ترافیک سه ساله در بزرگراه دیپلماسی ایرانی

تمرکز دولت یازدهم بر برقراری تعامل سازنده با جهان و دوری از تنش آفرینی در مناسبات خارجی، فضا را برای بهبود مناسبات ایران و دیگر واحدهای نظام بین الملل مهیا ساخت به گونه‌ای که پس از توافق هسته‌ای و برداشته شدن تحریم‌ها از پیش روی ایران، مسیرهای دیپلماتیک منتهی به تهران با ترافیکی سنگینی مواجه شد.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت «حسن روحانی» رئیس جمهور، مردادماه امسال در سخنرانی خود در جمع مردم استان کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد که در دولت تدبیر و امید 350 هیات اقتصادی و 160 هیات سیاسی به جمهوری اسلامی ایران سفر کرده‌اند. این اعلان روحانی، عینی‌ترین نمود از تحول در مناسبات خارجی ایران طی سه سال گذشته بوده است.

پس از روی کار آمدن دولت یازدهم، نگاه تعاملی دولتمردان به سیاست خارجی سبب شد یخ روابط تهران با بسیاری از دولت‌ها بشکند و پیوندهای ایران با کشورهای دوست نیز بیش از پیش مستحکم شود. از دید بسیاری از ناظران، سیاست خارجی دولت یازدهم از برجسته‌ترین نقاط قوت این دولت بود تا جایی که تهران را به یکی از پررفت و آمدترین مقاصد دیپلماتیک منطقه و حتی جهان تبدیل کرد.

در این گزارش به خاطر فراوانی سفرهای دیپلماتیک تلاش شده است تا تنها بخشی از مهمترین آنها مورد توجه قرار گیرد.

ایران نقطه تمرکز هیات‌های سیاسی- اقتصادی جهان

تا پیش از دستیابی ایران و 1+5 به توافق جامع هسته ای، سفرهای دیپلماتیک به مقصد ایران برقرار بود؛ سفرهایی که البته از نظر تعداد و سطح سیاسی- اقتصادی قابل قیاس با سفرهای پسابرجامی نیست؛ به همین سبب است که بسیاری از ناظران و صاحبنظران برجام را نقطه عطفی در تاریخ دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران می‌دانند.

هنوز چند روز از بیست و سوم تیرماه 1394 و توافق ایران و 1+5 نگذشته بود که هیات اقتصادی بزرگی از آلمان به سرپرستی «زیگمار گابریل» معاون صدراعظم و وزیر اقتصاد و انرژی این کشور به ایران قدم گذاشت تا گوی سبقت را از دیگر رقیبان خود برباید. در این ارتباط، «میشائل توکوس» مدیرعامل اتاق بازرگانی و صنایع آلمان- ایران، نخستین روز از شهریورماه امسال در گفت وگو با «رویترز» از افزایش روابط اقتصادی میان 2 کشور پس از پایان تحریم‌ها سخن گفت و اظهار کرد: در نیمه نخست سال جاری میلادی (2016) صادرات آلمان به ایران با 15 درصد افزایش به رقم یک میلیارد و 100 میلیون یورو رسیده است....صادرات ما به ایران در نیمه دوم سال جاری باز افزایش خواهد یافت و به 20 تا 25 درصد خواهد رسید.

پس از هیات آلمانی، تهران از گروه‌های سیاسی- اقتصادی زیادی میزبانی کرد. سفر مردادماه پارسال «فدریکا موگرینی» نماینده عالی اتحادیه اروپا و مسوول سیاست خارجی این اتحادیه، «لوران فابیوس» وزیر امور خارجه فرانسه به همراه هیاتی اقتصادی، معاون نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه صربستان، وزیر امور خارجه و وزیر توسعه اقتصادی ایتالیا از جمله سفرهایی بود که تنها طی چند روز انجام گرفت.

