از سوی دیگر نگاه سطحی به موضوع و بهکار گرفتن افراد غیرحرفهای و اسنفاده از روشهای نادرست عمدتاً سلبی و قهرآمیز برای حل موضوع نیز باعث شده تا بهرغم اقدامات گسترده و متعدد فرهنگی نهتنها نتیجه لازم در این زمینه عاید نشود، بلکه اقدامات مورداشاره نتیجه معکوس در پی داشته باشد.
این در حالی است رهبر معظم انقلاب بارها در مورد ضرورت توجه به حفظ و تعمیم اصول و ارزشهای اسلامی با بهکارگیری تمام ابزار و ظرفیتهای موجود و قابل دسترس از جمله؛ فرصت تحصیلی جوانان، ظرفیت شعر و شاعری، قابلیتهای رسانه ملی و فضای مجازی و امثال آن و همچنین اجرای اصولی فریضه امر به معروف و نهی از منکر در برخورد با ناهنجاریهایی مانند بدحجابی سخن گفتهاند و در عینحال بر ضرورت بهکارگیری افراد واجد شرایط برای انجام این مهم و خودداری از برخوردهای خشن تأکید داشتهاند.
بهعنوان مثال؛ ایشان در دیدار علما و روحانیون خراسان شمالی در تاریخ 12/5/95 درباره خانمهایی که در عرف معمولی به آنها میگویند «خانم بدحجاب» فرمودند: «و سنّة من نبیّه»، که ظاهراً عبارت است از «مداراة النّاس» ؛ مدارا کنید. ممکن است ظاهر زنندهای داشته باشد؛ داشته باشد. بعضی از همینهایی که در استقبال امروز بودند و شما – هم جناب آقای مهماننواز، هم بقیه آقایان – الان در این تریبون از آنها تعریف کردید، خانمهایی بودند که در عرف معمولی به آنها میگویند «خانم بدحجاب»؛ اشک هم از چشمش دارد میریزد. حالا چه کار کنیم؟ ردش کنید؟ مصلحت است؟ حق است؟ نه، دل، متعلق به این جبهه است؛ جان، دلباخته به این اهداف و آرمانهاست. او یک نقصی دارد. مگر من نقص ندارم؟ نقص او ظاهر است، نقصهای این حقیر باطن است؛ نمیبینند. «گفتا شیخا هر آنچه گوئی هستم / آیا تو چنان که مینمائی هستی؟». ما هم یک نقص داریم، او هم یک نقص دارد. با این نگاه و با این روحیه برخورد کنید. البته انسان نهی از منکر هم میکند؛ نهی از منکر با زبان خوش، نه با ایجاد نفرت. بنابراین با قشر دانشجو ارتباط پیدا کنید.
با این حال به نظر میرسد در سایه کمتوجهی و سهلانگاری برخی از مسئولین و با شیطنت دشمنانی که طی سالیان گذشته با یک هجمه تبلیغاتی گسترده از هر نوع شگرد و ابزار و روشی برای ترویج بدحجابی و بیحجابی علیه ایران اسلامی استفاده کردهاند، اینک در شرایطی قرار گرفتهایم که استفاده از روشهای سلبی و قهرآمیز اجتناب ناپذیر است.
شاید به همین دلیل است که رهبر معظم انقلاب ضمن توصیه به استفاده از روشهای عطوفتآمیز و مُداراگونه، در سخنرانی ۱۷ اسفند ۹۷ در دیدار مداحان اهلبیت علیهم السلام، درباره مسئله حجاب صریحاً تاکید میکنند؛ «آنچه حرام شرعی است نبایستی به صورت آشکار در کشور انجام گیرد»
ایشان در ادامه این سخنرانی ضمن اشاره به تلاش همهجانبه و بیوقفه دشمنان در این زمینه، متذکر میشوند که؛ «پولهای زیادی خرج می کنند، فعّالیّت زیادی میکنند، صدها رسانه را -از انواع و اقسام رسانهها- به کار میگیرند برای اینکه بتوانند روی این نقطهی حسّاس، [یعنی] نقطهی هویّت مستقلّ فرهنگیِ زنِ مسلمان، اثرگذاری کنند؛ دشمنان ما واقعاً خودشان را در خارج از کشور [برای این کار] میکشند؛ از طُرق مختلف؛ حالا چقدر پول خرج میشود برای اینکه بتوانند این تلویزیونها و این رادیوها و این فضای مجازی و این سایتهای اینترنتی را به کار بیندازند -مدام تبلیغ بکن، بگو، بگو، صد بار- که چه بشود؟ که نتیجهاش بالاخره این بشود که مثلاً فرض کنید چهار دختر فریب بخورند و در خیابان حجابشان را بردارند. اینهمه خرج، اینهمه زحمت، اینهمه فکر، پشت سر این کار است، دارند تلاش میکنند، [امّا] تلاششان عقیم است؛ نتیجهاش این است که چهار نفر -حالا چهار دختر در گوشه کناری- فریب بخورند یا انگیزههای گوناگونی پیدا کنند؛ بعضیشان هم ممکن است پول بگیرند -حالا من نمیدانم، نمیتوانم قطعاً بگویم- و این روسری را از سرشان بردارند یعنی مثلاً ما چه شدیم! نتیجهی همهی آن تلاش، خلاصه میشود در این نتیجهی کوچکِ حقیر.
