رونمایی از آخرین دستاوردهای نیروی هوافضای سپاه

در جریان بازدید رهبر انقلاب اسلامی از آخرین دستاوردهای نیروی هوافضای سپاه در دانشگاه علوم و فنون هوافضای عاشورا، از چند دستاورد جدید نظامی رونمایی شد. موشک فتاح 2 مهم‌ترین دستاوردی بود که در حضور حضرت آیت‌الله خامنه‌ای از آن رونمایی شد. فتاح 2 نوع جدیدی از موشک‌های بالستیک ایرانی به شمار می‌رود که مجهز به سر‌جنگی با قابلیت گلایدکنندگی است و در اصطلاح HGV نامیده می‌شود.

«گلایدر هایپرسونیک» یا «اچ‌جی‌وی» نوعی کلاهک برای موشک بالستیک است که می‌تواند با سرعتی بیش از 5 برابر صوت، در جو زمین مانور دهد و به اصطلاح سر بخورد. این کلاهک روی موشک بالستیک نصب می‌شود تا مسیر حرکت آن را پس از پرتاب به‌طور قابل توجهی تغییر دهد. تفاوت کلاهک‌های مبتنی بر «اچ‌جی‌وی» با کلاهک‌های جداشونده مانورپذیر marv این است که اچ‌جی‌وی اندکی پس از پرتاب، از موشک تقویت‌کننده خود جدا می‌شود و به مانور می‌پردازد اما کلاهک‌های marv فقط پس از ورود به جو زمین و درست قبل از برخورد با هدف قادر به مانور هستند. اساسا موشک‌های بالستیک معمولی در یک مسیر بالستیک پیش‌بینی‌پذیر حرکت می‌کنند و در برابر رهگیری توسط جدیدترین سامانه‌های موشک ضدبالستیک آسیب‌پذیرند و در نتیجه احتمال موفقیت آنها کاهش می‌یابد. اما مانورپذیری کلاهک‌های گلایدر یا اچ‌جی‌وی‌ از زمان شلیک تا لحظه اصابت به هدف، پیش‌بینی مسیر آنها را دشوار و البته ناممکن می‌کند. از همین رو کلاهک‌های گلاید‌کننده می‌توانند از پدافندها و سامانه‌های ضدموشکی عبور کنند.

به عبارت ساده‌تر، موشک‌های مجهز به کلاهک جنگی اچ‌جی‌وی به جای ارتفاع گرفتن مثل شیوه موشک‌های بالستیک عادی، در ارتفاع بسیار کمتری به همراه امکان تغییر مسیر متعدد به سمت هدف طی مسیر کرده و در نتیجه رادارهای هشدار زودهنگام پدافندهای ضدموشکی در شناسایی آنها دچار مشکل می‌شوند و احتمال غافلگیر کردن مجموعه دفاع موشکی دشمن بسیار بیشتر می‌شود. این تغییر مسیر می‌تواند بسته به توان پیمایش مسافت HGV، شامل تغییر سمت حمله هم باشد. اساسا کلاهک‌های اچ‌جی‌وی می‌توانند در حین طی مسافت، به سمت اهداف مختلف تغییر مسیر دهند.

همچنین قابلیت سرعت بسیار بالا، شکل آیرودینامیکی خاصی که بیشترین برد را ضمن حفظ سرعت پروازی بسیار بالا به دست می‌دهد، وجود پیشران برای جبران نیروی مقاوم هوا در فاز پرواز در داخل جو و مجهز شدن به سامانه‌های کنترل پیشرفته موجب می‌شود این نوع سرجنگی جدید جدا از قابلیت هدف قراردهی هر نقطه مدنظر، به مهلک‌ترین سلاح برای سامانه‌های سپر دفاع موشکی و انواع رادارهای شبکه دفاع هوایی دشمن تبدیل شود. گفتنی است اکنون تنها ۴ کشور جهان از جمله جمهوری اسلامی ایران فناوری این نوع تسلیحات هایپرسونیک را در اختیار دارند.

* از فتاح 1 تا فتاح 2
خردادماه امسال، نیروی هوافضای سپاه موشک هایپرسونیک یا فراصوت فتاح، جدیدترین دستاورد خود را با حضور رئیس‌جمهور، سرلشکر حسین سلامی فرمانده کل سپاه و سردار امیرعلی حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه رونمایی کرد. موشک فتاح به عنوان نخستین موشک فراصوت ساخته شده توسط متخصصان داخلی، جمهوری اسلامی ایران را در زمره کشورهای محدودی قرار داد که به فناوری هایپرسونیک دست یافته‌اند. بنا به اظهارات فرمانده نیروی هوافضای سپاه، فتاح 1 که بردی 1400 کیلومتری دارد، قادر است از هر سامانه پدافندی موشکی عبور کند و به همین لحاظ دستیابی ایران به این فناوری، نقطه عطفی در حوزه نظامی - موشکی کشورمان به شمار می‌آید.

