آل‌سعود در محاصره مثلث بحران

(روزنامه جوان - 1394/07/15 - شماره 4645 - صفحه15)

حاكمان فعلي رياض هنوز طعم يك‌ساله قدرت را نچشيده‌اند كه بحران‌هاي زنجيره‌اي در خاندان آل‌سعود ادامه كار را براي رژيم عربستان دشوار كرده است. جنگ قدرت در بين شاهزادگان سعودي، بيماري ملك سلمان و اقتصاد ويران چالش‌هاي دروني رژيم آل‌سعود است. در خارج از عربستان نيز اوضاع بر وفق مراد سعودي‌ها نيست و زمينگير شدن در جنگ يمن و تعديل سياست‌هاي واشنگتن نسبت به اين رژيم عرصه را بر حكومت بي‌كفايت سعودي تنگ كرده است.

به گزارش «جوان»، رژيم آل‌سعود در سال 2015 ميلادي بحران‌هاي متعددي را تجربه كرد كه همه آنها به اندازه‌اي ثقيل هستند كه مي‌تواند سقوط اين رژيم را در پي داشته باشد. پس از مرگ عبدالله بن عبدالعزيز پادشاه سابق عربستان، جنگ قدرت در درون رژيم سعودي شروع شد و بازماندگان پادشاه قبلي يكي پس از ديگري از صحنه سياسي كنار گذاشته شدند و نسل جديدي از شاهزادگان روي كار آمدند كه به دليل نداشتن تجربه سياسي عربستان سعودي را به بحران‌هاي جديد سوق دادند. ملك سلمان پادشاه عربستان و پسرش محمد وزير دفاع و جانشين وليعهد قدرت را در دستان خود قبضه كردند و با كنار گذاشتن افراد وابسته به شاه سابق به تشديد اختلافات دامن زدند. از اين رو شاهزادگان بركنار شده از قدرت در انتظار فرصت بودند تا از نقاط ضعف حاكمان كنوني نهايت استفاده را ببرند.

مجتهد افشاگر عربستاني كه به دربار آل‌سعود نزديك است بارها از اختلافات در درون رژيم آل‌سعود پرده برداشته و اعلام كرده جنگ قدرت در درون اين رژيم به خصوص پس از جنگ يمن بالا گرفته است. روزنامه ساندي تايمز، روز دوشنبه با انتشار خبري از توطئه شاهزادگان سعودي عليه محمد بن سلمان به دليل بي‌كفايتي گزارش داد. شاهزادگان مخالف محمد بن سلمان او را به ماجراجويي در سياست خارجي متهم مي‌كنند. اين روزنامه انگليسي نوشت: «محمد بن سلمان از نظر شخصيت‌هاي بلندپايه در خاندان آل‌سعود عيب‌هاي شخصيتي بزرگي دارد و شايستگي برعهده گرفتن سمت‌هاي مهم را ندارد. شاهزادگان سعودي محمد بن سلمان را به علت حمله هوايي به مردم بي‌دفاع يمن، به بي‌عقلي و غرور جواني متهم مي‌كنند.»

فاجعه منا

شايد به راحتي مي‌توان گفت بزرگ‌ترين بحران عربستان، بي‌كفايتي و سوء تدبير و عدم توانايي در اداره مراسم حج امسال بود كه به كشته شدن هزاران حاجي از كشورهاي مختلف منجر شد. پس از اين فاجعه فشارهاي بين‌المللي براي بي‌كفايت جلوه دادن آل‌سعود شروع شد و كشورهاي سازمان همكاري اسلامي براي مديريت حج توسط جهان اسلام نشستي برگزار كردند. صرف نظر از دلايل پشت پرده اين فاجعه، عربستان بار ديگر اثبات كرده كه در اداره و سازماندهي مراسم حج توانايي ندارد؛ موضوعي كه به مشروعيت آل‌سعود مرتبط مي‌شود، چراكه حكومتي است كه در مهار بحران‌هاي داخلي توانايي ندارد و در بحران‌هاي خارجي نيز شكست خورده است.

از سوي ديگر، خبرگزاري آسوشيتدپرس در گزارش ديروز خود نوشت: آمار جان باختگان حادثه منا تنها از ۱۶ كشور بالاي ۱۱۰۰ نفر است. اين در حالي است كه مقام‌هاي سعودي اعلام كرده‌اند آمار قربانيان منا ۷۶۹ كشته و ۹۳۴ زخمي است. در شرايطي كه هنوز 10ماه از به تخت نشستن ملك سلمان نمي‌گذرد، بيماري وي تشديد شده است. خبرگزاري «العهد» يمن روز سه شنبه مدعي شد حال «سلمان بن عبدالعزيز» خوب نيست و در بيمارستان «ملك فيصل» رياض بستري شده است. منابع آگاه به اين رسانه خبري يمن خبر داده‌اند كه وضعيت جسمي سلمان دوشنبه ‌شب بد شده و در حال حاضر در بخش مراقبت‌هاي ويژه بيمارستان بستري است. اين منابع ادامه دادند: «وضعيت جسمي پادشاه عربستان وخيم شده و با توجه به خطرناك ‌بودن وضعيت جسمي او از انتقالش به خارج از عربستان خودداري شده و به بيمارستان ملك فيصل در رياض منتقل شده است.»

