در دستورات دینی آمده است وقتی می‌خواهید توبه کنید، باید حالاتی را به خود بگیرید تا خداوند توبه شما را بپذیرد[...]
در دستورات دینی آمده است وقتی می‌خواهید توبه کنید، باید حالاتی را به خود بگیرید تا خداوند توبه شما را بپذیرد. به‌عبارتی سوای باطن، باید در ظاهر هم شما حالتی داشته باشید که از باطن شما خبر دهد. از پشیمانی قلبی گرفته تا آب کردن گوشتی که از حرام و گناه در بدن رشد کرده است. احتمالاً این حالت، به‌نظر ما ساده بیاید؛ اما وقتی در تاریخ شرح حال برخی توبه‌کنندگان را می‌بینیم که چه کردند تا خدا توبه آنها را پذیرفت، درمی‌یابیم که کار آسانی نیست.
برای نمونه، وقتی شرح حال جوان گناه‌کاری را که در اولین داستان «رساله لقاء‌الله» مرحوم ميرزا جواد آقا ملکی تبريزی می‌خوانیم، لرزه به‌تن‌مان می‌افتد که حال توبه‌کننده حقیقی چقدر می‌تواند سخت باشد. حالاتی که خداوند برای زائران «بیت‌الله الحرام» در ایام مخصوص حج در نظر گرفته، دقیقاً مانند حال توبه‌کننده واقعی است. امیرمؤمنان علی(ع) این حالات را در خطبه «قاصعه» آورده است: «... خداوند خانه خود را در میان سنگ‌های سخت قرار داده، در آن منطقه از خاک و کلوخ خبرى نیست و تنگ‌ترین وادى‌ها از نظر قطر است.
این خانه را میان کوه‌هاى سخت و شن‌هاى نرم قرار داد و میان چشمه‌هاى کم آب و روستاهاى از هم دور...» سپس در حالات زائران و اینکه چگونه باید باشند، می‌فرماید: «... بندگان از بیابان‌هاى بى‌آب و علف و دورافتاده، طى کردن بیابان‌هاى مهلک و درّه‌هاى عمیق با پرتگاه جزیره‌هایى که از یکدیگر جدا افتاده تا اینکه شانه‌های‌شان را (به دور کعبه) بچرخانند در حالى‌که رام خدایند و دور خانه «لا إلهَ إِلاَّ الله» مى‌گویند، به حالت هروله مى‌روند؛ با مویى ژولیده و خاک آلود. لباس‌هاى دوخته را کنار افکنده‌اند، زیبایى‌هاى خلقت خود را به وسیله رها کردن موها زشت کرده‌اند، امتحانى است بزرگ...» این حالات در مکانی که بدترین شرایط را دارد و باید در نهایت سختی باشد، برای امتحان الهی است. علی(ع) می‌فرمایند که خداوند می‌توانست خانه خود را در بهترین مکان‌ها قرار دهد؛ اما سختی‌هایی را برای مکان و حال حجاج قرار داد تا بتواند آنان را امتحان کند. آداب مناسک حج و آدابی که مسلمین باید در زمان احرام داشته باشند، حالاتی است که دوری از امراض، آفات، تعلقات و آسایش دنیایی را در نظر گرفته است.
مسلمانان باید خود را شبیه کسی کنند که می‌خواهد توبه کند. در تضرع، خشوع و ضلالت کامل در برابر درگاه حضرت احدیّت. توجه کامل به وظایفی که برعهده دارد و حالتی که باید با آن در مقابل خداوند قرار بگیرد.
دوری از هرچیزی که ذهن او را مشغول کند و به هر مقدار خداوند را در قلب و ذهن محدود کند. تشنگی، گرسنگی، خستگی راه، موهای تراشیده، انفاق برای خدا، در بیابان‌ها گشتن و به‌یاد قیامت و آخرت بودن، کم‌خوابی و پژمردگی و... آن‌چیزی است که می‌تواند امتحان، تربیت و کسب معرفت باشد. در تمام مناسک حج رمزی نهفته و قصدی نهان است که حاجیان باید به‌دنبال کشف و درک آن باشند.
خداوند می‌خواهد زائرانش به یاد او و به یاد کسانی که در طول تاریخ جزء بندگان خوبش بودند، باشیم و با این وسیله به او تقرب پیدا کنیم.
