بیش از دو ماه از اعلام ناگهانی استعفای سعد حریری و بیان اینکه تصمیم دارد از صحنه سیاسی لبنان کنارهگیری کند، میگذرد. دلایل و نظرات متعددی پیرامون استعفای وی بیان شده، اما آنچه اهمیت دارد نیت و اهداف پشت پرده حریری و حامیان وی از این اقدام است.
در این زمینه باید به روابط دوستانه حریری با طرفهای غربی و شرکای منطقهای آنها، به ویژه سعودیها و برنامهریزی آنها برای تحولات منطقه به عنوان نکتهای مهم توجه کرد و از سوی دیگر تلاش حزبالله برای ممانعت از تحقق منویات غرب در لبنان را مدنظر قرار دارد. با توجه به این نکات میتوان نتیجه گرفت، مهمترین دلیلی که به استعفای حریری منجر شد تلاش واشنگتن و ریاض برای کنار زدن جریانهای مخالف، به ویژه حزبالله است. این هدف بر اساس سناریویی پیچیده و چند مرحلهای طرحریزی شده بود، به این ترتیب که با استعفای حریری مشکلات کشور به ساختار هیئت حاکمه و حضور برخی جریانهای سیاسی به ویژه حزبالله نسبت داده شود.
در این پیوند، چند روز از استعفای حریری نگذشته بود که وی از تصمیم خود برای بازگشت به جایگاه نخستوزیری خبر داد و از پیششرطی سخن گفت که موجب تحولات ویژهای در لبنان میشد؛ یعنی تشکیل «دولت تکنوکرات». شکی نیست که تشکیل این نوع دولت از بار سیاسی احزاب لبنان برای اثرگذاری بر تصمیمات دستگاه حاکمه خواهد کاست و این موضوعی است که هدف اصلی واشنگتن و ریاض، یعنی تضعیف حزبالله را تأمین میکند. سعد حریری با هماهنگی واشنگتن و ریاض تصمیم داشت، با طرح این پیشنهاد دیگر احزاب لبنان را فدای هدف خود، یعنی کنار زدن حزبالله از دولت کند؛ چرا که وادار کردن حزبالله به خروج از ساختار سیاسی لبنان به صورت آشکار با توجه به سرمایه اجتماعیای که این گروه در لبنان دارد بعید به نظر میرسید، اما با تشکیل دولت تکنوکرات نه تنها وزن سیاسی حزبالله در دولت کاهش خواهد یافت؛ بلکه اتهامی نیز در این زمینه متوجه جریانهای وابسته به غرب و ریاض نمیشد.
با توجه به اقبال نکردن عمده احزاب سیاسی لبنان و هیئت حاکمه این کشور به موضوع تشکیل دولت تکنوکرات، حریری راه دیگری را برای سوار شدن بر سیر تحولات لبنان در پیش گرفت و آن، پیشنهاد افراد مرتبط با خود برای کسب جایگاه نخستوزیری از جمله «محمد الصفدی» بود. وی از وزرای سابق لبنان بود که سابقه چندان مطلوبی نداشت، اما با توجه به احتمال مخالفت حزبالله با این گزینه این امکان برای حریری به وجود میآمد که پیکان اعتراضات را به سمت حزبالله منحرف کند که البته با هوشیاری حزبالله و موافقت با گزینه پیشنهادی حریری این سناریو با شکست روبهرو شد و چند روز بعد، الصفدی به نفع حریری از تلاش برای کسب این جایگاه کنارهگیری کرد. گزینه بعدی حریری برای حضور در جایگاه نخستوزیری «سمیر خطیب» بود که از نزدیکان سعد حریری است. این بار نیز حزبالله وارد بازی حریری نشد و بار دیگر تلاش برای معرفی حزبالله به عنوان سد راه حل بحران لبنان با شکست روبهرو شد، خطیب نیز چند روز پیش از طرح نخستوزیریاش در پارلمان انصراف داد و تشنج در فضای سیاسی لبنان ادامه یافت.
با توجه به شواهد موجود، واضح است که تصمیم حریری برای کنار رفتن از جایگاه نخستوزیری تصمیمی کاملاً سیاسی و غیرواقعی بوده است و هدف از این تصمیم را میتوان فرار به جلو برای خودداری از پاسخگو بودن نسبت به مشکلات و فساد موجود از سویی و تلاش برای کنار زدن رقبا به ویژه جریان ۸مارس و حزبالله از سوی دیگر دانست.