خب، تا اینجا مسئلهای نیست؛ [امّا] آنچه بنده را حسّاس میکند، این است که ناگهان شما میبینید از دهان یک گروهی از افرادی که جزو خواص محسوب میشوند، مسئلهی «حجاب اجباری» مطرح میشود؛ معنایش این است که یک عدّهای نادانسته -حالا من میگویم نادانسته؛ انشاءالله نادانسته است- همان خطّی را دنبال میکنند که دشمن با آنهمه خرج نتوانسته است آن خط را در کشور به نتیجه برساند؛ همان خط را دارند دنبال میکنند؛ در بین اینها روزنامهنگار هست، در بین اینها روشنفکرنما هست، در بین اینها آخوند و معمّم هست.
[میگویند] «امام که فرمودند باید زنها باحجاب باشند، همه زنها را نگفتند»! حرف بیخود! ما بودیم آنوقت، ما خبر داریم؛ چطور اینجور است؟ امام در مقابل یک منکر واضحی که بهوسیلهی پهلوی و دنبالههای پهلوی در کشور به وجود آمده بود، مثل کوه ایستاد، گفت باید حجاب وجود داشته باشد.
در مقابل همه منکرات، امام همینجور محکم ایستاد. همان وقت بحث تجارت مشروبات الکلی بود؛ ما در شورای انقلاب بودیم، جلسات مشترکی با دولت داشتیم، همان وقت کسانی بودند که معتقد بودند تجارت مشروبات الکلی برای کشور فایده دارد، ما از این فایده چطور صرفنظر کنیم؛ مایل بودند این تجارت ادامه پیدا بکند، از بیرون شراب بیاورند. امام قرص و محکم ایستاد؛ در مقابل حرام الهی، امام بزرگوار میایستاد و ایستاد؛ این حرام الهی بود.
حالا آقا از آن طرف درآمده [میگوید] که «آقا! این گناه که مثلاً از غیبت بزرگتر نیست؛ چرا شما در مقابل غیبت کسی را تعقیب نمیکنید، در مقابل این [کار] که مثلاً روسری را بردارد یا بیحجاب باشد، تعقیب میکنید». ببینید چه [خطایی]؟ عدم تشخیص؛ آنچه انسان [از آن] رنج می برد، این است که تشخیص نیست. ما که نگفتیم اگر کسی در خانهی خودش در مقابل نامحرم روسریاش را برداشت، ما او را تعقیب میکنیم؛ [خیر] ما او را تعقیب نمیکنیم، در خانه خودش است، کار شخصی میکند. آن کاری که در ملأ انجام میگیرد، در خیابان انجام میگیرد، یک کار عمومی است، یک کار اجتماعی است، یک تعلیم عمومی است؛ این [خطا]، برای حکومتی که به نام اسلام بر سرِ کار آمده است تکلیف ایجاد میکند. حرام، کوچک و بزرگ ندارد؛ آنچه حرام شرعی است نبایستی بهصورت آشکار در کشور انجام بگیرد.»
با این حال همانگونه ایشان در جریان دیدار اخیر ائمه جمعه در 5 مرداد 1401 فرمودند «در این موضوعات باید بسیار متین و منطقی و به دور از احساساتِ بیمورد، ورود کرد و باید با دلایل روشن، آن منطق استعماری غربی افشا و تبیین شود.»، نباید فراموش کنیم که در هر حالت از نظر ایشان، روشهای فرهنگی، تبیینی، اقنایی، ترغیبی و تشویقی در اولویت قرار دارد و این موضوع هرگز نباید مورد غفلت واقع شود.
