چرا مقتدا صدر کنار رفت؟

تصمیم مقتدی صدر به کناره‌گیری از عرصه سیاسی عراق و عدم شرکت در انتخابات پیش رو و این که دیگر هیچ جریان یا فرد سیاسی او را نمایندگی نمی‌کند، برای جریان‌های سیاسی عراق و ناظران مسائل این کشور تعجب‌آور بوده است؛ مساله‌ای که هیچ پیش زمینه‌ای برای آن وجود نداشت و هیچ کس پیش‌بینی نمی‌کرد که رهبر جوان جریان صدر قصد اتخاذ چنین تصمیمی داشته باشد. برای همین اعلام کناره‌گیری او از عرصه سیاسی برای بسیاری شگفت‌انگیز بوده است.

فهرست العراقیه، به ریاست ایاد علاوی در اظهارات مختلفی این تصمیم مقتدی صدر را تاسف انگیز توصیف کرده و خواستار تجدید نظر وی در این تصمیم شده است. برخی دیگر از جریان‌های سیاسی دیگر نیز مشابه همین دیدگاه را مطرح کرده‌اند و خواستار تجدید نظر وی در این تصمیم شده‌اند. این در حالی است که گفته می‌شود از روز دوشنبه شماری از طرفداران جریان صدر در حال تجمع در مقبره محمد صادق صدر، پدر مقتدی صدر هستند تا ضمن تحصن از رهبرشان بخواهند که از این تصمیم خود منصرف شود. شماری از نمایندگان جریان صدر در پارلمان عراق و جمعی از وزرای وابسته به این جریان به همراه دیگر مقام‌های عراقی وابسته به جریان صدر نیز روز دوشنبه رهسپار منزل مقتدی صدر در نجف اشرف شدند تا ضمن گفت وگو با وی متقاعدش کنند که از این تصمیم خود منصرف شود.

تصمیم مقتدی صدر برای کناره‌گیری از عرصه سیاسی عراق برای بسیاری سوال ایجاد کرده است. چرا او در آستانه انتخابات عراق که کمتر از سه ماه دیگر برگزار می‌شود، تصمیم به چنین کاری گرفته است؟

پایگاه خبری عراقی جاکوج به نقل از یک منبع آگاه که نخواسته است نامش فاش شود، گزارش می‌دهد که جلسه‌ای روز شنبه در دفتر صدر در نجف اشرف میان نمایندگان این جریان با مقتدی صدر برگزار می‌شود که در نهایت در پایان این جلسه مقتدی صدر تصمیم به کناره‌گیری از عرصه سیاسی می‌گیرد. در این جلسه درباره قانون الحاقی ماده 38 قانون بازنشستگی که امتیازهای ویژه‌ای برای نمایندگان، روسای سه گانه و وزرا در نظر می‌گیرد و جنجال گسترده‌ای در عراق ایجاد کرده است، بحث و تبادل نظر می‌شود و مشخص می‌شود که 29 نماینده جریان صدر به این طرح رای مثبت داده‌اند. این مساله باعث خشم مقتدی صدر شده است. چرا که تصمیم بر آن بوده که هیچ کدام از اعضای این جریان رای مثبت به این قانون ندهند. قانونی که حقوقی 60 میلیون دیناری برای مشمولان این قانون در نظر می‌گیرد و امتیازهای ویژه‌ای را در اختیار آنها قرار می‌دهد. در ادامه این جلسه همچنین به استناد گزارش‌های وزارت نظارت مالی در سال 2013 مشخص می‌شود که بیشترین فساد مربوط به اداره‌ها و وزارت خانه‌های تحت کنترل جریان صدر است. به گفته این منبع این مسائل نقشی موثر در تصمیم صدر برای کناره‌گیری از فعالیت‌های سیاسی داشته است.

جریان صدر 40 کرسی در مجلس و شش وزارتخانه در دولت نوری مالکی در اختیار دارد.

این در حالی است که روزنامه العرب، چاپ لندن این اقدام صدر را در راستای تسهیل امور برای نوری مالکی برای انتخاب مجدد به سمت نخست وزیری عراق می‌داند. به ادعای این روزنامه، ایران به عنوان قدرتمندترین حامی نوری مالکی در عراق تصمیم گرفته است تا از انتخاب وی برای بار سوم نخست وزیری حمایت کند.

این ادعاها زمانی رنگ و بوی جدی‌تری به خود می‌گیرد که همام حمودی یکی از رهبران مجلس اعلای اسلامی عراق در اظهارنظری تازه نوری مالکی را "مرد مراحل بحرانی" دانسته و گفته است که "وی ثابت کرده که حضوری فعال در اداره بحران‌ها و حل آنها در طول دو دوره نخست وزیری گذشته‌اش داشته است."

مجلس اعلای اسلامی عراق و جریان صدر دو جریان شیعی منتقد نوری مالکی و سیاست‌های او در عراق محسوب می‌شدند و بارها مواضع تندی را علیه او اتخاذ می‌کردند.

با اعلام کناره‌گیری مقتدی صدر از روند سیاسی عراق نمایندگان مجلس و استانداران وابسته به جریان صدر نیز در هواداری از تصمیم رهبر خود از سمت‌های خود استعفا داده و اعلام کرده‌اند تا زمانی که مقتدی صدر از تصمیم خود برنگردد در هیچ حرکت سیاسی‌ای فعالیت نخواهند کرد و حتی برای انتخابات پیش رو نیز نامزد نخواهند شد. 59 تن از اعضای شورای استانداری‌ها و نامزدهای دیگر نیز اعلام کرده‌اند در صورتی که رهبرشان از تصمیم خود منصرف نشود ظرف ساعات آینده از سمت‌های خود کناره‌گیری خواهند کرد.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دیپلماسی ایرانی "غسان العطیه"، مدیر مرکز عراقی برای توسعه و دموکراسی در این باره می‌گوید: "فرایند سیاسی در عراق با این تصمیم صدر به گونه‌ای شد که نتیجه آن به سود مالکی تمام خواهد شد و این مساله نشان می‌دهد که تهران مالکی را برای مرحله آینده عراق انتخاب کرده است."

