مطلبی از رساله آغاز و انجام خواجه نصیرالدین طوسی با تعلیقه علامه حسن‌زاده آملی را می‌آوریم تا از تذکرات آن بهره‌مند شویم. در این کتاب گفته شده است: «رؤساء الشياطين ثلاثه؛ سران شيطان‌ها سه دسته‌اند. اول، شوائب طبيعت، مانند شهوت و غضب و توابع آن از حب مال و جاه و غير آن»؛ اینجا به آلودگی‌هایی اشاره شده است که دامان انسان‌ها را گرفته و آنان را از مقام خلیفه‌اللهی پایین آورده و به خود مشغول میکند. طوری که نتواند کنترل و اختیار افکار، رفتار و گفتارش را در دست خودش، عقل خودش و فطرت خود بگیرد.
«دوم، وساوس(جمع وسوسه) عادت مانند تسويلات(فریب) نفس اماره و تزئينات اعمال غير صالحه به سبب خيالات فاسده و اوهام کاذبه و لوازم آن از اخلاق رذيله و ملکات ذميمه»؛ شیطان تصوراتی برای انسان ایجاد میکند که نه تنها حقیقت نیست، بلکه با حقیقت فاصله زیادی دارد و به هیچ وجه نمی‌توان آن را به حقیقت نزدیک کرد. «الشَّيْطَانُ يَعِدُکمُ الْفَقْرَ وَيَأْمُرُکمْ بِالْفَحْشَاءِ وَاللَّهُ يَعِدُکمْ مَغْفِرَه مِنْهُ وَفَضْلًا»؛ شيطان شما را از بينوايى مى‌ترساند و به کارهاى زشت وا مى‌دارد، در حالى‌که خدا شما را به آمرزش خويش و افزونى وعده مى‌دهد.(بقره/268) شیطان با تصورات خیالی انسان را به دنبال خودش می‌کشاند و او را مطیع خودش می‌گرداند. در قرآن بارها این نکته ذکر شده است که فریب اوهام شیطان را نخورید و با خیالی که برای شما می‌سازد، زندگی نکنید.
«سوم، نواميس امثله، مانند متابعت غولان آدمى پيکر و تقليد جاهلان عالم نما و اجابت استغواء و استهواء(هوا و هوس) شياطين جن و انس و مغرور شدن به خدع(حیله‌گری) و تلبيسات(مبهم کردن امور) ايشان و ثمره اعراض در اين جهان تنگى آن جهان و شقاوت جاودانى باشد و کدام شقاوت بود بالاتر است از آن‌که کسى نزديک خداى تعالى منسى(فراموش شده) باشد و کورى در اين موضع کورى دل است و آن را مراتب است...» بله، همانطور که خداوند می‌فرماید: «قَالَ کذَلِک أَتَتْک آيَاتُنَا فَنَسِيتَهَا وَکذَلِک الْيَوْمَ تُنْسَی»(طه/126) عده‌ای در این دنیا هستند که خود را راهبر و هدایت‌کننده می‌نامند، اما هیچ‌یک از آنها شرایط رهبری را ندارند. شناخت این افراد کار آسانی است، اگر با دستورات دین آشنا باشیم. این رهبران شیطانی همیشه با رهبران الهی سر جنگ دارند و آنچه خودشان به آن متصف هستند، به رهبران الهی نسبت می‌دهند. امروزه، هجمه رسانه‌ای بسیار شده است و هر کسی از طریق رسانه می‌خواهد اخبار و ابزار خود را حق جلوه داده و حقیقت را نفی کند. باید مراقب باشیم در شنیدن‌ها و نقل قول‌ها مقلد نباشیم و سعی کنیم آنچه را که می‌شنویم، بررسی و بعد آن را قبول کنیم. متأسفانه گاهی می‌بینیم کینه‌ها، لجاجت‌ها، زود باوری‌ها، ارادت‌های بیهوده و احساسی به برخی افراد و افکار و جریان‌ها، احساسات سوء، علاقه به منکرها، حب و بغض غیردینی و... زندگی ما را تحت‌الشعاع قرار داده است، پس باید به فکر چاره باشیم. باید خودمان اداره فکر و زندگی‌مان را در دست بگیریم و همانطور که قرآن و روایات فرموده و علما آن را گوشزد کردند، خود را از دسترس غولان آدم‌نما دور نگاه داریم.