دستهبندی مخاطبین موضوع:
قبل از ورود به راهکارهای پیشنهادی لازم است، ابتدا یک شناخت اجمالی نسبت به گروههای مخاطب موردنظر و اهداف احتمالی آنها در این زمینه ایجاد شود.
صرفنظر از دشمنان خارجی و رسانههای وابسته به آنها به نظر میرسد، جامعه هدف را میشود در چند دسته به شرح ذیل دستهبندی کرد.
گروه اول؛ مزدوران داخلی و خارجی نظام سلطه که که در همراهی با دشمنان، کاملاً مغرضانه و با هدف ترویج و تبلیغ بیحجابی و بدحجابی وارد میدان شدهاند.
گروه دوم؛ افراد بیبندوبار، فاسد و شهوتجویی که بویی از غیرت نبردهاند و با انگیزه سیاسی یا غیرسیاسی خواهان کشف حجاب و حضور ناهنجار در جامعه هستند.
گروه سوم؛ افرادی که غرض سیاسی ندارند، اما از نظر اعتقادی موضوع حجاب و عفاف برایشان اهمیت جندانی ندارد و فاقد انگیزه خاص برای حفظ حجاب هستند.
گروه چهارم؛ افرادی که تحت تأثیر سه گروه اول فریب خورده و آگاهانه یا ناآگاهانه و عمدتاً از سر لجبازی (به بهانه برخی مشکلات موجود) در حال همراهی و در واقع نوعی همکاری با آنها هستند.
گروه پنجم؛ افراد متدین و معتقدی که در هر حال مقید به رعایت عفاف و حجاب اسلامی هستند، اما تداوم و حفظ وضعیت آنها نیاز به حمایت دارد و چه بسا از جمله افرادی هستند که میتوانند به اشکال مختلف در تعمیم و نهادینهسازی فرهنگ حجاب و عفاف نقش داشته باشند.
طبیعی است که نحوه برخورد با هر گروه مستلزم استفاده از ایزار و روشهای متناسب با وضعیت آنهاست، چرا که بهعنوان مثال؛ هدایت و اصلاح برخی از گروهها از جمله گروه سوم و چهارم راحتتر است، در حالی که ممکن است برای اصلاح گروه اول و دوم نیاز به برخوردهای قهرآمیز باشد و باز این در حالی است که گروه پنجم شاید فقط نیاز به حمایت و پشتیبانی و تأیید داشته باشند.
برخی از راهکارهای پیشنهادی:
اقدامات اساسی و زیرساختی
توضیح: متأسفانه در حال حاضر در بسیاری از فیلمهای ایرانی، خواسته یا ناخواسته چهره خانوادههای متدین و بهخصوص زنان محجبه مخدوش و از نظر تحصیلی، رفتاری، اخلاقی و حتی اقتصادی بد و ناموفق و بالعکس خانمهای مانتویی موفق و متین و موقر و توأم با آرامش خیال جلوه داده میشوند.
اقدامات فرهنگی و تربیتی
اقدامات پژوهشی و مطالعاتی و تبیینی
اقدامات رسانهای و تبلیغی
اقدامات ترغیبی و تشویقی
ارائه خدمات رفاهی و تسهیلاتی
اقدامات سلبی و بازدارنده
سایر اقدامات مؤثر
توضیحات بسیار مهم؛
چه بسا بسیاری از پیشنهادات فوق بهخاطر پیامدهای دراز مدت و یا امکان اجرای نادرست از دستورکار خارج و موارد دیگری جایگزین شود. بهعنوان مثال؛ شاید اینگونه تشخیص داده شود که استفاده بیش از حد از ابزار مادی برای ترغیب بانوان به حجاب و عفاف تأثیر وضعی منفی برجای بگذارد و یا بالعکس در شرایط کنونی تمام موارد، مناسب شناخته شود.
بیشک در صورت رفع و حل این مشکل و بازگشت و احیاء اعتماد عمومی، بخش قابل توجهی از مسئله حجاب و عفاف نیز خود به خود حل و مشکل آن برطرف خواهد شد.