نارضایتی غرب از خروجی مذاکرات صلح اوکراین/ سیاست بی طرفی به چه معناست؟

در حالی که ایالات متحده آمریکا نسبت به «جدیت واقعی» روسیه در مذاکرات با اوکراین که به ابتکار ترکیه برگزار شد، ابراز تردید می‌کند، وزیر امور خارجه ترکیه مذاکرات رو در روی میان مذاکره‌کنندگان اوکراین و روسیه را با «بیشترین پیشرفت» از زمان آغاز مذاکرات میان دو طرف ارزیابی کرده است. همزمان دولت بوریس جانسون در انگلیس که یکی از اصلی ترین آتش افروزان نبرد اخیر به شمار می آید،  یادآوری کرده است که سیاست‌های روسیه را «در عمل و نه در گفتار» قضاوت خواهد کرد. در دور جدید مذاکرات، مسکو متعهد شد تا فعالیت‌های نظامی خود در کی‌یف و جرنیهف را «به طور اساسی» کاهش دهد. اوکراین نیز خواهان یک توافق بین‌المللی است تا بر اساس آن امنیت خود را تضمن کند اما نسبت به حفظ بی‌طرفی تاکید کرده است. اما حفظ بی طرفی به چه معناست؟

عدم پیوستن اوکراین به ناتو

معنای حفظ بی طرفی( که به صورت مداوم در مذاکرات از سوی اوکراینی ها مطرح می شود)، همان عدم پیوستن به پیمان آتلانتیک شمالی است. مذاکره‌کنندگان اوکراینی می گویند در جریان مذاکرات، در ازاء دریافت تضمین‌های امنیتی، موضع بی‌طرفی، از عمده‌ترین خواسته‌های روسیه که به معنای نپیوستن اوکراین به هر گونه ائتلاف نظامی است، را می‌پذیرند. بر این اساس، اوکراین می‌پذیرد که به هیچ ائتلاف نظامی، از جمله ناتو نخواهد پیوست و اجازه حضور پایگاه‌های نظامی کشورهای دیگر در خاک خود را نخواهد داد.

موافقت اوکراین با این خواسته،به معنای شکست ناتو در رسیدن به هدف اصلی خود ( گسترش به شرق) خواهد بود. پس از پایان مذاکرات سه ساعته میان گروه‌های مذاکره‌کننده اوکراین و روسیه در استانبول، معاون وزیر دفاع روسیه، از اتخاذ تصمیم به منظور کاهش اساسی در فعالیت نظامی روسیه در دو شهر کی‌یف و چرنیهف خبر داد و تاکید کرد این تصمیم به منظور افزایش اعتماد متقابل اتخاذ شده است. مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه، از روند مذاکرات میان گروه‌های اوکراین و روسیه در استانبول، ابراز خشنودی کرده و تاکید کرد: این مذاکرات، بیشترین پیشرفت را از زمان آغاز گفتگوهای میان طرفین داشته است.

نگرانی لندن و واشنگتن

بدون شک دولت های آمریکا و انگلیس که از اصلی ترین طرفداران گسترش ناتو به شرق از طریق عضویت اوکراین در این مجموعه محسوب می شوند، دو تن از بازندگان اصلی این نبرد خواهند بود. نباید فراموش کرد که اصرار کاخ سفید و لندن به زلانسکی رئیس جمهور اوکراین مبنی بر پیوستن کشورش به پیمان آتلانتیک شمالی، نقش اصلی ترین محرک نبرد میان مسکو و کی یف را ایفا کرد. اکنون مقامات اوکراینی صراحتا از موافقت خود با عدم عضویت در ناتو ( به عنوان یک تعهد دائمی) خبر می دهند.

