آمریکا و عربستان جهت محدودسازی ایران در منطقه به دنبال بهره برداری از شرایط عراق بعد از انتخابات هستند/ایجاد فضای پُر تنش در عراق در اولویت آنهاست

پایگاه بصیرت / گروه بین الملل

پایین بودن مشارکت مردم در عراق در انتخابات پارلمانی را می توان در پنچ زمینه توضیح داد:

1- مسئله کارآمدی دولتمردان، یک مشغله ذهنی برای آحاد مردم، مرجعیت و بسیاری از نخبگان سیاسی در عراق است. این مسئله صرفا به دوره حیدرالعبادی منتهی نمی شود و تقریبا دولت هایی که در چند دوره اخیر حضور داشتند، به دلایل متعددی در این که بتوانند کارنامه خدماتی گسترده ایی را برای مردم ارائه کنند، با یک علامت سوال مواجه بودند.

 2- فضای حکومت و بهره مندی از قدرت برای خیلی از افراد موجب شده که زمینه های فساد اداری گسترش پیدا کند و همین مسئله در کنار ناکارآمدی هایی که وزرای دولت از همه طوایف در ترکیب حکومتی داشتند موجب شده بود زمینه های فساد اداری افزایش یابد.

3- در بخش های سنی، بیشتر کسانی که متهم به این مسئله بودند بخش عمده ای از آنها از قبیل بعثی ها و افرادی هستند که با پروژه های آمریکایی، تروریستی و ارتجاع عرب همراه بودند که غالبا از گردونه سیاسی خارج یا متواری شدند و بخشی از آنهایی که باقی ماندند، نتیجه انتخابات نشان می دهد آنها در جامعه اهل سنت هم مورد تائید نیستند.

4- جامعه کردی، غالبا یک ضریب بالاتری نسبت به طوایف سنی و شیعه دارد و در کنار وابستگی های حزبی، عنصر عشایری و خانوادگی هم موثر بوده است، اما در عین حال آثار این ناکارآمدی و یا فساد مالی دامن احزابی مانند حزب دموکرات را گرفته است.

 5- بخش های شیعی، از این قاعده مستثنی نبودند. در انتخابات اخیر میزان فعالیت های مجازی باعث شد زمینه بدبینی نسبت به افراد و گروه های سیاسی شیعی افزایش یابد. این یک دلیل راهبردی مشخص دارد که آمریکایی ها و سعودی ها، پایین اقبال گروه های جوامع شیعی را در اولویت خود می دانند، لذا می بینید که میزان مشارکت به شکل قابل توجهی، آن نسب های معمول را حتی نسبت به گذشته نداشت. این عوامل نشان دهنده موج بسیار گسترده رسانه ایی و فضای مجازی است که در استان های شیعی به کار گرفته شد و خود گروه ها و فراکسیون های شیعی در اقدامات رقابتی علیه یگدیکر از این حربه استفاده کردند. در بین گروه ها و فراکسیون شیعی، گروه صدر از گذشته تلاش کرده بر موج مبارزه با فساد سوار شود و خودش را جلودار و پرچم دار مبارزه با فساد معرفی کند، در حالی که به شکل واقعی یکی از کسانی که در مجموعه های حکومتی و یا پارلمانی علامت سوال فساد مالی دامن آنها را گرفته بود، وزرای وابسته به مقتدی صدر هستند.

بصیرت: با این همه چرا جریان صدر توانست بهتر از بقیه گروه ها جایگاه خودش را نه تنها حفظ کند، بلکه در صدر فراکسیون های شیعی، آرایی را برای خودش ثبت کند؟
دلیل آن ائتلافی است که مقتدی صدر در این دوره از انتخابات با سازمان های مردمی و به ویژه حزب کمونیست عراق به عمل آورد. این سازمان ها در این زمینه از تبحر و توانایی ویژه ایی برخوردارند و توانستند نه تنها چهره وزرای و افراد وابسته به جریان صدر را حفظ کنند بلکه این فضای تخریبی را علیه دیگران به کار ببرند. لذا در لیست ها و فراکسیون های شیعی حتی جریان «نصر» حیدرالعبادی که امکانات گسترده و مجموعه ایی وسیع از احزاب را در اختیار داشت، و حتی فراکسیون «دولت قانون» نوری مالکی، به دلیل متهم بودن به ناتوانی در ارائه خدمات موفقیت آمیز برای مردم این آسیب را می بینند و نمی توانند به خوبی از خودشان دفاع کنند.
در مقابل جریان «فتح» که یک فراکسیون جدید است توانسته برای آحاد مردم عراق، بخش های مختلف شیعی و سنی، اقلیت های قومیتی و مذهبی به عنوان جریانی که امنیت ملی عراق را در مقابل داعش حفظ کرده، از این مسئله مصون ماند. یعنی مردم عراق خصوصا جوامع شیعی نسبت به کسانی که فاقد یک چهره منفی هستند و بالعکس دارای یک امتیاز مثبتی در ارائه خدمات حیاتی و مطلوب به مردم عراقی هستند، اقبال نشان دادند.

