واقعیت ماجرای میدان آرش چیست؟

میدان آرش یکی از ۲۸ میدان مشترک نفت و گاز ایران است. در ادعا‌های مطرح شده عنوان شده که این میدان در مرز آبی ایران نیست. این ماجرا البته سال گذشته نیز حاشیه‌هایی را به همراه داشت. در حالی که فروردین سال گذشته قرارداد مشترکی بین کویت و عربستان در این زمینه منعقد شد، سخنگوی وقت وزارت امور خارجه نسبت به آن واکنش نشان داد و آن را غیرقانونی عنوان کرد. خطیب‌زاده هرگونه بهره‌برداری از این میدان را منوط به هماهنگی هر سه کشور دانسته بود. اما کارشناسان معتقدند شرایط نسبت به سال گذشته متفاوت شده و با توجه به بهبود روابط ایران و عربستان، هم اکنون زمینه برای رایزنی و اقدام برای توسعه میادین مشترک از جمله تعیین تکلیف میدان آرش فراهم شده است.
نرسی قربان، کارشناس حوزه انرژی در این زمینه گفت: با توجه به بهبود روابط ایران و عربستان باید بگوییم که این میدان مسئله جدی نیست و قابل حل است. با توجه به تحریم ایران و نیاز مبرم به سرمایه گذاری در حوزه انرژی بهتر است با توجه به روابط دیپلماتیک ایران با عربستان، طی مذاکراتی بعد از مشخص شدن سهم هر کشور از این میدان، با مشارکت عربستان و کویت توسعه یابد. با این اقدام میدان آرش به بهره‌برداری خواهد رسید و این دو کشور می‌توانند با برداشت از این میدان گازی، گاز مورد نیازشان را تامین کنند و سهم ایران از این توسعه را پرداخت کنند.
شهاب‌الدین متاجی، از مسئولان سابق وزارت نفت و کارشناس انرژی نیز درباره مالکیت میدان آرش گفت: میدان گازی آرش در ناحیه آب‌های کم عمق شمال خلیج فارس واقع شده است و در محل تلاق آب‌های سرزمینی کشور‌های ایران عربستان و کویت واقع شده است. در چنین مواردی لازم است بین کشور‌ها تفاهم برای تعیین مرز‌های آبی صورت پذیرد.
همچنین عبدالرضا فرجی راد، استاد ژئوپلیتیک دانشگاه و دیپلمات پیشین نیز در این باره گفت: شاید دلیل رسانه‌ای کردن موضوع میدان گازی آرش از سوی کویت، به دلیل پیشرفت‌های اخیر در روابط ایران و عربستان باشد.
وی افزود: به نظر من نباید این اتفاق را حساس کرد و اجازه داد که کشور‌های دیگر که دوست ندارند رابطه تهران و ریاض بهبود پیدا کند، از فرصت سواستفاده کنند. بلکه باید این مساله را به سمت اتاق‌های دیپلماتیک ببرند و موضوع را از مسائل رسانه‌ای دور کنند.
محمود خاقانی، کارشناس بین المللی حوزه نفت و انرژی نیز در این باره اظهار داشت: اختلاف ایجاد شده درباره میدان آرش بیشتر سیاسی است تا میانجیگری چین برای بهبود روابط ایران و عربستان را تحت تاثیر قرار دهد.
وی افزود: ظرفیت گاز و نفت این میدان بسیار است و نمی‌توان از آن گذشت به‌خصوص اینکه براساس مطالعات اولیه حدود ۴۰ درصد از ذخایر آن در مرز‌های آبی ایران قرار دارد. در حال حاضر با توجه به سوددهی بالا آرامکوی عربستان، این کشور به‌دنبال توسعه میدان آرش است و در این مسیر کشور کویت نیز با این کشور همراه شده است. ایران باید همکاری‌های بین‌المللی خود را با عربستان توسعه دهد.
مصطفی نخعی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس نیز در جمع خبرنگاران گفت: اختلافاتی در زمینه میدان مشترک گازی آرش داریم که باید آن‌ها را در گام اول با مذاکره در چهارچوب دیپلماتیک برطرف کنیم اگر به هر دلیلی مذاکرات به نتیجه نرسید آن را در چهارچوب حقوقی مشخص با حضور نهاد‌های بین‌المللی دنبال می‌کنیم. تعیین مرز‌های آبی، سهم هر یک از کشور‌ها در این میدان گازی مشترک و نهایتا تصمیم گیری برای چگونگی توسعه میدان باید در مذاکرات مطرح و نسبت به حل و فصل آن اقدام شود.
سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس افزود: بهتر است ابتدا با توجه به بهبود روابط با کشور‌های همسایه در یک چهارچوب دیپلماتیک و با مذاکره مشکلات را حل کنیم کمااینکه با کشور ترکمنستان و عراق مذاکره و تا حدود زیادی مشکلات را برطرف کردیم. از نظر بنده نیز از طریق مذاکره این مشکلات قابل حل است. اگر به هر دلیلی در چهارچوب مذاکره و روابط دیپلماتیک مشکلات برطرف نشد از طریق نهاد‌های بین‌المللی باید طرح دعوا و در یک چهارچوب حقوقی مسائل خود را دنبال کنیم.
نخعی در ادامه خاطرنشان کرد: تا زمان حل شدن اختلافات و مشخص شدن مباحث پیرامون این میدان مشترک گازی هیچ کشوری حق شروع و بهره‌برداری و توسعه این میدان گازی مشترک را نباید داشته باشد.
سهم ایران از میدان آرش چقدر است؟
محسن خجسته‌مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران گفت: هم‌اکنون میدان نفتی مشترکِ تعیین‌تکلیف‌نشده‌ای بین ایران و عربستان وجود ندارد. از سوی دیگر با توجه به احیای روابط بین دو کشور، کار‌های مقدماتی برای انجام همکاری دوجانبه آغاز شده است. برای همه میدان‌های مشترک بین ایران و عربستان برنامه و مصوبه‌های لازم برای افزایش تولید و نگهداشت توان تولید دریافت شده است.
وی اعلام کرد: آمادگی کامل برای آغاز حفاری در میدان مشترک نفتی آرش وجود دارد و منابع قابل‌توجهی را برای اجرای طرح توسعه این میدان در هیئت‌مدیره شرکت ملی نفت ایران مصوب کرده‌ایم و با آماده شدن شرایط، حفاری را در میدان آرش آغاز می‌کنیم.
محمد ایرانی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در کویت نیز گفت: ایران آماده از سرگیری مذاکرات با کویت در خصوص میدان گازی الدره (آرش) است.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه هم اخیراً در تماسی تلفنی با احمد ناصرالمحمدالصباح، همتای کویتی خود در همین خصوص رایزنی کرده است.
آخرین وضعیت توسعه میادین مشترک
شرکت ملی نفت ایران درباره موضوع میدان آرش اعلام کرده که این شرکت به جد موضوع توسعه میدان را دنبال کرده و آمادگی خود را در این خصوص به مراجع ذی‌ربط ازجمله شورای عالی امنیت ملی اعلام داشته است.
بر این اساس امکانات لازم جهت شروع عملیات ژئوفیزیک و ژئوتکنیک و متعاقب آن استقرار دکل حفاری به‌منظور شروع عملیات توسعه پیش‌بینی‌شده بینی شده است.

شرکت ملی نفت ایران اعلام کرده که آمادگی کامل دارد تا عملیات حفاری مربوط به این میدان را آغاز کند. درعین‌حال منابع مالی و سخت‌افزاری کافی نیز برای توسعه این میدان مصوب شده است.
طبق گزارشها، تاکنون ۸۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در میدان پارس جنوبی انجام‌شده است و برای تکمیل طرح‌های توسعه این میدان مشترک گازی با احتساب طرح فشار افزایی، حدود ۲۷ میلیارد دلار سرمایه نیاز است.
همچنین در خصوص میدان سلمان گازی، احداث خط لوله جدید و تعمیر خط لوله موجود در دست اقدام بوده و در خصوص میدان بلال گازی، حفاری چاه توصیفی- اکتشافی به اتمام رسیده و مبتنی بر آن، طرح توسعه میدان در دست بررسی است.
از ثمرات اقدامات انجام‌شده در میادین مشترک گازی می‌توان به افزایش متوسط تولید گاز به میزان ۱۰ میلیون مترمکعب در روز در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰ و دستیابی به رکورد تولید گاز به میزان ۷۰۵ میلیون مترمکعب در روز در میدان پارس جنوبی، در پیک زمستانی اشاره کرد. در سال‌های جاری و آینده، افزایش تولید میدان پارس جنوبی در حد ۷۱۵ الی ۷۲۰ میلیون مترمکعب در روز برنامه‌ریزی‌شده است.
منبع: جوان آنلاین / نرگس گودرزی