7 نکته ای که درباره مرد اول پاکستان باید بدانید

«عمران خان» رهبر حزب تحریک انصاف موفق به شکست رقبای سر سخت خود شد. ورزشکاری موفق که سودای تکرار قهرمانی در میدان سیاست را دارد. این سیاستمدار 67 ساله ستاره بین المللی کریکت (ورزش مورد علاقه پاکستانی ها و هندی ها که بر سر آن رقابتی شدید دارند) است و به زودی نخست وزیر پاکستان خواهد شد.

1- عمران خان فعالیت سیاسی خود را در سال 1996 با راه اندازی حزب «تحریک انصاف» (جنبش عدالت) آغاز کرد. وی در سال 2002 به عنوان نماینده وارد پارلمان شد. او سال 2007 در حمایت از جنبش اعتراضی وکلا، استعفا داد و در سال 2011 حزب خود را تجدید سازماندهی کرد. در انتخابات اخیر حزب وی 116 کرسی را بدست آورد. 70 کرسی پارلمان پاکستان غیرانتخابی است (60 کرسی برای زنان و 10 کرسی اقلیت های دینی) که بر اساس میزان رای احزاب، بین آنها تقسیم می شود. به این ترتیب کرسی های نهایی عمران خان به 137 عدد می رسد که برای تشکیل دولت کافی است، البته دولتی ائتلافی.

2- شعار حزب عمران خان در انتخابات اخیر «تبدیلی» (تغییر) بود. شعاری جذاب که همانطور که عامل پیروزی عمران خان شد می تواند تبدیل به پاشنه آشیل وی نیز شود. مردم کشورهای جهان سوم اغلب صبر و تحمل برای رسیدن به هدف را ندارند و تغییرات سریع و آنی را می خواهند. تغییراتی که به دلیل ریشه دار نبودن در سطح می مانند و جز پوسته مسائل، چیزی را حل نمی کنند و راهی به عمق مشکلات نمی یابند.

3- دولت های حزبی در پاکستان همیشه در دست چند حزب محدود بوده اند؛ مسلم لیگ شاخه نواز و مسلم لیگ شاخه قائد اعظم(حامیان پرویز مشرف) و حزب مردم(خاندان بوتو). اولین بار است که حزبی بیرون از این دایره به قدرت می رسد. برخی این پیروزی را راهی جدید پیش روی پاکستان می دانند و آن را مثبت تلقی می کنند اما در مقابل گروهی معتقدند حزب تحریک انصاف به دلیل نداشتن سابقه حکمرانی، با تهدیدات و فشارهای داخلی و خارجی مواجه شده و کار برایش سخت خواهد شد.

4- ارتش نقشی کلیدی در سپهر سیاسی پاکستان دارد. از زمان استقلال این کشور، قدرت میان ژنرال ها و احزاب همیشه دست به دست شده است. اولین ژنرالی که در این کشور قدرت را بدست گرفت ایوب خان بود و آخرین آنها هم پرویز مشرف. در انتخابات اخیر نیز ارتش خارج از گود نبود. ارتش از حامیان حزب «تحریک انصاف» بود و این حزب رابطه گرمی با ارتش دارد. برخی معتقدند علت این حمایت آن است که ژنرال ها حس می کنند به دلایل مختلف بهتر می توانند با عمران خان کار کرده و جایگاه و قدرت خود را در پاکستان حفظ کنند.

5- فساد اقتصادی و شکاف طبقاتی معضلی اساسی پیش روی عمران خان است. وی در سخنرانی جشن پیروزی خود گفت: « متاسفانه نظامی که طبق آن حکومت پاکستان اداره می‌شود بیشتر به نظام یک جنگل شبیه است، و همه چیز با زور و جبر انجام می شود، تمام تلاش حزب تحریک انصاف برای خدمت به طبق محروم خواهد بود.به مردم وعده می‌دهم که از مالیات‌هایی که پرداخت می‌کنند مراقبت کنم و اجازه ندهم در جاهای غیر ضروری صرف شوند، سازمان بازرسی پاکستان را قوت خواهیم بخشید و تلاش می‌کنیم هزینه‌های جاری دولت را به حداقل برسانیم. برای یک کشور در حال توسعه شایسته نیست که نخست وزیر آن در یک کاخ شاهانه زندگی کند، از خانه نخست وزیر به عنوان یک دانشگاه استفاده خواهیم کرد وبرخی دیگر از ساختمان‌های مجلل را تبدیل به هتل خواهیم کرد.» حامیان خان این روحیه را نشانه عزم جدی او و دولتش برای فساد می دانند و رقبایش او را به پوپولیسم و سوار شدن بر موج عدالت طلبی مردم می دانند. سوابق و موضع گیری های سیاسی وی در 22 سال گذشته نشان می دهد، عدالت همیشه برای او دغدغه ای جدی بوده است. اینکه این دغدغه در میدان عمل چگونه پیگیری شود، مسئله دیگری است و باید منتظر ماند و نتیجه را سنجید.

6- عمران خان با آمریکایی ها میانه خوشی ندارد. او در آخرین سخنرانی انتخاباتی‌اش قبل از برگزاری انتخابات در شهر کراچی اعلام کرد که اگر قدرت را به دست بگیرد، نخواهد گذاشت که از خاک پاکستان علیه دیگر کشورها استفاده شود. آقای خان به موضوع همکاری پاکستان با امریکا در جنگ افغانستان اشاره کرده؛ موضوعی که بارها مورد انتقاد او قرار گرفته است. چند سال پیش عمران‌خان به حملات هوایی امریکا در پاکستان اعتراض کرد و برای مدتی راه‌های انتقال تجهیزات ناتو به افغانستان را با برگزاری تجمعات اعتراضی مسدود کرد. مردم پاکستان روحیه ای بشدت ضدآمریکایی دارند. این رویکرد عمران خان هم در محبوبیت وی تاثیرات خود را داشته است.

7- و بالاخره نکته آخر اینکه عمران خان نگاهی مثبت به روابط میان ایران و پاکستان داشته و خواهان گسترش و تعمیق روابط میان دو کشور است. عربستان و آمریکا همیشه عاملی منفی و مانعی بر سر راه همکاری های اسلام آباد و تهران بوده اند. عربستان در انتخابات اخیر از رقبای عمران خان حمایت می کرد و بازنده این صحنه بود اما پس از پیروزی حزب تحریک انصاف، بلافاصله فرستاده خود را راهی اسلام آباد کرد تا این باخت سیاسی را با دلارهای نفتی و وعده های اقتصادی به پیروز انتخابات، جبران کند.

شاهزاده «خالد بن‌عبدالله آل‌سعود» از بارزترین کسانی بود که نگرانی عربستان سعودی از پیروزی عمران خان را ابراز کرد و در حساب کاربری خود در توییتر، عمران خان را دنباله‌رو ایران و نماینده «قم» در اسلام‎آباد توصیف کرد! اما او بعدا این توئیت را حذف کرد.

پیروزی عمران خان در پاکستان فرصتی برای تعمیق روابط جمهوری اسلامی با این همسایه شرقی است. روابطی که می تواند آثار و برکات خود را در حوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی و امنیتی برای هر دو کشور داشته باشد. استفاده از این فرصت منوط به تحرک و چالاکی دستگاه دیپلماسی کشور است.