تلاش‌های جهانی برای بهبود روابط با تهران همچنان ادامه یافت و طی چند ماه پس از توافق، «فیلیپ هاموند» وزیر امور خارجه انگلیس، «هاینس فیشر» رئیس‌جمهور اتریش و وزیران امور خارجه غنا، چک، اسپانیا، برزیل و هلند در صدر هیات‌های بلندپایه وارد ایران شدند. افزون بر آن، وزیران امور خارجه ژاپن، اندونزی، لبنان و آلمان نیز شهریورماه پارسال در تهران با مقام‌های کشورمان گفت وگو کردند.

تهران پس از برجام، علاوه بر میزبانی موگرینی، پذیرای دیگر سران اتحادیه اروپا نظیر «مارتین شولتز» رئیس پارلمان اروپا بود. در آذرماه 1394 و قبل از اعلان رسمی اجرای برجام، ایران میزبان سومین اجلاس سران «مجمع کشورهای صادرکننده گاز» (GECF) بود. این نشست فرصتی را فراهم آورد تا در آن رئیسان جمهوری روسیه، عراق، بولیوی، ونزوئلا، گینه استوایی، نیجریه، ترکمنستان و نخست‌وزیر الجزایر در تهران حضور یابند و در حاشیه این اجلاس با رئیس جمهوری ایران دیدار و گفت وگو کنند.

در ماه‌های پایانی پارسال نیز تهران مقصد سفر وزیران امور خارجه لوکزامبورگ، قزاقستان، یونان، بلغارستان، دانمارک، اندونزی، عراق، عمان، رومانی، تایلند، آلمان و ترکیه بود. همچنین «شی جین پینگ» رئیس جمهوری چین، «الهام علی اف» رئیس جمهوری آذربایجان، «یوهان اشنایدر آمان» رئیس‌جمهور کنفدراسیون سوییس، «آلکسیس سیپراس» نخست‌وزیر یونان و «ویکتور اوربان» نخست‌وزیر مجارستان، هر کدام در صدر هیاتی راهی ایران شدند.

تنها طی سه ماه نخست سال 1395 چند سفر مهم به ایران انجام گرفت که سفر «نورسلطان نظربایف» رئیس جمهورقزاقستان، «ماتئو رنتزی» نخست‌وزیر ایتالیا، موگرینی به عنوان مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، «جاکوب زوما» رئیس جمهوری آفریقای جنوبی (نخستین سفر فردی در این مقام به ایران پس از 37 سال)، «پارک گئون هی» رئیس جمهوری کره جنوبی، «کولیندا گرابار کیتاروویچ» رئیس‌جمهور کرواسی، «نارندرا مودی» نخست‌وزیر هند و «محمداشرف غنی» رئیس جمهوری افغانستان به ایران از آن جمله‌اند.

علاوه بر آن، طی روزهای گذشته ایران میزبان «مولود چاوش اوغلو» و «بورگه برنده» وزیران امور خارجه ترکیه و نروژ و نیز «سلیم الجبوری» رئیس پارلمان عراق بود.

این سفرها یک طرفه نبوده است و دولتمردان ایران به ویژه رئیس‌جمهور و «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه از هر فرصتی برای بهبود روابط خارجی سود جسته‌اند.

پویش دیپلماتیک ایران در جهان

روحانی از همان ماه‌های آغاز مسوولیت، سفرهای دیپلماتیک خود را کلید زد. وی شهریور ماه 1392 قرقیزستان را به عنوان نخستین مقصد سفر برون مرزی خود برگزید تا در اجلاس شانگهای شرکت کند. مهرماه همان سال دومین سفر خارجی روحانی به نیویورک رقم خورد تا در شصت وهشتمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد شرکت کند.

او ضمن سخنرانی در مجمع عمومی، در حاشیه این اجلاس با رئیسان جمهور فرانسه، اتریش، نخست‌وزیر پاکستان، تونس، ترکیه، ژاپن، لبنان، سریلانکا، کفیل ریاست جمهور عراق، رئیس صندوق بین‌المللی پول، دبیر سازمان کنفرانس اسلامی، دبیرکل سازمان ملل و معاونانش، نخست وزیران اسپانیا و ایتالیا و همچنین وزیر امور خارجه آلمان و نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در امور سوریه دیدار و گفت وگو کرد.