وی در ادامه می‌افزاید: "به نظر می‌رسد مجلس اعلا نیز به این وضعیت جدید تن داده و مواضعش را نسبت به گذشته تغییر داده است."

در این میان برخی از تحلیلگران نیز تصمیم مقتدی صدر را مانوری سیاسی در آستانه انتخابات مجلس عراق می‌دانند و معتقدند که وی با انجام این مانور درصدد تبلیغ سیاسی به سود خود و جریان سیاسی وابسته به خود است و به این ترتیب می‌خواهد در انتخابات پیش روی عراق تعداد کرسی‌های خود را افزایش دهد.

عده‌ای نیز می‌گویند که از محبوبیت و مقبولیت جریان صدر در عراق به شدت کاسته شده و بیم آن می‌رود که وی در انتخابات پیش رو نتواند حداقل تعداد کرسی‌های فعلی خود را حفظ کند. برای همین تصمیم به کناره‌گیری موقت از عرصه سیاسی با هدف بازسازی سیاسی خود کرده است.

مقتدی صدر همچنین به تمامی دفاتر خود در سراسر عراق دستور داده است تا حساب و کتاب‌های مالی خود را بررسی کرده و ضمن تسویه حساب با طرف‌های ذی ربط اقدام به تعطیلی خود کنند.

صحنه سیاسی عراق بدون مقتدا؛ علت‌ها و پیامدها

از سوی دیگر به گزارش شبکه خبری "المیادین" لبنان، "مقتدا صدر" رهبر 40ساله جریان صدر، پس از 10 سال حضور فعال در رخدادها و تحولات عراق از صحنه سیاسی این کشور کنار کشید. وی علت کناره‌گیری از صحنه سیاسی را انگیزه‌های شرعی و حفظ شهرت خاندان صدر اعلام کرد و گفت: یکی دیگر از علت‌های این تصمیم، پایان دادن به تمامی شکل‌های فساد است که با عنوان دفتر شهید صدر در داخل و خارج از عراق اتفاق افتاده یا ممکن است رخ دهد. وی افزود: برای پایان دادن به رنج‌های همه مردم و خروج از دام‌ها و رجال سیاسی عراق، این تصمیم را گرفته است.

برخی ناظران معتقدند کناره‌گیری مقتدا صدر از صحنه سیاسی به دلیل فسادی است که به برخی از اعضای این جریان نسبت داده شده است و این باعث می‌شود چهره خاندان صدر که از شهرت زیبنده‌ای در عراق برخوردارند، تخریب شود. خبرگزاری "ایلاف" وابسته به عربستان در این باره نوشت: برخی ناظران بر این باورند که کنارگیری مقتدا صدر و بیانیه او به طور شفاف نشان می‌دهد که وی از منفعت طلبان و گروه‌ها و باندهایی که از نام جریان صدر سوء استفاده می‌کنند، به ستوه آمده است.

در این رابطه روزنامه الکترونیکی "الجیران" عراق نوشت: گسترش فساد، نافرمانی، فرصت طلبی، مواضع دو پهلو و تلاش برای دستیابی به ثروت از سوی برخی رهبران وابسته به جریان صدر به ناامیدی مقتدا صدر و کنارگیری وی از عرصه سیاسی منجر شده است.

به گزارش خبرگزاری رسمی چین (شینهوا)، ناظران بر این باورند که کناره‌گیری مقتدا صدر از عرصه سیاسی در انتخابات عراق به ضرر این جریان و به سود ائتلاف "دولت قانون" به ریاست نوری مالکی تمام خواهد شد زیرا نوری مالکی نخستین فردی است که از کناره‌گیری مقتدا صدر سود خواهد برد زیرا جریان صدر از قدرتمندترین رقبای وی در عرصه انتخابات بودند.

روزنامه لبنانی "اللواء" نیز نوشت: جریان صدر در صحنه سیاسی عراق وزنه سنگینی است و کنارگیری این جریان از امور سیاسی خلایی را در عراق به وجود خواهد آورد؛ به ویژه کناره‌گیری این جریان در زمانی رخ داده که ارتش این کشور در استان الانبار به جنگ سختی علیه تروریست‌ها تن داده است.

در فضای غبارآلودی که بوی جنگ طایفه‌ای به سرکردگی گروه‌های تروریست در عراق به مشام می‌رسد برخی تحلیلگران کناره‌گیری مقتدا صدر از صحنه را برای آینده سیاسی این کشور خطرناک ارزیابی کرده‌اند. اما برخی دیگر معتقدند کناره‌گیری جریان صدر، عرصه را برای پیروزی ائتلاف دولت قانون و نزدیکان فکری نوری مالکی در انتخابات آینده باز خواهد کرد و دشمنان داخلی و خارجی نخست‌وزیر عراق را ناکام خواهد گذاشت؛ به وی‍ژه اینکه او در شرایطی کناره‌گیری کرده که نوری مالکی به خاطر مبارزه با دهشت افکنان و گروه‌های تندرو از سوی برخی جریان‌های سیاسی در معرض اتهام قرار گرفته است.