حمله روسیه به داعش؛ تغییر چهره بحران سوریه

(روزنامه جمهوري اسلامي - 1394/07/12 - شماره 10421 - صفحه 6)

اقدام عملی مسکو برای برخورد نظامی با تروریست‌های سوریه و بمباران مواضع گروه‌های دهشت افکن رخدادی است که در پی گسترش رایزنی‌های دیپلماتیک رهبران مسکو با بازیگران اصلی بحران سوریه می‌تواند سرآغاز تحولات مهمی در این کشور باشد.

ظهور گروه‌های نوین تروریستی از پسِ بی‌ثباتی‌های سیاسی و ناآرامی‌های منطقه‌ای سرآغاز ایجاد الگوی نوینی از کنشگری خشونت آمیز و تروریستی بود که این‌بار نه به شکلی پنهان و در مناطق دور از دسترس دولت‌ها بلکه در عرصه‌ای گسترده از قلمروی حاکمیت ملی کشورهای منطقه تسری یافت. از این رو، نه فقط امنیت شهروندان و دولتمردان بلکه موجودیت واحدهای ملی و دولت‌های منطقه هدف تهدید مستقیم گروه‌های نوظهور تروریستی همچون «داعش»، «جبهه النصره»، «احرار شام» و... قرار گرفت.

این پدیده نوین افزون بر تاثیرگذاری بر کشورهای پیرامون دایره بحران، حساسیت بسیاری از دولت‌های غربی دور اما متاثر از بحران‌های خاورمیانه را نیز برانگیخت و سبب افزایش نگرانی‌های سیاسی- امنیتی برای دولت‌هایی شد که سال‌ها با بی‌تفاوتی یا حتی حمایتی تلویحی شاهد گسترش گروه‌های تروریستی در کشورهای سوریه و عراق بودند تا شاید از این طریق به اهداف خاورمیانه‌ای خود دست یابند.

افزایش نگرانی‌ها از گسترش تروریسم، زمینه ساز رخدادهایی چون حمله هوایی فرانسوی‌ها به مواضع داعش در سوریه طی روزهای اخیر بود. مهمتر از این رخداد، ورود عملی روسیه به صحنه مبارزه با تروریسم در سوریه بود که به دلیل نقش بسیار مهم مسکو در عرصه بحران سوریه بسیار قابل تامل می‌نماید.

به گزارش ایرنا، جنگنده‌های روسی برای نخستین بار روز چهارشنبه هشتم مهرماه در آسمان سوریه دست به عملیات نظامی زدند و مواضع و پایگاه‌های تروریست‌ها در سه استان «لاذقیه»، «حماه» و «حمص» را هدف حمله قرار دادند؛ رخدادی که از منظر پیش زمینه‌های سیاسی و پیامدهای میدانی در عرصه بحران سوریه قابل بررسی است.

روسیه در قامت یک بازیگر مهم جهانی، در صحنه تحولات سوریه تاکنون تلاش کرده ضمن حمایت تمام قد از دولت «بشار اسد» زمینه‌های گفت وگوی سیاسی دولت و مخالفان را در سوریه را پدید آورد. مسکو طی هفته‌های گذشته با هدف جلوگیری از پیشروی تروریست‌ها و پشتیبانی از دولت قانونی سوریه به دنبال زمینه سازی حضور در صحنه عملیاتی-رزمی این کشور بوده است.

«ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه در هفتادمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد اعلام کرد که روسیه همواره با تروریسم جنگیده است و امروز هم در این راه به سوریه و عراق کمک می‌کند. پوتین با اعلام پشتیبانی از دولت اسد تاکید کرد که هیچکس به جز نیروهای دولت سوریه به طور واقعی و جدی با تروریسم مشغول جنگ و مبارزه نیست. پیش از آن، «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه در نشست‌های مشترکی درباره بحران سوریه با وزیران امور خارجه عربستان و آمریکا شرکت کرده بود. نشست سه جانبه «دوحه» با حضور عربستان، آمریکا و روسیه نیز در این چارچوب برگزار شد.

به طور موازی با این پویش‌های سیاسی و دیپلماتیک به ویژه رایزنی روس‌ها و آمریکایی‌ها، مسکو دستورکار اقدام موثر نظامی علیه تروریست‌های سوریه را دنبال کرده است. البته این اقدام نظامی به دنبال درخواست کمک دمشق از کرمیلن برای مقابله با تروریست‌ها صورت گرفت. دولت سوریه روز چهارشنبه تایید کرد که اسد در نامه‌ای به پوتین درخواست دریافت کمک نظامی از این کشور را مطرح کرده است.

