«انَ الاسلام لم یقم الا بمالها و سیف علی بن ابی طالب؛ اسلام قوام پیدا نکرد جز به مال او[خدیجه] و شمشیر علی بن ابیطالب»
بدون شک یکی از بانوان تاریخ ساز و یکی از چهره های درخشان تاریخ پر فراز و نشیب اسلام که خدمات و ایثارگری های ایشان تأثیر بی بدیلی در پیشرفت اسلام داشت، حضرت خدیجه بنت خویلد همسر بزرگوار پیامبر اسلام(ص) می باشد که با تمام وجود و با عشق و دلدادگی و ایمان به رسول خدا(ص) مشکلات بی شمار رسالت شوی بزرگوارشان را به جان خرید و با ایثار و ایمان به اهداف عالی اسلام و شجاعت مثال زدنیشان زمینه پیشرفت روزافزون اسلام را فراهم نمود. همو که در لحظات سخت و پر مشقت و پر اضطراب روزهای نخستین بعثت حضرت ختمی مرتبت، پشتیبان ایشان بوده و با جان و دل از اهداف الهی و والای همسرش جانانه دفاع نمود و اولین زنی بود که در تاریخ اسلام به ندای توحیدگرایی و حق طلبانه حضرت محمد(ص) لبیک گفته و ردای پرسعادت اسلام را بر تن نمود و در ایمان به خدا و رسول و عمل به تکالیف الهی اسلام، گوی سبقت را از همه زنان روزگار خود ربود.
از ابن عباس در روایتی نقل شده است که:«اول من آمن برسول الله من الرجال علی و من النساء خدیجه
1 ؛ اولین کسی که به رسول خدا ایمان آورد از بین مردان علی و از بین زنان، خدیجه بود.»
بدون شک در موفقیت و شکست انسان ها عوامل متعدد نقش دارند که یکی از موثرترین این عوامل همسر صالحه می باشد. جمله مشهور:«در پشت موفقیت های هر مرد، یک زن ایستاده است» حقیقتی انکارناپذیر است. در زندگی دانشمندان و اندیشمندان بزرگ همیشه یک زن حضور داشته است؛ زنی که در نقش مادر یا همسر، مرد را در مسیر موفقیت همراهی کرده است. حضرت خدیجه(س) است با بهرمندی از فضایل و کمالات روحی و اخلاقی مثال زدنی و ثروت فراوانشان، در موفقیت شگرف پیامبر اسلام (ص) نقش بسزایی را ایفا نمود.
سوالی که در مورد خصوصیات اخلاقی حضرت خدیجه به ذهن می رسد اینکه حضرت ایشان واجد کدامین کمالات روحانی و معنوی بودند که ایشان را در زمره برترین بانوان عالم
2 در طول تاریخ قرار داده است؟
حضرت خدیجه(س) صاحب خصوصیات و ویژگیهای اخلاقی، فضایل و کرامات انسانی و ملکوتی بودند که ایشان را از زنان دیگر متمایز می نمود و تخلَق و تزیَّن به این ویژگی ها ایشان را سرآمد زنان عصر خود نموده بود که در ادامه این نوشتار به تعدادی از این خصوصیات والا اشاره می شود؛ باشد که زنان جامعه ما هم با بهره گیری از این خصوصیات و با الگوبرداری از این مکارم اخلاقی ممتاز،گام اساسی و مهمی در رشد و بالندگی خویش و جامعه اسلامی مان بردارند. مساله ای که جای خالی آن شدیداً در زندگی فردی و اجتماعی جامعه امروز و در میان خانواده های ایرانی احساس می شود.
1- حقیقت خواهی و کمال طلبی حضرت خدیجه(س) از همان اوایل آشنایی با رسول خدا(ص) به شدت تحت تأثیر خلق و خوی الهی و ملکوتی پیامبر بزرگوار اسلام قرار گرفت و محبت ایشان در دل باصفای ایشان لانه کرد
3 و این محبت تا آنجا در اعماق وجودشان ریشه دواند که خود برای وصلت با پیامبر خوبی ها پیشقدم شد. شناخت انسان کامل (پیامبر اسلام) نشان دهنده روحیه کمال جویی و حقیقت خواهی حضرت خدیجه(س) بود.
