* با توجه به اينكه هنوز عذرخواهي رسمي از سوي عربستان صورت نگرفته و تعداد زيادي از زائران جان خود را از دست دادهاند، دستگاه عالي كشور بايد چه برخوردي با عربستان داشته باشد؟
** آموزهها و احكام مبين اسلام براي رهاييبخشي و ارتقای جوامع بشري ظرفيتهاي حيرتانگيزي را در خود گرد آورده است ولي امروز شاهد هستيم كه بدون بهرهگيري از اين ظرفيتها كشورهاي اسلامي و ملتهاي مسلمان با فجايعي روبهرو ميشوند كه آنها را در شمار کشورهای کمتر توسعهیافته معرفي ميكند. آنچه در حوادث كنوني و همينطور دردناك پس از آداب منا در مراسم حج شكل گرفت، نشان از بيتدبيري و سوءمدیریت عربستان و مشاركت نكردن جوامع و كشورهاي اسلامي در سامان دادن و مديريت اين مراسم بزرگ معنوي و در حقيقت پرفيض و بركت اسلامي است. كشورهاي اسلامي باید در این زمینه روشها و سياستهايي را دنبال كنند كه بتوانند این مراسم را بهخوبی برگزار کنند و در این میان، تعامل سازنده بسیار راهگشاست و میتواند به پیشبرد امور یاری برساند.
آنچه در حوادث تلخ سال جاري در مراسم حج رخ داد نشان از ضرورت بهكارگيري نهادها و سازمانهاي اسلامي از جمله سازمان كنفرانس اسلامي براي مديريت اين رويداد بزرگ اسلامي است. به يقين فراتر از مسئوليت دولت عربستان كه پذيراي اين خيل عظيم ميهمانان مسلمان از سراسر جهان است كشورهاي اسلامي بايد در فرايندي از مشاركت و همكاري به نحوي به نقد و ارزيابي موانع و مشكلات فراروي مسلمانان در اين مراسم و مشكلات ناشي از تحولات كنوني و بهويژه جمعيت عظيم مسلمانان در اين ايام برآيند.
در حقيقت رخدادهاي سال جاري در مكه نشان داد كه همه دولتهاي اسلامي در كنار ضرورت پذيرش مسئوليت حوادث تلخ در مكه از سوي دولت عربستان بايد در روندي از مذاكره، گفتوگو و يافتن راهكارها و روشهاي مناسب به ويژه از سوي علماي جهان اسلام چارهاي مناسب براي حل و فصل اين مشكلات و جلوگيري از اين فجايع پيدا كنند، چرا که میتوان مشكلات عمومي را با مشاركت، همفكري و همكاري عمومي حل و فصل كرد. به نظر اين مساله نقیصهاي است كه امروز جهان اسلام با آن روبهرو است و كشورهاي اسلامي نتوانستهاند از شيوه همكاري، مذاكره و گفتوگو براي حل مشكلات مشترك خود بهره بگيرند. ضروري است كه هرچه زودتر كشورهاي اسلامي بهويژه از ظرفيت سازمان كنفرانس اسلامي براي نقد و ارزيابي مسائل به وجود آمده و پيدا كردن راهكار مناسب اقدامات لازم را انجام دهند.
* فاجعه اخير منا و عمق اختلافات تهران و رياض چه شرايط تازهاي را در منطقه و جهان اسلام رقم خواهد زد؟
** مشكلاتي كه در چارچوب مسائل منطقه فراروي دو كشور بزرگ جهان اسلام وجود دارد، ايجاب ميكند كه با در نظر گرفتن مصالح جهان اسلام، اهميت و ضرورت همكاري با يكديگر و نتايج آن مورد توجه قرار گیرد. اين تجربه بارها در ميان كشورهاي جهان شكل گرفته كه با وجود اختلافات سياسي بسيار همچنان تمركز بر منافع مشترك راهگشا بوده و كشورهاي مختلف توانستهاند حتي در شرايط سخت و برخی تنگناهای موجود با تمركز بر حوزههاي منافع مشترك راهكارهايي براي تامين منافع متقابل خود پيدا كنند.