به گفته آگاهان تحولات نظامی، ارسال تجهیزات نظامی روسیه از طریق دریای سیاه به بندر «طرطوس» در سوریه از مدت‌ها پیش بطور جدی آغاز و پیگیری شده است. در این زمینه به نظر می‌رسد عملیات روس‌ها از یک الگوی مشخص و منطقی نظامی پیروی می‌کند که این الگو شامل دستورکارهایی چون حفظ پایگاه هوایی لاذقیه و بهبود امکانات آن، ایجاد سامانه‌های دفاعی علیه حمله‌های هوایی احتمالی و ارسال جنگنده به این پایگاه بوده است.

به گزارش برخی رسانه‌ها، هواپیماهای باری غول پیکر «آنتونوف» روسی طی ده‌ها پرواز اقدام به حمل تجهیزات به این پایگاه کرده‌اند. بنا بر این گزارش‌ها، تا سه شنبه گذشته، روس‌ها 28 جنگنده شامل 12 سوخو 24، 12 سوخو 25 و 4 سوخو 30 و همچنین 2 نوع پهپاد و 20 فروند بالگرد در پایگاه لاذقیه مستقر کرده‌اند. نیروهای روسی پیش از این در پایگاه دریایی بندر طرطوس در غرب سوریه مستقر شده بودند.

این تحولات و حضور نظامی روسیه درسوریه در حالی رقم می‌خورد که آمریکا و متحدان غربی و منطقه‌ای آن سرگرم بررسی ایجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز خاک سوریه به بهانه اسکان آوارگان سوری بودند.

در مورد چرایی حضور نظامی روسیه در سوریه در وضعیت کنونی باید گفت به نظر می‌رسد دولت پوتین به این نتیجه رسیده است که پشتیبانی از دولت قانونی سوریه درگروی مبارزه با داعش و تروریسم در منطقه خواهد بود. همچنین گسترش داعش، خود چالشی جدی برای مسکو به شمار می‌رود که سال‌ها است با تهدید تروریسم رو به رو است.

در سطحی کلان‌تر، دولت روسیه به این نتیجه رسیده است مسکو می‌تواند از طریق اقدام جدی در سوریه و زیر سایه کنشگری مشروعی چون مبارزه با تروریسم، البته با هماهنگی‌های کلی با غرب و بدون برانگیختن نگرانی جدی اروپا و آمریکا اعتبار و نفوذ سیاسی خود را احیا کند. از این رو، مقام‌های روسی به طور عملی پا به عرصه اقدام جدی نظامی در سوریه نهاده‌اند.

به باور ناظران، حضور نظامی روسیه در صحنه عملیاتی سوریه پیامدهایی چندگانه و چند سطحی را به همراه داشته و خواهد داشت. نخستین پیامد، تقویت نیروهای سوری در صحنه عملیاتی- رزمی مبارزه با تروریسم است.

دومین پیامد تغییر نگرش‌های سیاسی آمریکا و ائتلاف غربی نسبت به بحران سوریه است که این موضوع ناشی از شکست راهبردهای پیشین غرب در موضوع بحران سوریه است.

آنچه طی روزها و هفته‌های گذشته از زبان مقام سیاسی در آمریکا و دیگر کشورهای غربی شنیده شده نشان دهنده ایجاد فضایی نو در مبارزه با گروه‌های تروریستی در همکاری با روسیه و ایران است. در این رابطه، «باراک اوباما» رئیس جمهوری آمریکا در سخنرانی خود در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد، در زمینه بحران سوریه ضمن اعتراف به شکست غرب در حل بحران سوریه تصریح کرد آماده‌ایم درباره سوریه با ایران و روسیه همکاری کنیم. نظیر این موضع گیری‌ها را می‌توان در سخنان اخیر مقام‌های انگلیس و فرانسه نیز دریافت.

در این فضا مسکو تلاش می‌کند با تاثیرگذاری بیشتر بر حوزه‌های سیاسی و دیپلماتیک، یک ائتلاف و همکاری بین‌المللی را به شکل گفت و گوهای سیاسی برای مبارزه با تروریسم و افراطی گری در منطقه خاورمیانه شکل دهد. گفت وگوی پوتین با اوباما در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل و رایزنی مقام‌های روسی با کشورهای تاثیرگذار در بحران روسیه را می‌توان در این چارچوب مورد ارزیابی قرار داد.

به شکل همزمان، عملیات نظامی روسیه تکمیل‌کننده تلاش‌های دیپلماتیک مسکو برای تقویت مواضع این کشور در همکاری با قدرت‌های منطقه‌ای نظیر ایران است تا در نهایت راهکاری سیاسی برای برون رفت از بحران سوریه رخ بنماید.

http://jomhourieslami.net/paper/?newsid=64235

ش.د9402661