حضرت خدیجه(س) هنگام پیشنهاد ازدواج به رسول خدا(ص) به ایشان می گویند: «به دلیل خویشاوندیت با من و بزرگواری و امانت داریت در میان مردم، اخلاق نیک و راست گویی ات، مایلم با تو ازدواج کنم».
4 ارزش این انتخاب خانم آنگاه نمایان می شود که بدانیم ایشان در آن هنگام، موقعیتی عالی و ممتاز در جامعه خود داشتند و زمینه و امکان برای ازدواجشان با هر یک از جوانان نامدار و ثروتمند قریش فراهم بود.
2- نجابت و پاکدامنیایشان در میان قوم خود در پاکدامنی و عفت یگانه و ممتاز بود. در سنین جوانی، به سبب نجابت و پاکدامنی از سوی قریش، «طاهره» لقب گرفت.
5 در روزگار جاهلیت، ابو طالب بزرگ قریش و سالار بنی هاشم درباره بانو فرمود: «انَ خدیجه امراه کامله میمونه فاضله تخشی العار و تحذر الشنار؛
6 به راستی خدیجه بانویی کامل و مبارک و صاحب فضلی است که از هر گونه عیب و عار پرهیز می کند و از هر نوع بدنامی و رسوایی دوری می گزیند»
3- ایثار و فداکاریخدیجه (س) از همان اوایل رسالت پیامبر اکرم(ص) با توجه به حقانیت شوی بزرگوارشان در دعوت مردم به توحیدگرایی و با ایمان و اعتقاد راسخ به آرمان های الهی و اهداف متعالی ایشان با بذل جان و مال برای پیشبرد ندای توحیدی و اسلام خواهی ایشان ایثار و فداکاری را به اوج رسانید و در طول عمر پر برکت خویش و تا آخرین لحظات زندگی مشترک با پیامبر اسلام(ص) با مال و جان خویش از اهداف و آرمان های والای ایشان دفاع نمود و با بخشیدن اموال و دارایی سرشار خویش بدون هیچ گونه چشم داشتی، ایمان محکم خویش را به خدا و رسولش به اثبات رسانید.
اوج ایثار و فداکاری ایشان را در جریان محاصره سه ساله پیامبر اکرم(ص) و یاران باوفایشان در شعب ابو طالب توسط کفار قریش می توان به نظاره نشست؛ به طوری که ایشان اموال فراوان خویش را برای رهایی مسلمانان از گرسنگی و فشار اقتصادی صرف نمود و در این راه حتی جان خویش را نیز به خطر انداخت.
ارزش کار ایشان را در این روایت می توان یافت که: «انَ الاسلام لم یقم الا بمالها و سیف علی بن ابی طالب؛ اسلام قوام پیدا نکرد جز به مال او[خدیجه] و شمشیر علی بن ابیطالب»
7 4- ایمان و معنویت والا در زمانی که مردم مکه در آتش گمراهی و جهالت می سوختند، حضرت خدیجه(س) اولین زنی بود که با ایمان به پیامبر اکرم(ص) یکتاپرستی و بندگی خویش را به اثبات رسانید و با تأسی از همسر بزرگوار خویش در عبادت و اطاعت از دستورات خدا به اوج قله های کمال و معنویت دست یافت. نماز خواندن وی به همراه پیامبر اسلام(ص) و علی بن ابی طالب(ع) در کنار خانه خدا، آن هم در زمانی که در روی زمین غیر از این سه نفر احدی مسلمان نبود، معروف می باشد.
