دو صفت لطیف خدا در ضیافت‌الله

ماه مبارک رمضان، ماهی سراسر نور و رحمت و برکت برای مؤمنان روزه‌دار است. این ماه به دلیل ویژگی‌هایی که خداوند به آن بخشیده، از جهت امتیاز‌های معنوی بسیار متمایز با سایر ماه‌های سال است. از این جهت ماه رمضان بهترین شرایط جهت رشد انسان محسوب می‌شود و لذا اهل بیت وحی جهت بهره‌مندی بیشتر از این ماه شریف، آدابی را در احادیث بیان فرمودند؛ از جمله آنکه رسول خدا صلی الله علیه و آله در آخرین روزهای ماه شعبان خطبه‌ای را درباره فضیلت رمضان و نیز آداب و اعمال آن بیان فرمود.

در بخشی از این خطبه می‌خوانیم «فَإِنَّ الشَّقِیَّ مَنْ حُرِمَ غُفْرَانَ اللَّهِ فِی هَذَا الشَّهْرِ الْعَظِیمِ»؛ یعنی اهل شقاوت کسی است که در این ماه عظیم از مغفرت خدا محروم بماند. مغفرت هم در یک معنای کلی یعنی ترمیم خطاها به گونه‌ای که وجود انسان از آثار اعمال و گناهان پاک و آماده بهره‌مندی از نعمت‌ها و محبت‌های خدا شود. خداوند در قرآن نیز خود را با صفت غفور معرفی می‌کند و در 9 آیه آن را به صفت رحیمیت خود نزدیک کرده، می‌فرماید او «غَفُوراً رَّحِیما» است. رحیمیت نیز شاخه‌ای از کلمه «رحمت» خداست.

ما این قرابت مفهومی بین رحمت خدا و مغفرت خدا را در سایر آیات مشاهده می‌کنیم،‌از جمله در آیه53 سوره زمر که فرمود «قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَىٰ أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا ۚ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ»؛ یعنی ای بندگانم که با گناهان و خطاهای‌تان نسبت به خود زیاده‌روی کردید، خداوند با صفت رحمتش با شما رفتار می‌کند، از این جهت از رحمت او مأیوس نشوید؛ قطعاً خداوند با وجه رحمت خود تمام گناهان را ترمیم می‌کند، چرا که او همواره به واسطه رحیمیتش، اهل مغفرت است. در فرازی از آیه6 سوره رعد نیز مغفرت خود را برای تمام مردم در نظر گرفته، می‌فرماید «... وَ إِنَّ رَبَّكَ لَذُو مَغْفِرَةٍ لِلنَّاسِ عَلَىٰ ظُلْمِهِمْ»؛ یعنی قطعاً پروردگارت نسبت به مردم با ظلم و ستمی که می کنند، صاحب آمرزش است.

نتیجه آنکه اگر خداوند اهل مغفرت است، در ماه مبارک رمضان این مغفرت جلوه‌ای ویژه‌تر و اثرگذاری شدیدتری دارد و اگر خداوند رحیم است،‌ رحیمیت او در این ماه مبارک جریان بیشتری بر خلایق دارد، همچنان که اگر انسان مؤمن نسبت به خداوند حس محضریت دارد، در ماه رمضان به واسطه قرب بیشتر به او، حس محضریت بیشتری دارد و می‌تواند از رحمت و مغفرت خداوند بهره‌های بیشتری ببرد.