طرح «جهان علیه خشونت و افراطی گری» همچنان روی میز

(روزنامه جمهوري اسلامي ـ 1394/07/08 ـ شماره 10418 ـ صفحه 10)

شرایط اسفبار منطقه و گسترش جنایت‌های گروه‌های افراطی مهمترین انگیزه‌ای بود که «حسن روحانی» رئیس جمهوری را واداشت تا در نخستین حضور خود در مجمع عمومی سازمان ملل ایده جهان علیه خشونت و افراطی‌گری را ارایه دهد؛ ایده‌ای که بایسته‌های اقدام جدی در زمینه اجرای آن پس از 2 سال برای جامعه جهانی به اثبات رسیده است.

به گزارش ایرنا دو سال پیش در نشست شصت و هشتم مجمع عمومی سازمان ملل و در نخستین حضور روحانی در مجمع عمومی بود که رئیس جمهوری کشورمان طرحی را برای مقابله با خشونت و افراطی‌گری در عرصه جهان ارایه داد. رئیس جمهوری در سخنرانی 2 سال پیش در مجمع عمومی سازمان ملل، مردم جهان را دلزده و ناامید از جنگ، خشونت و افراط توصیف کرد که نگاه به آینده، آن‌ها را امیدوار کرده است تا دولت‌ها با توجه به اراده عمومی مردم جهان، اقدامی مسوولانه را در این زمینه انجام دهند.

همانطور که رئیس‌جمهور مهر ماه سال 1392 در نیویورک تاکید کرد، تحقق جهان عاری از خشونت و افراطی‌گری نیازمند حرکتی جهانی است به این شکل که کشورهای جهان باید به جای گزینه ناکارآمد «ائتلاف برای جنگ» در مناطق مختلف جهان، ائتلافی را برای صلح پایدار ایجاد کنند و با انسجام و هماهنگی جمعی خود، جهانی به دور از خشونت و افراط بیافرینند.

روندهای کنونی در عرصه بین‌المللی این نکته را به اثبات رسانده است که تروریسم، افراط و خشونت، پدیده‌هایی سیال، غیرمتمرکز و غیرقابل پیش‌بینی به شمار می‌رود و کشورها نمی‌توانند در انزوا و به تنهایی حتی در قلمروی خود به طور کامل با آن مقابله کنند یا آن را محو سازند.

به باور کارشناسان، تاکید بر فرهنگ جنگ سردی و تقسیم جهان به 2 اردوگاه «برتر» و «دون تر» بازیگران نوظهوری را در جامعه جهانی ایجاد کرده است که در ساختار بین‌الملل به خشونت‌های دولتی و غیردولتی، مذهبی، فرقه‌ای و حتی نژادی دامن می‌زنند و زمینه‌ساز بی‌ثباتی و ناامنی می‌شوند.

در ساز وکارِ تولید خشونت، سرخوردگی‌های ناشی از فقر، ناآگاهی و ضعف، زمینه‌های لازم را برای بهره‌جویی‌های سیاسی فراهم می‌سازد و از دل این فرایند افراط و تروریسم سر بر می‌آورد. در این میان، رابطه‌ای مکانیکی، سرکوبگر و قدرتمدارانه چارچوب مناسبات بین‌المللی را از ارتباط‌های افقی عاری ساخته و ساختار سلسله مراتبی عمودی را بر روابط میان کشورها تحمیل کرده است.

در این فضا، جای خالی همکاری بین‌المللی کشورها و نبود رابطه تعاملی، دوسویه و سازنده به شدت پررنگتر شده است. به همین خاطر طی 2 سالی که از تصویب طرح جهان علیه خشونت و افراطی‌گری گذشته شاهد اقدامی عملی برای نجات کانون‌های بحرانی به ویژه در خاورمیانه نبوده‌ایم و روز به روز بر ژرفا و گستره بحران‌های امنیتی منطقه افزوده شده است. در فرایند گسترش خشونت و افراطی‌گری گروه‌های تروریستی نظیر داعش، جبهه النصره و... در مناطقی نظیر عراق و سوریه، بحران‌های تازه‌ای از دل بحران‌های پیشین زاده شده که سیل آوارگان سرزمین‌های جنگ زده به مقصد کشورهای همسایه و به ویژه اروپا یکی از این بحران‌ها است.

به این ترتیب، خشونت و افراط پس از گذشت زمانی نه چندان دراز، پیامدهای ویرانگر خود را بر جهانیان و دولت‌ها نمایانده و دود آتشی که روحانی 2 سال پیش در مورد افروزش آن هشدار داده بود به تدریج چشم بازیگران تاثیرگذار بر نابسامانی‌های منطقه‌ای و جهانی را به سوزش درآورده است.

همین مساله سبب شد تا در فضای کنونی شاهد دگرگونی‌هایی در مواضع و رفتار برخی کشورها به ویژه دولت‌های غربی برای کنترل بحران‌های کنونی خاورمیانه به عنوان بستر مساعد فعالیت گروه‌های تروریستی باشیم. در شرایطی که 2 سال پیش بسیاری از بازیگران غربی و منطقه‌ای عرصه بحران‌های خاورمیانه با چشم‌پوشی از راهکارهای سیاسی برای کنترل خشونت و دهشت‌افکنی، بر راه‌حل‌های نظامی و خشونت‌بار تاکید داشتند، اینک بازتولید خشونت و هراس از مهارناپذیری آن، این بازیگران را به نقطه‌ای رسانده که روحانی نسبت به آن هشدار داده بود.

در چنین فضایی می‌توان شاهد تلاش‌هایی در جهت همکاری‌های سیاسی برای مبارزه با گروه‌های تروریستی و افراطی بود که نقطه آغازی بر اجرایی‌سازی ایده جهان علیه خشونت و افراطی‌گری به شمار می‌رود.

به رغم گرایش کشورهای اروپایی و نیز آمریکا به سمت همکاری‌های سیاسی با دیگر بازیگران منطقه‌ای همچون روسیه و جمهوری اسلامی ایران، تلاش‌ها برای عاری‌سازی جهان از خشونت و افراطی‌گری از نقطه آغازین چندان فراتر نرفته است زیرا اجرایی‌سازی این ایده نیازمند اراده‌ای جدی‌تر برای ریشه‌کن سازی پدیده‌های یاد شده است و این در حالی است که هنوز بازیگرانی وجود دارند که خود بر آتش خونریزی، ترور و بی‌ثباتی در منطقه دامن می‌زنند.

در چنین فضایی باید گفت تکرار فرصت‌هایی که طی 2 سال گذشته می‌توانست مانع از بروز چالش‌های امروز شود شاید برای آینده امکانپذیر نباشد و از این‌رو اهمیت بازخوانی ایده رئیس جمهوری کشورمان بیش از هر زمان دیگری در امروزِ روابط منطقه‌ای و بین‌المللی اهمیت دارد و البته مهمتر از آن شکل‌گیری اراده‌ای جدی و مشترک برای اجرایی‌سازی طرح جهان علیه خشونت و افراطی‌گری است.

http://jomhourieslami.net/paper/?newsid=63766

ش.د9402886