جنگ و نسل پرسشگر دهه پنجم

شايد با گذشت چهار دهه از آغاز جنگ تحميلي، طبيعي آن باشد که نسل جوان کشور که در آن روزها حتي به دنيا نيامده بود، نسبت به پديده‌اي به نام جنگ چندان سوال و حساسيتي نداشته و در مورد آن نپرسد و نخواهد که بداند. شايد برخي معتقدند که نسل امروز آنچنان مشغول مسايل امروز و فردا است که ديگر فرصت پرداختن به گذشته را ندارد و لذا ديگر پرداختن به جنگ و مسايل آن موضوعيتي نخواهد داشت. برخي بر اين باورند که جنگ حتي براي نسل ديروز نيز به خاطراتي بايگاني شده بدل گرديده که ارزش تورق نداشته و آنان نيز انتظار ورود مجدد به آن مساله را ندارند. اما در وراي اين ادعاها کافي است تا مروري بر برخي نشانه‌ها و سنجه‌ها داشته باشيم تا به تحليل ديگري از آنچه واقعيت پيدا و پنهان جامعه امروز ماست نيز دست يابيم.

يکي از  نشانه‌ها که حکايت از  دغدغه مندي و تعلق ملت به ويژه نسل جوان امروز به فهميدن و دانستن درباره جنگ دارد استقبال از برنامه‌هايي است که در ايام سالگرد دفاع مقدس به اجرا در مي‌آيد. پخش مستندها، گفتگو با صاحب نظران و نقل خاطرات و ... در اين ايام معمولا با همراهي خوبي از سوي نسل جوان همراه بوده است. آنچه در قالب اردوي‌هاي زيارتي راهيان نور در طول سال‌هاي گذشته شاهد بوده‌ايم نيز مويد ديگري است بر آنکه حرف‌هاي دفاع مقدس اين ملت همچنان خريداري مشتاق دارد. در فضاي مجازي نيز بازار فعالين علاقمند به مفاهيم و ارزشهاي دفاع مقدس همچنان داغ است و بسياري دوست دارند که در اين بار بنويسند و بخوانند. آمار فروش کتابهاي رمان و داستان و خاطرات موفق دفاع مقدس نيز نشان از آن دارد که اگر اثري فاخر در اين زمينه ارائه گردد حتما به تجديد چاپ‌هاي چندباره خواهد رسيد. درخشش فيلم جاودانه‌اي چون "چ" و استقبال خوب تماشاگر از آن نيز نمونه ديگري براي تاييد ادعاي مذکور است.
فارغ از اين پيش فرض، نکته مهم آن است که در توجه به نگرش نسل جوان به جنگ بايد به ويژگي‌ها و دغدغه‌هاي اين نسل توجه ويژه نمود. واقعيت آن است که نسل جوان امروز زاويه ديد متفاوتي نسبت به جنگ دارد که بايد اين تفاوت به رسميت شمرده شود. نسل امروز نسل پرسشگر است و منتقد. سوالاتش کمي با طعن و تيزي سخن همراه است. تقدس جنگ در نگاه اين نسل با نسل گذشته متفاوت است. روحيه پرسشگري نيز بر کاستن از تقدس جنگ مي‌افزايد. او دوست دارد که بداند چرا و چطور جنگيديم؟ او با نگاه تيزبينانه‌اش امروز مي‌پرسد که آيا بهتر از آنچه در صحنه نبرد محقق شد آيا امکان جنگيدن نبود؟ آيا بهتر نمي‌شد که جنگ را مديريت کرد؟ او دوست داردکه همه برگه‌هاي تاريخ جنگ را تورق کرده و بر ابهامات و نانوشته‌ها متوقف نشود. او نمي‌خواهد چيزي از جنگ در پس پنهان بماند که او ندانسته باشد، لذا بيش از آنکه بدنبال توصيف خطوط نوشته شده جنگ باشد دوست دارم تا فاصله سفيد بين سطور را بيابد و در مورد آن گمانه زني کند.
نگاه انتقادي او همه مسئولين را به ميدان مناظره مي‌طلبد و هيچ کس از گزند سوالات تند و تيز آن در امان نيست. او در مورد پايان جنگ مي‌انديشد و مي‌خواهد بداند که چگونه شد که امام قطعنامه 598 را پذيرفت و اين پذيرش را به نوشيدن جام زهر تعبير نمود؟ چه عواملي در پذيرش آن موثر بود؟ چرا تا چند روز پيش از آن امام نظري ديگر داشت و چرا اصلا پيش از اين حاضر به پذيرش آتش بس نبود؟
لازمه پاسخ به اين سوالات و ده‌ها سوال ديگر توسط نسل اول انقلاب و آناني که با رشادت و تلاش خود جنگ را مديريت کرده و آن حماسه‌ها را آفريدند آن است که اولا نسل جوان امروز را به رسميت شمرده و خود را در قبال آنان پاسخگو بدانند و ثانيا با صبر و حوصله و با استدلال و منطق و با زباني لين و قابل فهم براي نسل امروز سخن بگويند و به اقناع آنان بينديشند.
جنگ، امروز همچنان براي نسل جوان ما مساله است و اين خود ارزش بسيار بالايي است که بايد به آن به مثابه فرصتي براي بسط ارزش‌هاي دفاع مقدس و ارائه الگوي سبک زندگي بسيجي نگريست و تا زماني که اين سوالات و پرسشگري‌ها هست حکايت از آن است که مي‌توان به انتقال آن فرهنگ به نسل امروز اميدوار بود.
عزيزي مي‌گفت که نسل جوان امروز ما مي‌پرسد که چرا جنگيديد؟ و ما نسل اولي‌ها اگر پاسخي در خور براي او ارائه نکرديم ديگر حتي نخواهد پرسيد که چرا جنگيديد؟!
جامعه بي‌سوال جامعه مرده و بي‌تفاوت است و خدا نکند که نسل امروز ما به گذشته خود بي‌تفاوت گردد. نسل امروز ما سخت به آن فرهنگ زلال محتاج است، چه خود بداند و چه نداند! اين نسل با آشنايي با ذخاير عظيم تفکر بسيجي که در هشت سال دفاع مقدس متولد گرديد و بارور شد خواهد توانست در برابر هجمه‌هاي خانمان سوز بيگانگان هويت خود را يافته و با عزت و سربلندي ايستادگي نمايد. و مويد پيش بيني آن مرد الهي باشد که فرمود: «خدا مي‌داند که راه و رسم شهادت کور شدني نيست؛ و اين ملتها و آيندگان هستند که به راه شهيدان اقتدا خواهند نمود»