اقتداي صدر به مقتدي

حجت‌الله بهمني/ سيد مقتدي صدر متولد 12 اوت 1973 ‏(46 ساله) در شهر نجف، شخصيت سياسي و مذهبي اسلام‌گراي عراقي، يكي از رهبران شيعيان عراق و شناخته‌ شده‌ترين بازمانده خاندان صدر است.

وي در زمينه سياسي، رهبر جريان صدر و جريان سائرون است كه در انتخابات اخير عراق با اين نام پا به عرصه مبارزات پارلماني گذاشت. او نام سائرون را براي فراكسيون پارلماني نيز برگزيد.

مقتدي طرفدار ايجاد حكومت اسلامي و از مخالفان حكومت صدام و حضور نيروهاي خارجي در عراق بوده ‌است. نيروهاي شبه نظامي مسلح تحت امر او پيش از اين معروف به جيش‌المهدي(سرايا السلام) در مقاطعي درگيري‌هايي با نيروهاي آمريكايي، بعثي و حكومت مركزي داشته‌اند. مهم‌ترين پايگاه طرفداران صدر در استان‌هاي جنوبي عراق، به ويژه در شهرك صدر محله شيعه‌نشين بغداد است.

وي چهارمين فرزند آيت‌الله سيدمحمد صدر، مجتهد شجاع و بانفوذ عرب عراقي در دهه 90 ميلادي است. پدر مقتدي به همراه دو پسرش در دوران رژيم بعثي صدام حسين به دليل نقش محوري كه در مبارزه مردم اين كشور داشتند، به دست صدام ترور و كشته شدند.

نسب خانواده صدر به پيشواي هفتم شيعيان، موسي بن جعفر كاظمين مي‌رسد. صدري‌ها كه در منطقه جبل عامل لبنان سكني گزيده بودند، بعدها به نجف در عراق هجرت كردند و گروهي از آنها نيز راهي ايران شدند. پسر عموي پدر صدر، آيت‌الله سيدمحمدباقر صدر(از مراجع پيشين تقليد شيعيان عراق) نيز به دليل مبارزه با صدام شكنجه شد و به شهادت رسيد.

سيدموسي صدر، رهبر سابق شيعيان لبنان، كه بحث‌هايي درباره ناپديد شدنش به دست قذافي ليبي وجود دارد پسر عموي پدر مقتدي است. همسر مقتدي صدر نيز دختر سيدمحمدباقر صدر است و فرزندي ندارد.

پس از حادثه ترور پدرش در سال 1998 به دست صدام، مقتداي جوان مخفي شد و به زندگي پنهاني و زيرزميني روي آورد. وي كه فردي توانمند بود و پيش از آنكه پدرش در ترور كشته شود مسئوليت‌هاي حوزوي و فرهنگي تشكيلات گسترده پدرش را بر عهده داشت، فعاليت خود را صرف بازيابي روابط با بخشي از طرفداران پدرش كرد كه همچنان پيرو وي باقي‌مانده بودند. در اين ميان، هسته‌اي تشكيل شد كه ابتدا با عنوان «جماعت صدرثاني» به طرفداري از مقتدي صدر فعاليت مي‌كردند.

پس از سقوط صدام در سال 2003، مقتدي صدر اگر چه جواني 30 ساله بود؛ اما اعتقادات سياسي و مذهبي شيعي و سخنراني‌هاي آتشين و شخصيت شجاع مبارز جذاب او همگي عليه اشغالگران و براي برپايي «حكومت اسلامي» در عراق بود كه توانست ميليون‌ها نفر را به ويژه «شهرك صدر» در حومه بغداد را به سوي خود جذب كند. سپس با تدوين مرامنامه‌اي كه در آن به لزوم تشكيل حكومتي براساس احكام اسلامي و اقامه حدود شرعي براي آينده عراق تأكيد شد، با داعيه رهبري عراق وارد صحنه سياسي و اجتماعي اين كشور شد.  

