸مارس ممانعتی برای انتخاب شدن میشل عون نداشت.

https://www.ettelaat.com/new/index.asp?fname=2016\12\12-04\19-59-44.htm&storytitle=%C7%E4%CA%CE%C7%C8%20%D1%C6%ED%D3%9D%CC%E3%E5%E6%D1%ED%20%E1%C8%E4%C7%E4%20%E6%20%C7%DD%DE%20%CD%E1%20%C8%CD%D1%C7%E4%20%D3%E6%D1%ED%E5

ش.د9502794