محمدصادق مصطفوی
معنای یک دیدار!
رادیو روسی: دیدار قریبالوقوع اردوغان و پوتین در ترکیه مملو از معانی سیاسی عمیق خواهد بود؛ به ویژه برای رهبر ترکیه که هنر بازی در «لیگ اصلی» سیاست جهانی را به نمایش میگذارد و به طور متناوب شخصاً با رؤسایجمهوری آمریکا و روسیه ارتباط برقرار میکند. مقامات مسکو میفهمند مسئله کردها برای مقامات ترکیه «بسیار حساس» است و با احتیاط زیاد قدم برمیدارند؛ ضمن اینکه فعلاً از «روشهای غیرمستقیم» استفاده میکنند. در همین حال آمریکا به دنبال سیاست لبه چاقو در قبال ترکیه است، ائتلاف با کردهای سوریه را به یک زخم ژئوپلیتیک تبدیل کرده و ممکن است این کشور را به عنوان یک شریک ناتو از دست بدهد؛ بنابراین وظیفه روسیه تضمین این است که این «زخم» مانع اصلی گسترش همکاریهای نظامی - فنی و اقتصادی میان دو کشور نشود. این یک بازی قمار است که طی آن آینده کردها یا سوریه، بلکه آینده کل خاورمیانه مشخص میشود. در نقشه ژئوپلیتیک، روسیه و آمریکا بین دو آتش قرار داشتند.
شکست آمریکا در برابر ایران
رأی الیوم: آمریکا توانست در عراق و لبنان موفقیتهای جزئی کسب کند؛ اما در ایران کاملاً شکست خورد و جمهوری اسلامی توانست از طریق نهادهای سیاسی و امنیتی قوی خود بخش بزرگی از بحران را حل و امنیت و آرامش را در کشور برقرار کند. بسیاری از آنچه اتفاق افتاد در چارچوب جنگ سری است که در میدانهای متعدد میان آمریکا و اسرائیل و متحدانشان از یک سو و ایران و متحدانش از سوی دیگر در حال انجام است؛ اما محور مقاومت هنوز بسیاری از برگهایش را رو نکرده است و خویشتنداری نشان میدهد. این محور، امکانات و ابزارهایی در اختیار دارد که میتواند اوضاع را به زیان دشمن و در صدر آنها آمریکا دگرگون کند.
تضعیف نهادهای دموکراتیک آمریکا
آتلانتیک: ترامپ در طول زندگی خود حتی پیش از ورود به کاخ سفید علاقه زیادی به انتشار تئوریهای توطئه در مورد مسائل مختلف داشته است؛ اما پس از پیروزی در انتخابات تلاش کرده است از دستگاههای دولتی برای ترویج ادعاها و توطئههایی بهرهبرداری کند که به بقای او کمک میکنند. در واقع این نظریههای بیاساس ابزاری برای زیر سؤال بردن اعتبار رقبای سیاسی و کنار زدن مشکلات رئیسجمهور هستند. تلاشهای ترامپ برای تلقین این شایعات و دروغها به مردم سبب تضعیف نهادهای دموکراتیک کشور شده است.
همه راهها به پوتین ختم میشود
آسوشیتدپرس: دموکراتهای مجلس نمایندگان آمریکا در حالی که پیشنویس اتهامات رسمی علیه ترامپ را مطرح میکنند، تمرکز خودشان را در روند استیضاح وی به سمت روسیه معطوف کردهاند. «نانسی پلوسی» رئیس مجلس نمایندگان آمریکا میگوید، همه راهها به پوتین ختم میشود.
آینده لبنان؟
الشرق الاوسط: با توجه به اینکه دیدگاه روشنی در مورد مرحله آتی لبنان وجود ندارد، این کشور سه گزینه پیش رو دارد؛ نخست اینکه دوره دولت موقت را طولانی کند، دوم اینکه دولت تکنوکرات گسترده به نخستوزیری «سعد حریری» تشکیل دهد که در صورت شکست دولتی با چهرههای سیاسی تشکیل و حریری همچنان نخستوزیر باقی خواهد ماند و گزینه سوم اینکه دولت وحدت تشکیل دهد که این گزینه در حال حاضر بعید به نظر میرسد.