بعد از آخرین اظهارنظر‌های مسئولان اقتصادی درباره بازگشت حدود ۱۸،۵ میلیارد دلار از مجموع ۴۰ میلیارد دلار ارزهای صادراتی مربوط به سال گذشته، هنوز بعد از گذشت چهار ماه از سال جدید خبری از بازگشت نیمی دیگر از این ارز‌ها نیست.
وزیر امور اقتصادی و دارایی در اواخر سال گذشته در جلسه شورای گفت‌وگوی دولت با بخش خصوصی گفت که بر اساس آخرین ارزیابی‌های صورت گرفته، در طول این ماه‌ها حدود هشت میلیارد دلار از ارز صادراتی به کشور بازگشته که از این رقم ۶،۵ میلیارد دلار مربوط به پتروشیمی‌ها و فولادی‌ها می‌شود. بنابر آمار‌های اعلام شده توسط دژپسند، عمده بازگشت ارز حاصل از صادرات از محل محصولات پتروشیمی‌ها و فولادی‌ها بوده است و سایر حوزه‌ها همچون صادرات مواد غذایی، کمترین ارزآوری را داشته‌اند.
چرا صادرکنندگان موظفند ارز‌ها را برگردانند؟
جدای از شرایط اقتصادی خاص این روز‌های کشور و تنگنای ارزی موجود، صادرکنندگان غیرنفتی به دلیل یارانه‌های کلانی که در حوزه‌های انرژی و همچنین معافیت‌های مالیاتی دریافت می‌کنند، موظفند ارزهای حاصل از صادرات خود را به کشور بازگردانند. به این معافیت‌ها می‌توان تفاوت هزینه‌های تولید در ایران با دیگر کشور‌ها را هم مقایسه کرد؛ امری که باعث احتساب هزینه‌های تولید با ریال و فروش آن به ارز می‌شود. این معامله پرسود در حوزه‌های مربوط به صادرات اقلام کشاورزی از اهمیت بیشتری هم برخوردار می‌شود چرا که علاوه‌بر نیروی کار ارزان، منابع آبی زیادی هم مورد استفاده قرار می‌گیرد که در کشوری همچون ایران شاید دست کمی از نفت نداشته باشد. تصور کنید با صادرات محصولاتی همچون سیب‌زمینی و پیاز که جزو آب‌برترین محصولات کشاورزی هستند، چه مقدار آب از کشور خارج می‌شود. حالا اگر قرار باشد اینگونه محصولات در قالب صادرات غیرنفتی از کشور خارج شوند و پولشان هم به کشور بازنگردد، زیان بزرگی متوجه منافع ملی خواهد شد. با این همه براساس آخرین آمار‌های بانک مرکزی، در سال گذشته ٤٢ میلیارد دلار و در سه ماه و نیم ابتدای امسال ١٢ میلیارد دلار تأمین ارز برای واردات صورت گرفته که بخش مهمی از آن را صادرکنندگان تأمین کرده‌اند. بر این اساس بازگشت ارز صادراتی روندی افزایشی گرفته به طوری که تا حالا بیش از ۵ میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات غیرنفتی توسط صادرکنندگان در نیما و به روش واردات در مقابل صادرات طی چهار ماهه سال جاری تامین شده است.
وزارت اقتصاد آماری از ارزهای صادراتی نمی‌دهد
پیش از این و در اواخر اردیبهشت ماه امسال حسین میرشجاعیان - معاون سابق وزارت اقتصاد - در پاسخ به ادعای برخی از صادرکنندگان که مدعی بازگشت ارزهای صادراتی خود در قالب کالا و مواد اولیه هستند، گفته بود ۳۰ میلیارد دلار از مجموع ۴۰ میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات، نه به صورت کالا و نه به هیچ صورت دیگری وارد کشور نشده است. بعد از این خبر بود که رئیس‌کل بانک مرکزی از بازگشت ۱۸،۵ میلیارد دلار از ارزهای صادراتی سال ۱۳۹۷ به کشور خبر داد. هرچند این آمار حدود ۷ میلیارد دلار بیشتر از آمار ارائه شده توسط وزیر اقتصاد بود، اما باز هم با مجموع ۴۰ میلیارد دلار ارزهای صادراتی فاصله زیادی دارد.
اینکه مابقی ارزهای صادراتی برگشته یا نه یا اینکه اساسا قرار است بازگردد یا نه، مسئله‌ای است که تا به حال مسئولان اقتصادی توضیحی درباره آن نداده‌اند.