او ضمن مخالفت با تجزيه عراق و حفظ يكپارچگي كشور، بر اتحاد همه اقوام شيعه، سني، كرد، تركمان و حتي غير مسلمان تأكيد دارد. تشكيلات جريان صدر با محبوبيت ميليوني ميان شيعيان و گستردگي بسيار در مسائل اجتماعي، خدماتي، مذهبي، سياسي، بين‌الملل و رسانه‌اي يكي از جريان‌هاي مؤثر در فضاي سياسي ـ اجتماعي عراق محسوب مي‌شود و در كنار و در دل مجموعه مقتدر الحشدالشعبي يكي از اركان استقلال عراق است. وي هميشه به عنوان فردي مستقل از جريان‌هاي سياسي وابسته به دولت‌هاي خارجي و مخالف سرسخت حضور بيگانگان به خصوص آمريكا در كشور عراق شناخته شده است.  انتخابات 2018 دومين انتخابات مجلس اين كشور پس از خروج كامل نيروهاي آمريكايي از عراق در سال 2011، چهارمين انتخابات پس از سقوط صدام حسين و نخستين انتخابات سراسري پس از شكست كامل داعش به ‌شمار مي‌رفت با وجود كارشكني‌هاي متعدد آمريكا و سعودي و جريان‌هاي طرفداران آنان براي به تعويق و تعطيلي كشاندن آن براي گزينش 329 عضو پارلمان عراق بود كه رئيس‌جمهور و نخست‌وزير عراق را نيز تعيين مي‌نمايند؛ به موقع برگزار شد و مقتدي‌صدر حضوري فعال داشت. در اين انتخابات 55  درصد واجدان شرايط شركت كردند و «ائتلاف اتحاد انقلابيون براي اصلاحات» (سائرون) به رهبري مقتدي صدر با درصدي كم بر ديگر ائتلاف‌ها پيشي گرفت و پيروز انتخابات شد؛ البته آرا ميان فهرست‌هاي متعدد توزيع شد و هيچ‌يك اكثريت را به دست نياوردند. فهرست سائرون به رهبري مقتدي صدر موضعي ملي‌گرايانه و مستقل را در دستور تبليغاتي خويش قرار داده بود. وي در عرصه مبارزات پارلماني در يك هم‌بستگي حزبي به يك جريان مبارزه با فساد پيوست و خود را با حزب كمونيست متحد اعلام كرد كه اين امر سبب تعجب بسياري از ناظران بي‌طرف شده بود. صدر ده سال قبل از اين انتخابات، يعني در سال 2008 به عنوان يكي از 100 نفري كه بيشترين تاثير را براساس نظر مجله تايم گذاشته بود انتخاب شد.

يكي از اقدامات مقتدي صدر سفر دو سال گذشته وي به عربستان بود. او در اين سفر با محمدبن‌سلمان، ولي‌عهد اين كشور ديدار كرد و همين سفر دستمايه ده‌ها خبر و گزارش و تحليل غير واقعي از روابط ديرينه صدر و جمهوري اسلامي شد. اين سفر كه با برجسته‌سازي رسانه‌هاي عربستان همراه بود، دوستان رابطه صدر و ايران را رنجاند و معاندان را خشنود كرد. در نهايت صدر از اين سفر دست خالي برگشت. او شناخت كاملي از شكست‌هاي عربستان در يمن و سوريه دارد و به خوبي از نفوذ ايران در منطقه آگاه است و مي‌داند ايران اسلامي به عنوان خيرخواه دائمي جريان‌هاي عراق و آينده مستقل اين كشور همچنان آغوش خود را براي در بر گرفتن وي باز نگه داشته است. وي با شناختي عميق از حسن نيت هميشگي ايران، از اين آغوش استقبال كرد و بالاخره چند روز قبل مشتاقانه به ديدار مقتداي خويش شتافت و در كنار فرماندهان ارشد سپاه در حسينيه امام خميني(ره) مورد تفقد ولي‌فقيه قرار گرفت. انتشار عكس او در كنار فرماندهان ارشد سپاه پيام‌هايي را به متجاوزان و بدخواهان منطقه مخابره كرد كه تفاسير آن در رسانه‌ها موجود است؛ اما در يك جمله مي‌توان گفت خواب دشمنان منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي دو ملت به شدت آشفته شده است.

نتيجه‌گيري

پيش‌بيني مي‌شود كه سفر مقتدي‌ به تهران در كنار تحولات اخير سوريه و ديدار دكتر بشار اسد، رئيس‌جمهور اين كشور با رهبر معظم انقلاب ايران اسلامي، تقويت همكاري و اعلام حمايت‌هاي شجاعانه دبيركل حزب‌الله لبنان و بيعت مجدد گروه‌هاي مقاومت فلسطين از جمهوري اسلامي ايران، زمينه‌ساز تشكيل تمدن جديد و جهاني اسلامي خواهد بود.