اگر بخواهیم یک انتخابات یا فرایند انتخابات در یک نظام سیاسی مبتنی بر جمهوری را ارزیابی کنیم، مشارکت حداکثری و انتخاب اصلح دو مسئله حیاتی هستند که باید به آنها توجه شود. این دو موضوع همواره از کلیدواژه‌های اصلی رهبر معظم انقلاب(مدظله‌العالی) در ادبیات سیاسی و به ویژه در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی بوده است. از نظر مشارکت سیاسی، میانگین کلی مشارکت در انتخابات ایران در 40 سال گذشته را با هیچ نظام دموکراتیکی نمی‌توان مقایسه کرد؛ چون جمهوری اسلامی ایران یکی از معدود کشورهایی است که از ابتدای انقلاب اسلامی همواره انتخابات پرشور و باشکوهی را تجربه کرده است. در 40 سال گذشته مردم در بدترین شرایط جنگی، تحریم و مشکلات اقتصادی نسبت به سرنوشت خود احساس مسئولیت داشته‌اند و سعی کرده‌اند تا با حضور جدی در انتخابات، مشکلات داخلی را بدون مداخله دیگران حل‌وفصل کنند؛ بنابراین مشارکت سیاسی در جمهوری اسلامی ایران هیچ‌گاه آسیب و ضعف جدی نبوده است. هر چند در انتخابات پیش‌رو برخی کارشناسان سیاسی نسبت به کاهش مشارکت سیاسی، به سبب مشکلات معیشتی و اقتصادی هشدارهایی می‌دهند، ولی به نظر می‌رسد مردم در این انتخابات نیز حضور پررنگی خواهند داشت؛ اما به‌طورکلی واقعیت این است که در دو دهه اخیر مشارکت سیاسی با فراز و نشیب‌های همراه بوده است، از این‌رو برای ارتقای این مشارکت، همچون دهه اول انقلاب اسلامی، مردم به اعتماد و اطمینان بیشتر نیاز دارند و نباید با مدیریت‌های ضعیف و اشتباه‌های اجرایی در حوزه‌های گوناگون اقتصادی و اجتماعی سبب این سلب اعتماد شد؛ چون بی‌اعتمادی پیامدهای زیادی به همراه دارد که یکی از مهم‌ترین آنها کاهش مشارکت سیاسی است؛ از این‌رو در گام دوم انقلاب اسلامی یکی از مهم‌ترین تلاش‌های لازم جلوگیری از قهر سیاسی مردم و تشویق آنها به حضور پررنگ در انتخابات است. کلیدواژه دومی که باید آسیب‌شناسی شود، انتخاب اصلح است. با اینکه در 40 سال گذشته شاهد انتخاب‌های صحیح مردم و مجالس قدرتمندی، همچون مجلس اول و هفتم بوده‌ایم و مردم نماینده‌های شاخص و اصلحی را، همچون شهید آیت و... انتخاب کرده‌اند، اما بررسی کلیت انتخاب‌های پیشین به ویژه در مجلس ششم و فعلی نشان می‌دهد هرگاه از موضوع انتخاب اصلح غفلت کرده‌ایم با شرایط دشوار و پیچیده‌ای روبه‌رو شدیم که پیامدهای سهمگینی برای نظام سیاسی و مردم داشته است. عوامل گوناگونی در این مسئله دخیل هستند که فعالیت‌های تبلیغی دشمن و سوگیری‌های انحرافی آنها، نبود احزاب سیاسی فراگیر، جریان‌های سیاسی سیال و افراد تأثیرگذار در آنها به ویژه موج‌سواری سلبریتی‌ها، ضعف در بصیرت‌افزایی رسانه‌های داخلی، غلبه شور و هیجان انتخاباتی بر شعور و عقلانیت تصمیم‌گیری در فضای تبلیغی از عوامل مهم و تأثیرگذاری هستند که بدون حذف آنها و تلاش جدی برای کمک به انتخاب اصلح نمی‌توان انتظار یک مجلس تراز انقلاب اسلامی را داشت.
حسن خدادی