در این مورد روایتی از امیرالمومنین(ع) وارد شده که روزی رسول خدا در نزد زنانشان بودند؛ صحبت از حضرت خدیجه شد، حضرت گریه کردند؛ عایشه گفت: چرا گریه می کنید؟ یک پیرزن سرخ رنگ از بنی اسد که گریه ندارد! پس حضرت فرمودند: او وقتی نبوت مرا تصدیق کرد که همه شما مرا تکذیب نمودید و وقتی او به من ایمان آورد که همه شما کافر بودید و او برای من اولاد آورد و شما عقیم و نازا هستید. عایشه از اعتراض خود پشیمان شد و گفت: از آن پس من برای خوشایند حضرت رسول(ص) همیشه از خدیجه یاد می کردم.
8 کار خدیجه(س) در معنویات و کمالات به جایی رسید که خداوند متعال در معراج نبی بر ایشان سلام رسانید! امام باقر(ع) از پیامبر اکرم(ص) نقل می فرمایند: «شبی در معراج بودم؛ به هنگام بازگشت از سفر معراج به جبرئیل گفتم: ای جبرئیل! آیا خواسته ای از من داری؟ گفت: خواهش من این است که از طرف خداوند و من به خدیجه سلام برسانی.
9 مواردی که بیان شد تنها گوشه ای از فضایل و مناقب بانوی نمونه اسلام حضرت خدیجه(س) می باشد. سرانجام این بانوی بزرگ اسلام در دهم ماه مبارک رمضان، بعد از عمری مجاهدت و ایثار و فداکاری در راه دین، چند روزی پس از وفات حضرت ابوطالب در میان حزن و اندوه پیامبر(ص) از دنیا رفت و در مقبره المعلی (حجون) در شهر مکه، به دست رسول خدا(ص) به خاک سپرده شد.
پیامبر(ص) سالی که خدیجه (یگانه حامی و موجب دل گرمی خود در خانه) و ابوطالب(بزرگ خاندان بنی هاشم و پشتیبان حضرت رسول) را از دست داد،«عام الحزن» نامید. حضرت خدیجه (س) در لحظات آخر عمر شریفشان، نور چشمانش – فاطمه- را نزد پدر می فرستد که یا رسول الله! مادرم می گوید: خواهش دارم مرا در جبه ای از لباس های خودتان کفن کنید.
و این چنین بود که چراغ زندگی یکی از بزرگترین مفاخر جهان اسلام خاموش گشت.ولی راه و رسمی که خدیجه (سلام الله علیها) طی کرد با وجود گذشت بیش از 14 قرن، هنوز طراوت و تازگی خود را حفظ کرده و برای بندگان مومن خدا باقیست.
منابع و ارجاعات: 1- بحارالانوار، ج38، ص211
2- در مجمع البیان در روایتی از ابی موسی چنین می خوانیم:«عن النبی(ص) قال کمل من الرجال کثیر و لم یکمل من النساء الا اربع: آسیه بنت مزاحم امراه فرعون و مریم بنت عمران و خدیجه بنت خویلد و فاطمه بنت محمد(ص)؛ پیامبر(ص) فرمود: از مردان افراد زیادی به کمال رسیده اند ؛ ولی از زنان به درجه کمال نرسیده اند مگر چهار نفر: آسیه دختر مزاحم زن فرعون، مریم دختر عمران، خدیجه دختر خویلد، و فاطمه دختر محمد(ص).
3- نقل شده است که حضرت خدیجه(س) ، شبی در خواب دید که خورشید بر سر شهر مکه دور زد و کم کم فرود آمد تا در خانه او داخل شد. بعد این خواب را برای عموی خود ورقه – که از علمای نصارا و عقیده مند به رسول اکرم(ص) بود – نقل کرد. ورقه به او گفت: تو با کسی ازدواج می کنی که دین جدیدی می آورد و دینش سراسر عالم را خواهد گرفت.
4-. کشف الغمه، ج2، ص132.
5-. تنقیح المقال فی علم الرجال، ج3، ص77.
6- بحار الانوار، ج16، ص56.
7- بحارالانوار، ج19، ص16.
8- همان، ج16، ص8.
9- ملتقطات الثمر،ج11، ص191.