روحانی مهرماه سال‌های 1393 و 1394 نیز در نشست مجمع حضور یافت و با مقام‌های عالی رتبه بسیاری از کشورها دیدار و گفت وگو کرد. روحانی همچنین طرح خود با عنوان «جهان علیه خشونت و افراطی گری» را که سال 1392 به تصویب مجمع رسیده بود به طور مجدد از این تریبون به گوش جهانیان رساند.

افزون بر آن، سفر بهمن ماه 1392 رئیس‌جمهور به سوییس برای شرکت در چهل و چهارمین اجلاس «مجمع جهانی اقتصاد» در داووس، سفر به عمان به عنوان نخستین سفر به یکی از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در روزهای پایانی آن سال و حضور در سیزدهمین اجلاس سران کشورهای عضو «سازمان همکاری اسلامی» (OIC) در اسلامبول ترکیه در فروردین ماه امسال تنها چند مورد از تلاش‌های دیپلماتیک روحانی بوده است.

رئیس جمهور اردیبهشت ماه 1394 با هدف شرکت در اجلاس شصتمین سال تاسیس کنفرانس آسیا– آفریقا به اندونزی سفر کرد و تیرماه همان سال برای حضور در اجلاس مشترک سران کشورهای عضو «سازمان همکاری شانگهای» و گروه «بریکس» عازم جمهوری باشقیرستان روسیه شد.

سفر بهمن ماه پارسال روحانی به رم و پاریس به امضای 14 سند همکاری با ایتالیا و 20 سند همکاری با فرانسه انجامید که اهمیت ویژه‌ای در تاریخ دیپلماسی کشور دارد زیرا روحانی نخستین رئیس جمهوری است که پس از گذشت 10 دروازه قاره سبز را روی ایران گشود. همزمان، دیدار وی با «پاپ فرانسیس» رهبر مذهبی کاتولیک‌های جهان نیز از درجه اهمیت بالایی در عرصه دیپلماسی برخوردار بود.

سفر رئیس جمهوری به پاکستان به عنوان همسایگان شرقی در روزهای آغازین سال 1395 و سفر مردادماه روحانی به باکو برای شرکت در نشست سه جانبه ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان از دیگر اقدام‌های سازنده و دیپلماتیک رئیس دولت یازدهم بود.

در کنار سفرهای پربار رئیس جمهور، وزیر امور خارجه کشورمان نیز تاکنون سفرهای بین‌المللی پرشماری را انجام داده است که به خاطر فراوانی آن، تنها به آخرین سفرهای دوره‌ای وی اشاره می‌شود.

مدتی است که سفرهای ظریف پهنه وسیعتری را پوشش می‌دهد و زیر عنوان سفرهای دوره‌ای انجام می‌گیرد. سفر اسفندماه پارسال وی در صدر هیاتی بلندپایه سیاسی به 6 کشور جنوب شرق آسیا و اقیانوسیه از جمله اندونزی، سنگاپور، برونئی، تایلند، نیوزیلند و استرالیا از مهمترین این سفرهای دوره‌ای است. ظریف همچنین خردادماه امسال در صدر یک هیات اقتصادی 60 نفره پا به سفری دوره‌ای به مقصد اروپا گذاشت و با مقام‌های چهار کشور لهستان، فنلاند، سوئد و لتونی دیدار و گفت وگو کرد.

سفر دوره‌ای 6 روزه وی به غرب آفریقا در مردادماه امسال و سفر دوره‌ای کنونی ظریف به کشورهای آمریکای لاتین را نیز می‌توان در راستای سیاست‌های تعاملی دولت یازدهم دانست که در فضای پسابرجام، تقویت مناسبات سیاسی و تجاری - اقتصادی را مورد توجه قرار داده است.

http://jomhourieslami.net/?newsid=104360

ش.د9502986