موشک هایپرسونیک فتاح از ۲ قسمت تشکیل شده که قسمت ابتدایی آن‌که 3 متر و 60 سانتیمتر طول دارد، به تنهایی یک موشک کامل است. یعنی هم موتور پیشران، هم کنترل و هم سر جنگی دارد و به قسمت دوم موشک این توانایی داده شده که در منطقه مورد تهدید دشمن و در فاصله چندصد کیلومتری از هدف در جهات مختلف، ارتفاعات مختلف و‌ ترکیبی از اینها شروع به انجام مانور ‌کند که در چنین حالتی، مسیر حرکت آن برای دشمن قابل محاسبه نخواهد بود. اما تفاوت فتاح 2 با فتاح 1 چیست؟
چند روز پس از رونمایی موشک هایپر سونیک فتاح بود که سردار حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه با تایید افزایش برد این موشک فراصوت گفت: ممکن است ورژن بعدی این موشک 2 هزار کیلومتر برد داشته باشد. فرمانده نیروی هوافضای سپاه درباره انتخاب برد 1400 کیلومتری برای این موشک نیز گفت: اینها همه بر اساس اهداف مورد علاقه است. اینکه موشک فتاح را با این برد ساختیم، مفهومش این نیست که موشک با برد ۲ هزار کیلومتر با این مشخصه را در آینده نخواهیم ساخت، بلکه فعلا بردش در همین حد است و در آینده، برد آن را اضافه‌تر هم خواهیم کرد. اگرچه تاکنون هیچ اطلاعاتی از برد فتاح 2 منتشر نشده، اما بر مبنای این اظهارات سردار حاجی‌زاده به نظر می‌رسد برد فتاح 2 نسبت به نسخه قبلی آن، به 2 هزار کیلومتر رسیده است.

از «مهران» تا «شاهد 147»
در کنار موشک هایپرسونیک فتاح 2، نیروی هوافضای سپاه روز گذشته در حضور رهبر انقلاب اسلامی، از چند دستاورد دیگر نظامی نیز رونمایی کرد. سامانه پدافندی متحرک «مهران» یکی از این دستاوردها بود. سامانه مهران از جمله سامانه‌های پدافندی بومی است که می‌تواند با انواع اهداف هوایی درگیر شود.
سامانه مهران به صورت TELAR بوده و رادار، موشک و پست فرماندهی آن به صورت محمول روی یک خودرو قرار دارند و هر سامانه آن مجهز به ۴ فروند موشک مهران1 است که برد ۳۲۰ کیلومتری دارد.

پهپاد شاهد ۱۴۷ نیز که آخرین دستاورد پهپادی نیروی هوافضای سپاه محسوب می‌شود یک هواپیمای پهن‌پیکر با طول بال ۲۶ متر است که می‌تواند تا ارتفاع ۶۰ هزار پا پرواز کند و تا بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر را در محدوده شناسایی خود قرار دهد. 
سامانه ارتقایافته «۹ دی» نیز دیگر دستاوردی بود که در حضور رهبر انقلاب اسلامی توسط سپاه رونمایی شد. اردیبهشت‌ماه 1400 بود که سردار سرلشکر پاسدار حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از 3 دستاورد جدید نیروی هوافضای سپاه بهره‌برداری کرد که یکی از آنها سامانه موشکی ۹ دی بود. با توجه به ابعاد و شکل این سامانه می‌توان آن را از خانواده سامانه سوم خرداد دانست که سامانه‌های رعد و طبس نیز در این پلتفرم ساخته و رونمایی شده بودند.

سامانه میان‌برد ۹ دی از ترکیب موشک‌های ۹ دی و پرتابگر سامانه سوم خرداد ساخته شده است. طبق اعلام مسؤولان هوافضای سپاه، این سامانه وظیفه نابود کردن اهدافی همچون انواع جنگنده، بالگرد، پهپاد، موشک کروز و بمب‌های سقوط آزاد را برعهده دارد. سامانه تاکتیکی ۹ دی ویژگی‌های تاکتیکی بسیاری دارد؛ یکی از ویژگی‌ها وجود یک جست‌وجوگر الکترواپتیکی از نوع تصویرساز حرارتی روی هر خودروی حامل این سامانه است. هر آتشبار این سامانه از یک خودروی حامل موشک و رادار (تلار) تشکیل شده است که در مجموع ۲ خودرو را شامل می‌شود. قرارگیری موشک‌ها در پرتابگر‌های جعبه‌ای به صورت بلوک‌های چندتایی امکان تخلیه جعبه پرتابگر خالی شده و نصب موارد جدید را ساده‌تر می‌کند که مزیت آن بازگشت سریع پرتابگر سامانه ۹ دی به وضعیت عملیاتی است، همچنین قابلیت درگیری همزمان با چند هدف نیز دیگر ویژگی این سامانه عنوان شده است.

اساسا یک گردان این سامانه که شامل ۴ آتشبار است، ۳۲ هدف را به صورت همزمان رهگیری و منهدم می‌کند. دیگر مزیت یا ویژگی این سامانه را می‌توان متحرک بودن آن دانست، چرا که امروز یکی از نیاز‌های اصلی و مهم پدافند، قدرت جابه‌جایی با سرعت بالا در میدان‌های نبرد است.
با این حال نیروی هوافضای سپاه هنوز اطلاعاتی از ورژن ارتقایافته این سامانه متحرک که روز گذشته در حضور حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رونمایی شد، ارائه نداده و مشخص نیست ارتقای مورد اشاره در کدام قسمت از سامانه 9 دی انجام گرفته است. روز گذشته همچنین تصویری از حضور رهبر انقلاب در کنار پهپاد غزه منتشر شد که در بحبوحه تداوم حملات و جنایات رژیم صهیونیستی علیه مردم غزه، قابل توجه و معنادار است.