بصیرت: دورنمای انتخابات پارلمانی عراق در تشکیل کابینه و ائتلاف های داخل مجلس را چگونه ارزیابی می کنید؟
نتایج این انتخابات تا حدی غیرمنتظره بود. لیست مقتدی صدر تحت عنوان «سائرون» بیشترین آرا و کرسی ‌های پارلمان را به خود اختصاص داد. پس از آن به ترتیب ائتلاف «الفتح» به رهبری هادی العامری و ائتلاف «النصر» به ریاست حیدر العبادی نخست وزیر این کشور، بیشترین آرا را کسب کردند. حیدر العبادی خواستار احترام به نتایج انتخابات شد و آمادگی‌ خود را برای ائتلاف با برندگان انتخابات اعلام کرد. عمار حکیم و بقیه هم در ادامه میزان آرای کسب شده قرار می گیرند.
 به نظر می رسد یک دسته بندی اولیه از ائتلاف سازی ها برای تشکیل فراکسیون بزرگ تر وجود دارد که بتواند نخست وزیر، ریاست مجلس و حتی رئیس جمهور را معرفی کند. این دسته بندی اولیه نشان می دهد آقای مقتدی صدر، جریان السائرون و حزب کمونیست تمایل دارند که یک جریان لائیک تشکیل حکومت تکنوکرات را بیشتر در دستور کار قرار دهد. البته ممکن است رایزنی ها و ارتباطات از حالا به بعد بر روی مواضع مقتدی اثر بگذارد. بعضی از مسائل بارها نشان داده که گاهی اوقات رفتارهایی از وی سر می زند که درست مخالف آن چیزی است که از اقدامات قبلی و سابق او انتظار می رفته است. مثلا وقتی مقتدی صدر به عربستان سعودی سفر می کند، انتظار می رفت، مواضع تند ضد اشغالگری، آمریکایی و رژیم صهیونیستی از وی دیده نشود، ولی بلافاصله می بینیم آمریکایی ها به سوریه حمله می کنند و یا اسرائیلی ها به مواضع نیروهای مقاومت در آنجا حمله می کنند،  و مقتدی موضع گیری بسیار تندی در مقابل اشغالگران دارد.
 علیرغم این که یک سری شعارهای زیگزاگی در مقتدی صدر دیده و ثبت شده است، به نظر می رسد اولین رویکرد وی به سمتی باشد که جریان علاوی و جریان مسعود بارزانی و حتی حیدرالعبادی گرایش همگرایی بتوانند با هم داشته باشند که البته نتیجه رایزنی های پیش رو مهم است.

در طرف مقابل هم جریان های «فتح»، «النصر» و دولت قانون و جریان الحکمه یک تمایل همگرایانه جدی دارند که می توانند با بخشی از احزاب سنی و بخش های وسیع از احزاب کُرد، یک فراکسیون بزرگ را به وجود آورند، ولی از آنجایی که فراکسیون اصلی پیروز «السائرون» است، ابتدا این حق برای ایجاد فراکسیون بزرگتر برای «سائرون» در قانون دیده شده است. ولی آنها اگر نتوانستند اجماع را ایجاد کنند، ناچارا باید به فراکسیون دیگری مانند «فتح» ، «دولت قانون» ، «جریان الحکمه» و بقیه گروه های دیگر در یک ائتلاف بزرگتر قرار می گیرند این امتیاز قانونی به آنها داده شود که آنها بتوانند شانس خودشان را برای ایجاد یک ائتلاف بزرگتر و انتخاب نخست وزیر به آزمون بگذارند.

