واردات قیمت‌ها را می‌شکند؟

«بابک صدرایی» کارشناس بازار خودرو در گفت‌وگو با «صبح صادق» درباره موضوع تصویب واردات خودروی کارکرده در مجمع تشخیص مصلحت نظام در این زمینه به چند موضوع چالش‌برانگیز اشاره کرد و گفت: «شکی نیست که واردات خودروی خارجی، اعم از نو یا کارکرده برای ایجاد رقابت و شکستن انحصار در صنعت خودروسازی کشور بسیارمفید است؛ اما وقتی این موضوع به منصه ظهور می‌رسد و شاهد کاهش انحصار و افزایش رقابت بین تولیدکننده داخلی و خارجی خواهیم بود که همه آنچه در این سناریو دیده شده، به دنبال هم و دومینووار اتفاق بیفتد. اگر در این راه سنگ‌اندازی صورت بگیرد و خللی وارد شود، قطعاً به نفع کاهش قیمت و ساماندهی این صنعت در جهت رشد و ارتقای تولیدات داخلی اتفاق خاص و محسوسی رخ نمی‌دهد.»
صدرایی در ادامه بحث بیان داشت: «دولتمردان و مسئولان باید به این پرسش مهم پاسخ دهند که از پانزده ماه قبل که واردات خودروی صفر کیلومتر به کشور آزاد شد، چرا هنوز خبری از واردات نیست؟ در حالی که گفته می‌شود در پانزده ماه گذشته خودروی 2023 وارد ایران شده و قرار است با قیمت مشخص سه ماه آینده به مصرف‌کننده تحویل داده شود؛ اما هنوز قیمت ماشین وارداتی مشخص نیست، پس وضعیتی که هیچ چیز در آن شفاف نیست، به این معناست که عملاً در پانزده ماه گذشته اتفاقی در عرصه واردات خودرو رخ نداده است و ما همچنان در مرحله اول مانده‌ایم؛ بنابراین، نمی‌توانیم نسبت به اینکه سایر مراحل را به درستی عملیاتی کنیم، چندان مطمئن باشیم.»
صدرایی در ادامه با اشاره به اینکه دولتمردان و مسئولان امر برای جلوگیری از تحمیل خسارات جدی به مردم و مصرف‌کنندگان باید در واردات خودروی دست دوم به برخی نکات توجه کنند، گفت: «واردات خودروی کارکرده نیازمند فراهم کردن بسترهایی است که باید روی آن حساس بود. این موضوع از جنبه‌های گوناگونی حائز اهمیت است؛ چراکه ساز و کار خودروی کارکرده پیچیده است؛ لذا لازم است مسئولان امر به چند عامل مهم در مسئله واردات خودروی کارکرده توجه کنند تا مانع از سوء‌استفاده‌های باندهای مافیایی در این روند شوند.»
این کارشناس صنعت خودرو به برخی سوء‌استفاده‌هایی که می‌تواند در جریان واردات خودروی دست دوم اتفاق بیفتد، اشاره کرد و گفت: «ممکن است باندهای مافیایی یا باندهای سوءاستفاده‌گر داخل و خارج خودروهای تصادفی و مشکل‌دار را وارد ایران کنند یا اینکه برای نمونه دو خودروی خراب و تعمیری را به یک خودرو تبدیل کنند یا موتور ماشین تصادفی را روی یک ماشین دیگر بگذارند و با گذاشتن اتاق روی موتور اینگونه جلوه دهند که ماشین ایرادی ندارد.»
وی در این باره افزود: «این احتمال داده می‌شود که اگر روی این موارد دقت نشود و کارشناسان امر به صورت واقعی دراین موضوع ورود کارشناسانه نداشته باشند، شاهد چنین مواردی در عرضه خودروهای کارکرده به مردم باشیم، حال باید مشخص شود ما چه قوانینی داریم که تشخیص دهد واردکننده خودرویی که خودرو وارد کشور می‌کند، خودرویی سالم تحویل مردم می‌دهد تا از این بابت مطمئن شویم؟»
صدرایی در این باره توضیح بیشتری داد و گفت: «یعنی دولت باید به مردم تأییدیه کارشناسی معتبری بدهد که اگر واردکنندگان تأیید کارشناسی فیک به دست مردم دادند، تکلیف خریدار مشخص باشد تا مردم به مشکل نخورند و زیان‌های دیگری از این محل به آنها وارد نشود.»
