ظریف: اقدام «الجبیر» عادی و عرف دیپلماتیک بود

(روزنامه ايران – 1396/05/12 – شماره 6559 – صفحه 3)

آنچه خبرنگاران روز سه‌شنبه به همراه چند تصویر از لحظه دست دادن وزیران خارجه ایران و عربستان مخابره کردند، این بود که «هنگام ورود وزیران به سالن نشست، عادل الجبیر با هدف مصافحه به سوی محمدجواد ظریف آمد و پس از در آغوش کشیدن وی، با هم گفت‌ و گو کردند.» همچنین به گفته خبرنگار صدا و سیما، «در لحظه‌ای که عادل الجبیر، ظریف را در آغوش کشید. وزیران خارجه ترکیه، اردن و فلسطین هم حضور داشتند.»

محمدجواد ظریف اما روز گذشته در حاشیه آخرین نشست هیأت دولت این اقدام همتای عربستانی خود را عادی و حرکتی در عرف دیپلماتیک دانست و گفت: «دلیل این کار هم احترام متقابل و هم دوستی دیرینه‌ای بود که با الجبیر داشتم.» ظریف با بیان اینکه «جمهوری اسلامی گرچه با بسیاری از سیاست‌های دولت عربستان سعودی مخالفت دارد اما سیاست ما همواره بر این بوده باید با همسایگان‌مان رابطه خوب داشته باشیم»؛ درباره آنچه رخ داده بود توضیح داد: «در جلسات بین‌المللی در سازمان‌های بین المللی این اتفاق‌ها طبیعی است غیر از جایی که مانع رسمی وجود داشته باشد.

در چنین جلساتی افرادی که حضور دارند با یکدیگر برخورد دارند مخصوصاً در جلسات بین المللی که تعداد افراد در یک سطح محدود است.» وی با یادآوری اینکه اتفاقی که افتاد در مراسم میهمانی ناهار وزیر خارجه ترکیه بود، افزود: «شرکت کنندگان با هم در میهمانی غذا هستند، البته ما در میهمانی غذای کشورهای غربی به دلیل ملاحظات شرعی شرکت نمی‌کنیم ولی در کشورهای اسلامی مشکلی نداریم.» ظریف همچنین با بیان اینکه ما هیچ گاه دنبال نداشتن رابطه با همسایگان نبودیم، اظهار داشت: «کماکان هم سیاست ما این است که رابطه بر اساس احترام متقابل و عاقلانه باشد، در منطقه برای مردم منطقه مزاحمت ایجاد نشود و برخورد مناسب با آنها صورت بگیرد.»

قرائت‌ فرامتنی از یک مصافحه

با وجود آنکه دست دادن وزیران خارجه دو کشوری که یک سال و نیم از قطع روابط دیپلماتیک شان می‌گذرد، دست‌کم از سوی یکی از آنها امری عادی و خالی از تعابیر ویژه تلقی شد، اما رویدادهای تقریباً همزمانی چون از سر گرفته شدن اعزام حجاج ایرانی به عربستان، استقبال شایسته معاون وزیر حج عربستان از نخستین کاروان حاجیان ایرانی و حتی سفر اخیر مقتدا صدر روحانی شیعه ای که در سال‌های گذشته در دایره نیروهای سیاسی نزدیک به ایران در عراق به شمار می‌رفت و اخیراً پیشنهاد گفت‌وگوی میان تهران و ریاض را پیگیری می‌کرد؛ در عداد نشانگانی قرار گرفتند

وی همچنین در خصوص حضور هیأت‌هایی از کشورهای مختلف در مراسم تحلیف ریاست جمهوری و پیام این حضور گفت: «پیام این حضور این است که ایران کشوری نیست که بشود با آن برخورد حذفی کرد. ایران بخش فعال و سازنده از روابط بین‌الملل است. امیدواریم دردولت دوازدهم حضور فعال تر و سازنده‌تر داشته باشیم».

که برخی تحلیلگران را به داشتن قرائت فرامتنی از این مصافحه ترغیب کرد چنانکه روزنامه فرامنطقه‌ای «رای الیوم» در تحلیل خود از این رویداد در مطلبی به قلم عبدالباری عطوان نوشت: «دعوت محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان از مقتدی صدر و دست دادن عادل الجبیر با محمدجواد ظریف و همچنین عازم شدن حجاج ایرانی به عربستان نشان می‌دهد که عربستان برای ایجاد روابط با ایران تلاش می‌کند سیاستش را تغییر دهد.»

به گزارش ایرنا، سردبیر رای الیوم با بیان اینکه این مصافحه از تغییر سیاست و موضع عربستان و حرکت آن از سیاست مقابله به سیاست گفت‌وگو و دیپلماسی حکایت دارد و چه بسا رخ دادن این رویدادها در چند روز پس از سفر پادشاه عربستان به مراکش و سپردن امور به ولیعهد معانی زیادی داشته باشد، افزود: «نمی‌خواهیم درباره اتفاقات اخیر مبالغه کنیم، اما زمانی که وزیر حج عربستان از رئیس سازمان حج و زیارت ایران دعوت کرد تا به عربستان برود و در مورد دلایل عدم حضور حجاج ایرانی برای انجام مناسک حج گفت‌وگو کنند روشن بود که پادشاهی عربستان خواهان ایجاد روابط با ایران از این راه یا راه‌های دیگر بود.»

عطوان در ادامه با یادآوری این شواهد که « تمام شروط سفر حجاج ایرانی به عربستان لغو شد، روند گرفتن روادید از طریق سفارت سوئیس در تهران تسهیل شد، مشکل تظاهرات ایرانیان علیه کفار و سرکشی‌های امریکا حل شد و اخبار شبه تایید شده‌ای وجود دارد که عربستان قبول کرده است تا دیه‌های قربانیان فاجعه منا را که حدود 460 ایرانی هستند بپردازد»، اظهارداشت:« تمام این دستاوردها به وجود نمی‌آمد مگر اینکه در دو طرف و بخصوص عربستان انعطاف پذیری شکل گرفته باشد.»

وی سپس تأکید کرد: «اگر پادشاهی عربستان در ریاض به عادل الجبیر چراغ سبز نشان نمی داد و خواهان از بین بردن تنش‌ها با ایران نبود عادل الجبیر در جلو دوربین‌ها با آقای ظریف دست نمی‌داد و هرکس چیزی جز این می‌گوید عربستان و چگونگی تصمیم‌گیری‌هایش را نمی داند.» سردبیر رای الیوم در پایان تحلیلش پرسش‌های بی پاسخی درباره ارتباط دست دادن وزیران خارجه ایران و عربستان با بحران قطر و احتمال پایان جنگ در یمن مطرح کرد و با امیدواری به تأثیر مطلوب بهبود روابط دو کشور بر بحران‌های منطقه از این مصافحه با عنوان «معجزه » یاد کرد. این تحلیل در حالی از سوی این تحلیلگر عرب مطرح می‌شود که عادل الجبیر طی دوران مسئولیتش به عنوان وزیر امور خارجه عربستان سعودی تندترین موضع گیری‌ها را علیه ایران مطرح کرده است.

با وجود این شاید بتوان علاوه بر آنچه از سوی عطوان مطرح شده است زمامداری موقت محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان را در دوره مرخصی پادشاه عربستان، پیچیدگی یافتن اختلافات با قطر و گزاره‌های متعددی را که بر پیش نرفتن مسائل بر وفق مراد ریاض دلالت دارد از اسباب بروز این پالس مثبت الجبیر ارزیابی کرد.

http://www.iran-newspaper.com/newspaper/BlockPrint/194006

ش.د9601801