بصیرت: آمریکا و عربستان چه برنامه هایی برای اثرگذاری بر دولت آینده عراق دارند؟
با توجه به ورود نماینده ویژه آمریکا به عراق و از طرف دیگر با وجود تیم های فعال آمریکایی که در قالب دیپلمات در سفارت آمریکا حضور دارند، آمریکایی ها برای بعد از انتخابات و  همچنین نتایج اعلام شده برنامه ریزی جدی دارند و تلاش می کنند از طریق ایجاد یک ترکیب مشخص از دولت، اثرگذاریو مداخله خودشان را در نوع دولت جدید و رویکردهای آن به منصه ظهور بگذارند.
سعودی ها در کنار آمریکایی ها در مرحله انتخابات برای ایجاد واگرایی در بین گروه های شیعی و ایجاد بدبینی جامعه شیعی به رهبران سیاسی، فراکسیون ها و احزاب شیعی تلاش کردند و در واقع الان هم یک نقش فعال مخربی را در عراق دنبال می کنند و با پرداخت رشوه های مالی تلاش می کنند، یک ذخیره ایی را برای بعد از انتخابات به وجود بیاورد. بر اساس گزارش هایی که وجود دارد سعودی ها با پرداخت مبالغ مالی قابل توجه به بخشی از کاندیداها تلاش کردند آنها را بعد از یک سکوت در دوره انتخاباتی، وقتی وارد مجلس کنند تا یک فراکسیون خاص تشکیل دهند و تلاش کنند مواضع ضد ایرانی فعالی را به جریان بگذارند و به نظر می رسد که عربستان سعودی به موازات آمریکایی ها در این مرحله تلاش می کنند یک ترکیب مطلوب از ائتلاف بزرگ برای به دست آوردن امتیاز نخست وزیری به اجرا بگذارند.
بعد از آن در داخل تلاش خواهند کرد یک موج ضدایرانی را از طریق نیروهایی که به آنها رشوه های سیاسی و مالی پرداخت کرده اند، شکل دهند. یعنی می خواهم بگویم که از یک طرف در ساختارهای جدیدی که بر اساس انتخابات در عراق شکل می گیرد، کشورهای آمریکا و رژیم سعودی فعال خواهند شد و از طرف دیگر یک پتانسیل سیاسی پارلمانی را برای راه اندازی یک جو ضدایرانی به اجرا خواهند گذاشت که در چارچوب سیاست حذف منطقه ای ایران معنا و مفهوم پیدا می کند.  

بصیرت: در پایان تاثیر انتخابات پارلمانی عراق بر معادلات آینده منطقه را چگونه ارزیابی می کنید؟
یکی از مواردی که باعث نگرانی رژیم سعودی و آمریکا شده این است که عراقی ها با توجه به سابقه تاریخی که دارند یک نقش منطقه ای فعال را بتوانند عهده دار شوند. اولویت اصلی آمریکایی ها و سعودی ها این است که عراقی ها را درگیر چالش های مزمن داخلی کنند تا از داشتن نقش منطقه ایی فعال در تحولات منطقه محروم شوند. لذا انتظار می رود از طریق بازیگرانی مانند رژیم سعودی، امارات، آمریکا و بریتانیا دست به یک سری اقدامات فتنه انگیز در داخل عراق برای ایجاد شکاف های سیاسی، جلوگیری از اجماع و حتی تاخیر انداختن  تشکیل کابینه در عراق بزنند، چرا که اولویت سعودی ها و آمریکایی ها این بود که انتخابات اصلا در موعد مقرر خودش انجام نگیرد و با بهانه های مختلف، از اجرای انتخابات جلوگیری کنند.
در حال حاضر تصمیم آنها ایجاد یک فضای پر تنش داخلی در عراق است تا ظرفیت دولت و مردم عراق در بحران های منطقه ایی به زیان آنها به کار گرفته نشود و بیشتر درگیر مسائل و گرفتاری های داخلی خودشان باشند. منتهی تصورم می کنم عراقی ها همیشه یک غافلگیری را در رفتارهای خودشان دارند، علیرغم این که سعودی ها از طریق فعالیت های مالی زیاد، استخباراتی و فرهنگی سعی کردند حتی ظرفیت شیعی را به سمت خودشان جذب کنند، یک باره مردم عراق در یک رفتار غافلگیرانه کار انجام دادند که درست بر خلاف انتظار این بازیگران مخرب در محیط داخلی عراق می باشد. لذا ممکن هست تشکیل ائتلاف های دولت، نخست وزیر و یا انتخاب ریاست جمهوری و به اصطلاح مجلس به سمت دیگری برود و برخلاف انتظاری که سعودی ها یا آمریکایی ها از مداخله گری دارند، شکل بگیرد.
حداقل مسئله این است که یک ائتلاف بسیار بزرگ قدرتمند مثل «فتح» ، «دولت قانون» ، «جریان الحکمه» و «جنبش اراده» و بخش های زیادی از گروه های کرد و سنی در کنار هم خواهند بود و این گونه نیست که این فضا از کنترل یک تفکر اسلامی و انقلابی همراه با محور مقاومت فاصله بگیرد./

با تشکر از آقای محمدی که وقت خود را در اختیار پایگاه بصیرت قرار دادند.
مصاحبه از: وحید قاسمی