اقتصاد ويران سعودي

وابستگي اقتصاد رژيم سعودي به نفت مي‌تواند نتايج جبران ناپذيري براي اين رژيم در پي داشته باشد. عربستان در يك‌سال گذشته اقدام به كاهش عامدانه قيمت نفت براي مواجهه با ايران كرد تا اين كشور را از حركت رو به جلوي خود در منطقه باز دارد ولي در مقابل نتيجه‌اي خلاف اين هدف به‌دست آورد و نه تنها اين سياست به ضرر ايران تمام نشد، بلكه در راستاي منافع تهران پيش رفت؛ به طوري كه روزنامه فايننشال تايمز از كسري بودجه 73 ميليارد دلاري عربستان پس از كاهش قيمت نفت، خبر داد. به گزارش ميدل ايست آي، بر اساس تحقيقات صورت گرفته در ژورنال علوم نفتي و مهندسي، عربستان سعودي طي سال‌هاي آينده به يك بيشينه نرخ توليد نفت دست خواهد يافت اما طي دهه آينده شاهد كاهش شديد صادرات خود خواهد بود. بر اساس اين تحقيقات، توليد صادرات نفت عربستان در سال 2028 به شدت كاهش خواهد يافت كه تنها 13 سال به اين موعد زمان باقي مانده است. برخي تحليلگران بر اين باورند تنها اگر بهاي نفت در آينده‌اي نزديك دوباره افزايش يابد، عربستان سعودي مي‌تواند از اين وضعيت نجات پيدا كند اما شمار ديگري از تحليلگران معتقدند اگر وضعيت به همين منوال ادامه يابد، اين كشور پادشاهي ممكن است با تغيير رژيم يا حتي ناآرامي‌هاي مدني شبيه يمن و مصر مواجه شود.

زمينگير شدن در يمن

عربستان پس از چهار سال جنگ افروزي در سوريه و حمايت‌هاي مالي از تروريست‌ها براي سرنگون كردن دولت دمشق كاري از پيش نبرد و سعي كرد شكست‌هاي خود را در جاي ديگري از منطقه جبران كند و به همين خاطر جنگ نابرابري را عليه يمن شروع كرد. ملك سلمان كه با طناب پوسيده پسرش وارد قتلگاه يمن شد پس از گذشت چندماه به اشتباهات خود پي برد و نه تنها نتوانست به اهداف اعلاني خود در اين كشور دست پيدا كند بلكه تلفات و بهاي سنگيني را براي اين اشتباه خود پرداخت. طبق گزارش‌هاي غير رسمي، عربستان تاكنون 60 ميليارد دلار به علت جنگ يمن متضرر شده و هزينه كرده است. به دنبال ناكارآمدي حملات هوايي، عربستان و متحدانش در نهايت وارد فاز جنگ زميني با يمني‌ها شدند تا بتوانند اين كشور را اشغال كنند ولي تحولات آنگونه كه سعودي‌ها مي‌خواستند پيش نرفت و نه تنها خاك يمن را نگرفتند بلكه بخشي از خاك خود در مرز با يمن نيز به دست جنبش انصارالله و ارتش يمن تصرف شد.

نيروهاي انصارالله و كميته‌هاي مردمي هر روز با حمله به مواضع سعودي‌ها در عمق خاك عربستان علاوه بر وارد كردن تلفات براي بازپس‌گيري و آزادي سه استان اشغال شده خود توسط عربستان (جيزان، عسير، نجران) مصمم‌تر شده‌اند. سعودي‌ها گمان كردند پس از شكست در سوريه مي‌توانند از يمن به عنوان يك برگ برنده در بازي‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي استفاده كنند اما عربستان در يمن دچار جنگي فرسايشي شده و نمي‌تواند از آن خارج شود.

اين رژيم كه در عرصه بين‌الملل به حمايت قدرت‌هاي غربي از جمله امريكا تكيه داشت و سياست‌هاي جنگ‌افروزانه خود در منطقه را به پيش مي‌برد در ماه‌هاي اخير با بي‌مهري واشنگتن مواجه شده است و خبري از حمايت‌هاي گسترده سابق نيست.

خطر تجزيه عربستان

سياست‌هاي اشتباه خاندان آل‌سعود در توزيع قدرت و ثروت در عربستان و سياست‌هاي تبعيض‌آميز نسبت به شيعيان اين كشور رژيم آل‌سعود را در گسل تجزيه قرار داده است. روزنامه نيويورك تايمز ديروز در تحليلي تنش‌هاي داخلي در عربستان سعودي را عاملي براي تقسيم آن به پنج كشور جديد شامل عربستان شمالي، عربستان شرقي، عربستان غربي، عربستان جنوبي و دولت وهابي دانست. طبق نقشه‌هاي منتشر شده، كشورهاي يمن و ليبي نيز به دليل اختلافات و درگيري‌هاي قبيله‌اي- مذهبي هر يك به ترتيب به دو و سه كشور جديد تقسيم خواهند شد.

علاوه‌بر مناطق شرقي عربستان، جنگ يمن سبب شد مردم مناطق جنوب عربستان به خصوص استان جيزان علم مقابله با آل‌سعود را برپا كنند. در ماه‌هاي اخير قبايل اين استان بارها با نيروهاي سعودي درگير شده و دهها تن از آنان را به هلاكت رسانده‌اند. سه ماه پيش رئيس قبايل «يام و ولد» نجران از تلاش قبايل اين منطقه براي جدايي از عربستان سعودي خبر داد؛ خبري كه ناظران منطقه در شرايط كنوني از آن به عنوان زلزله سياسي در عربستان ياد مي‌كنند.

http://javanonline.ir/fa/news/745048

ش.د9402648