این تعهد، در قالب اصل بی طرفی مورد شناسایی قرار گرفته است. بر همین اساس، اوکراین تبدیل به بازیگری خنثی در حوزه امنیتی و نظامی خواهد شد، با این تفاوت که هزینه های ناشی از جنگ را نیز به واسطه تاثیرپذیری از آمریکا و انگلیس پذیرفته است! مذاکرات اخیر میان مقامات روسی و اوکراینی، تا حدود زیادی تکلیف آینده نبرد در اوکراین را مشخص کرده است. تا قبل از این مذاکرات، معادلات نبرد در اوکراین به گونه ای است که سیگنالهای صلح و جنگ به صورت همزمان به مخاطبان این آوردگاه مخابره می شود! از یک سو، آرایش نظامی نیروهای روسی و اوکراینی در کی یف، ماریوپل و خارکف نشان دهنده وقوع نبردی تمام عیار بوده و از سوی دیگر، تاکید ولودیمیر زلنسکی رئیس جمهور اوکراین مبنی بر عدم پیوستن کشورش به ناتو( به عنوان یکی از پیش شرط های مهم مدنظر روسیه ) حکایت از پیشرفت در مذاکرات دو طرفه برای پایان دادن به این جنگ دارد. اکنون سیگنالهای پایان جنگ نسبت به سیگنال های استمرار نبرد غلبه پیدا کرده اند. اگرچه مقامات اروپایی طی روزهای اخیر با اخراچ دیپلمات های روسی از کشورهای خود قصد دارند خود را در سیاست مهار مسکو جدی نشان دهند، اما مخالفت اروپاییان با تحریم همه جانبه روسیه  در حوزه انرژی و ایجاد منطقه پرواز ممنوع در اوکراین ، به وضوح نشان داد که اعضای ناتو خود نیز در یک بن بست نظامی –امنیتی گرفتار شده اند!

غرب چند تکه می شود

ارائه تعهد و تضمین نهایی اوکراینی ها به مسکو مبنی بر "اتخاذ سیاست بی طرفی" نقطه آشکارساز شکست ناتو در نبرد اخیر خواهد بود. از ابتدا نیز میان اعضای ناتو بر سر حدود و ثغور مواجهه با روسیه اختلاف نظر وجود داشت.  آلمان به عنوان یکی از ستون های اصلی اتحادیه اروپا، رویکرد کشورهایی مانند فرانسه و لهستان بر مبنای "تنش زایی با مسکو" را از ابتدا خطرناک و غیر قابل مدیریت دانسته بود. از سوی دیگر، مشخص بود که در صورت وقوع جنگ در اوکراین، میان بازیگران اروپایی بر سر حدود و ثغور تحریم  های ضد روسی اتفاق نظر وجود نخواهد داشت. بیشترین وابستگی اتحادیه اروپا به گاز وارداتی روسیه است به همین دلیل کشورهای اروپایی در بحبوحه جنگ اوکراین نمی توانند گاز صادراتی این کشور را تحریم کنند.  این قاعده در خصوص خرید نقت خام روسیه نیز صادق است.

مهم ترین کشورهای عضو اتحادیه اروپا که با تحریم فوری نفت خام مخالفت کرده اند، هلند و آلمان هستند. این کشورها معتقدند که  تحریم  واردات نفت روسیه شوک سخت و جبران ناپذیری را به اتحادیه اروپا وارد خواهد ساخت. بدون شک حتی اگر جنگ اوکراین در همین لحظه پایان پیدا کند، اروپای چند تکه یکی از اصلی ترین بازندگان این نبرد خواهد بود. وقوع جنگ اوکراین و تشدید دغدغه های راهبردی و اقتصادی در اروپای واحد نشان داد که خروجی جمعی رفتار بازیگران غربی تا چه اندازه ای مبهم است.

این موضوع، صرفا در محدوده جغرافیایی و امنیتی اروپا ظهور و بروز ندارد. پذیرش رسمی عدم عضویت اوکراین در ناتو از سوی این کشور ، در تیم سیاست خارجی آمریکا نیز شکاف هایی را ایجاد خواهد کرد. اکنون، بسیاری از مخاطبان جنگ اوکراین این سوال را از خود می پرسند که با توجه به موافقت دولت اوکراین با عدم عضویت در ناتو ( آنچه غرب از آن به عنوان یک خط قرمز یاد می کرد! )، تحریک روسیه از سوی واشنگتن و لندن برای راه اندازی این جنگ چه نتیجه و ثمره ای در برداشته است؟! سوالی که قطعا بایدن و جانسون خود نیز نمی توانند پاسخ آن را بدهند....