اين پيوندها امروز عربستان و ايران را ملزم ميسازد با وجود همه اختلاف نظرها در چارچوب منافع جامعه مسلمانان جهان همكاريهاي خود را در زمينههايي مانند برگزاري مناسب و كارآمد مراسم حج و از ميان بردن کاستیهای موجود، افزايش دهند و از اين طريق كارآمدي انديشههاي ديني را به ويژه در شرايط دشواري كه در جهان امروز به وجود آمده است به نمايش بگذارند. ایران در این مسیر همواره بهخوبی حرکت کرده و بجاست که عربستان نیز مسائل جهان اسلام را بهتر درک کند و از روحیه تخاصمی به رویکرد تعاملی روی بیاورد.
* شرایط کنونی سوریه را چگونه ارزیابی میکنید؟ آیا میتوان به اتخاذ راهحلي مناسب برای خروج سوريه از بحران تروريسم امیدوار بود؟
** قدرتهاي جهاني و برخی قدرتهاي منطقهاي پيش از اين نيز بارها نشان دادند كه منافع و مصالح خود را بر منافع مردم و زنان و كودكان در كشورهاي مختلف مقدم ميدانند. با در نظر گرفتن سياست خارجي روسيه از یک سو و اختلافنظرهاي گوناگون آن با كشورهاي غربي بهويژه آمريكا نسبت به سوريه از سوي ديگر میتوان به پیچیده بودن مسأله پی برد. رویکرد روسیه و غرب، بازگفت منافع آنها در میدان مناقشه است.
بنابراين به نظر ميرسد بايد منتظر پيچيدهتر شدن مسائل منطقه باشيم، اما در همان حال جمهوري اسلامي ايران بدون ترديد در چارچوب سياست خارجي تعامل و توسعه روابط سازنده خود با كشورهاي جهان ميتواند حتي در اين شرايط نيز بر پايه ديپلماسي موفق و كارآمد با استفاده از ابزارهاي سياسي و با تمركز بر ضرورت ايجاد صلح، ثبات و پايان دادن به زجر و مصيبت بيپايان مردم سوريه نقش خود را ايفا كند. ايران از چنان ظرفيت و توانمندي در منطقه برخوردار است كه حتي در شرايط كنوني نيز در كنار ديگر بازيگران منطقهاي قادر خواهد بود تا نقش سازنده بدان گونه كه در برنامههاي انتخابات رياستجمهوري سال 92 از آن سخن گفته شد در اين شرايط ايفا كند. بنابراين به نظر ميرسد ضمن اينكه بايد به پيچيدگيها و موانع توجه داشت بايد امكانات و فرصتهاي موجود را به درستي بازشناسي و از آن بهرهبرداري کرد.
* با در نظر گرفتن اختلافات موجود ميان تهران و رياض، غرب ميتواند نقش ميانجي را ميان دو كشور بازي كند؟
** همانگونه كه بدان اشاره شد، با توجه به اختلافات گوناگوني كه ميان ايران و عربستان وجود دارد، زمينههاي مختلف و متنوعي هم براي همكاري ميان دو كشور قابل بررسي است. در اين زمينه ميتوان مسائل گوناگون اقتصادي و اجتماعي به ويژه در ارتباط با حوزه گوناگون جهان اسلام را مورد توجه قرار دهد. به نظر ميرسد كشورهاي غربي در اين چارچوب براي بهبود اين روابط نيز بتوانند اثرگذار باشند اما بيش و پيش از آن سازمانهاي منطقهاي كه در ميان كشورهاي اسلامي شكل گرفتهاند و بهويژه سازمان كنفرانس اسلامي بهترين ظرفيت را براي حل و فصل اين اختلافات و تمركز بر منافع عمومي و پيوندهاي گوناگون كشورها و جوامع مسلمان ميتواند برعهده بگيرد.
http://armandaily.ir/?News_Id=129992
س.د9402734