این تحلیلگر بازار خودرو توضیح داد: «سؤال دومی که مسئولان امر باید به آن پاسخ دهند، این است ، چه خودروهایی و با چه مشخصاتی قرار است وارد کشور شود، علاوه بر آن این موضوع مهم در ابهام است که دولت برای خدمات پس از فروش چه اقداماتی در نظر گرفته است؟»
صدرایی افزود: «برای نمونه، تصور کنید واردکننده خودروی خارجی دست دوم، بی‌ریسک‌ترین خودرو مانند تویوتا را که در ایران نمایندگی داشته وارد کشور کند؛ اما وقتی آخرین مدل تویوتا وارداتی به ایران 2018 بوده اما مدل‌های 2021 به بعد به لحاظ فنی تغییرات زیادی داشته و نیاز به دانش تعمیر است، آیا اقدامی برای آموزش‌های لازم در زمینه تعمیرات و خدمات دیده شده است تا مردم مطمئن باشند و بدانند جایی برای تعمیر و دریافت سرویس این خودروها وجود دارد؟ قطعات یدکی چگونه تأمین می‌شود؟ اینها مسائل مهمی است که باید با دقت دنبال شود؛ در غیر این صورت واردات معضل دیگری ایجاد می‌کند که خریداران را دچار مشکل می‌کند.»
کارشناس بازار خودرو خاطرنشان کرد: «در این موضوع شکی وجود ندارد که کارشناسان و همه مردم موافق واردات خودرو به کشور هستند؛ اما بنده به منزله یک ایرانی موافق واردات بر این نکته تأکید می‌کنم زمانی واردات خودرو مفید است که به صورت پیوسته دنبال شود نه اینکه به صورت محدود وارد شود و در فقدان نمایندگی و خدمات پس از فروش چالش‌های دیگری به مردم تحمیل شود و بهانه دست انحصارگران خودروی داخلی بیفتد که پس بهتر است خودرو وارد نکنیم.»
صدرایی در ادامه بحث در خصوص عوامل تأثیرگذار بر کاهش قیمت خودرو در بازار ایران توضیح داد: «واردات خودرو یکی از عوامل کنترل بازار به شمار می‌رود و لازم است، اما کافی نیست؛ چراکه عوامل گوناگونی در بازار خودرو اثرگذار است؛ مانند تولید، سیستم توزیع، مسائل کلان اقتصادی و سیاسی کشور که بر بازار خودرو تأثیر می‌گذارد.»
وی افزود: «کاهش یا تشدید تحریم‌ها، چالش‌های تأمین قطعات و مشکلاتی که خودروسازان با پیمانکاران و تأمین‌کنندگان قطعه دارند، بدهی ها و زیان انباشته همه عواملی است که در آینده روی بازار خودروی ایران تأثیرگذار است.»
بابک صدرایی معتقد است: «با توجه به اینکه در شرایط تحریمی به سر می‌بریم و اینکه حتی اگر بتوانیم به ازای پول‌های بلوکه شده خودرو وارد کشور کنیم. باید به این نکته اشاره شود که در بهترین شرایط اگر خودروی نو و کارکرده زیر 50 هزار عدد وارد شود، قطعاً بازار به این رقم واکنش زیادی نشان نمی‌دهد که به کاهش قیمت منتهی شود.»
وی در این باره تصریح کرد: «برای بازاری که 300 هزار کمبود دارد واردات در این اندازه یا بیشتر تأثیرگذار است؛ یعنی در وهله اول به لحاظ روانی تأثیرگذار است؛ اما بعداً انتظار را از بازار بالا می‌برد، پس اگر تعداد خودروی وارداتی به صورت محدود باشد، خودروهای وارداتی ارزش افزوده ایجاد می‌کنند و قیمت‌ها بالا می‌رود؛ اما اگر واردات خودرو به صورت پیوسته باشد، تعداد زیادی خودرو وارد شود اینگونه نخواهد بود و به نفع کاهش قیمت در بازار خودرو تمام می‌شود.»
این کارشناس بازار خودرو معتقد است: «اگر نظام تعرفه‌ای مناسبی داشته باشیم، قطعاً تأثیرگذار است و می‌تواند قیمت‌ها را در بازار ایران بشکند. نکته دیگر این است که خودروهایی که وارد می‌شود، بخشی از بازار را تحت تأثیر قرار می‌دهد، یعنی در بخش خودروهای گران‌قیمت اتفاقی رخ نمی‌دهد، پس ممکن است با خودروهای متوسط رقابت کند؛ البته تحقق این موضوع هم وابسته به این است که دلالان روی کدام قیمت تبانی کنند، چراکه فعلاً متأسفانه بازار مهندسی شده است.»
بابک صدرایی خاطر نشان کرد: «اگر احساس کنیم با واردات خودروهای دست دوم خارجی در حد محدود شاهد شکل‌گیری تولید انبوه و رقابتی در خودروسازی‌های داخلی، مانند ایران خودرو و سایپا خواهیم بود اشتباه می‌کنیم؛ چراکه متأسفانه هیچ گاه چنین سیاستی در بازار مهندسی‌شده ایران نبوده و نخواهد بود و عملاً خودروهای وارداتی در قیمتی قرار می‌گیرند که باز خودروهای تولید انبوه در حاشیه امن قیمتی در بازار عرضه شوند، بنابراین واردات زمانی تأثیرگذار است که با تعداد بالا و پیوسته وارد شود.»
منبع: هفته نامه صبح صادق