امتحان خداوند متعال متناسب با ظروف انسان‌ها متغیر است. گاهی این امتحان عمومی است؛ مانند عهد بندگی که در آیه «أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يا بَني آدَمَ أَنْ لا تَعْبُدُوا الشَّيْطانَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبين»(یس/ ۶۰) به آن اشاره شده و انسان به دنیا آمده است تا به این عهد عمل کند، ولی انسان بسیاری از چیزها از جمله این عهد را فراموش کرده؛ البته آنانی که اهل راه هستند آرام آرام به وادی عهد می‌رسند و عهدهای‌شان به یادشان می‌آید. عهدی نیز مخصوص خاصان درگاه خداست که عهد اقامه بندگی در عالم است. وقتی این تکلیف عرضه می‌شده است، اینان عهد کرده‌اند که واسطه فیض شده و بار هدایت و شفاعت را برداشته و مجرای هدایت شوند و بار هدایت دیگران را تحمل کرده و بلای هدایت دیگران را به دوش بکشند، از این‌رو آنها واسطه رحمت خداوند شده و وجودشان مجرای نور و هدایت است و واسطه عبور از عالم دنیا برای بندگان خدا هستند، آنان را از ظلمت و ضلالت به سمت توحید هدایت کنند؛ لذا بلای ایشان معبر ما و همه کائنات است.آیات 35 تا 38 سوره نور، جریان هدایت را توضیح می‌دهد و نوری که در آیه از آن یاد شده است، متمثل در وجود نبی اکرم است و انواری که در کائنات ظاهر می‌شود، عالم انس و جن و جمادات و نباتات و هر که به سمت خدا حرکت می‌کند.این مثل نور در یک چراغدانی تمثل کرده، نوری بر فراز نور از این چراغدان ساطع می‌شود و البته خدا همه را به این نور هدایت نمی‌کند؛ بلکه هر که را بخواهد به آن هدایت می‌کند و بقیه مثلی از این نور می‌فهمند. این نور در خانه‌هایی تنزل پیدا کرده است که اجازه رفعت و ذکر در آنها داده شده و اگر کسی وارد این خانه‌ها شود، می‌تواند رشد کند و باب رشد و معرفت و سیر در مقامات در این خانه‌ها گشوده شده است؛ اجازه ذکر و رفعت فقط در این خانه‌هاست و هیچ کسی نمی‌تواند در جایی دیگر به مقام ذکر و نورانیت برسد. این نور مسیر سیر در عوالم نور است.

امام صادق(ع) می‌فرمایند: «بنده مؤمن، پیوسته به خانواده خود علم و ادب صالح می‌آموزد تا اینکه همه آنان را وارد بهشت می‌گرداند.» سرپرست خانواده وظیفه دارد مایحتاج مادی و معنوی همسر و فرزندان خود را تأمین کند.

اما مهم‌ترین مایحتاج خانواده ادب و عمل صالح است که سرپرست خانواده باید بهترین آن را در اختیار خانواده قرار دهد. سرپرست خانواده ضمن اینکه باید خود را از گناه دور کند، وظیفه دارد اعضای خانواده را نسبت به افعال ناپسند آگاه کند.

این مهم به لوازمی نیاز دارد که یکی از آنها را می‌توان «غیرت» دانست. به عبارتی، سرپرست خانواده با غیرت به خرج دادن خانواده خود را از آفاتی که در بیرون خانه وجود دارد، حفظ می‌کند. برای ادب‌آموزی و هدایت خانواده هم باید امر به معروف کرد و هم باید نهی از منکر کرد.

امر به معروف با عمل به دستورات خداوند و ایجاد شرایط عمل به دستورات الهی برای اعضای خانواده و نهی از منکر با دور کردن آنها از فساد و گناه محقق می‌شود که این توجه به غیرت نیاز دارد. غیرت یعنی حفظ و نگهداری آنچه مهم است و ارزش دارد.

غیرت انواع مختلفی دارد؛ مانند غیرت دینی، غیرت وطنی و... . خداوند غیور و سرمنشأ به وجود آمدن غیرت است و چون خداوند غیور است، می‌خواهد بندگانش هم غیور باشند.

مرد خانواده باید غیرت خود را که از ملکات نفسانی است، به کار بگیرد تا خانواده از هر نظر امنیت داشته باشد، البته در این امر نباید افراط کند؛ یعنی به جای آنکه با غیرت به خرج دادن و حفظ آنچه برای او مهم است، امنیت و آرامش را برای خانواده خود ایجاد کند، بدتر آنها را با اذیت و فشارهای غیرضروری آزار دهد و این به شناخت نیاز دارد.

امام حسن‌مجتبی(ع) می‌فرماید: «چند یهودی محضر رسول خدا(ص) رسیدند. این سؤال مطرح شد که خداوند برای چه این پنج نماز را در پنج وقت بر امّت تو در ساعات شب و روز واجب کرده است؟ نبی‌اکرم(ص) فرمودند: هنگام زوال خورشید حلقه‌ای دارد که در آن داخل می‌شود و وقتی داخل آن شد زوال آفتاب حاصل می‌شود. در این هنگام هر موجودی زیر عرش تسبیح و تحمید پروردگارم را می‌گوید و آن ساعتی است که پروردگارم بر من درود و رحمت می‌فرستد. در همان ساعت خداوند بر من و امت من نماز را فرض و واجب کرده و فرموده است: «نماز را وقت زوال آفتاب تا اوّل تاریکی شب به پا دار» (اسراء/ 78) و این همان ساعتی است که روز قیامت جهنم را در آن آماده می‌کنند و می‌آورند و هیچ مؤمنی نیست که در این ساعت سجود یا رکوع کرده یا در نماز ایستاده باشد مگر آنکه جسدش را بر آتش حرام کرده‌اند.

و امّا نماز عصر؛ این نماز در ساعتی است که جناب آدم(ع) از شجره منهیّه تناول و حق‌تعالی او را از بهشت برین اخراج کرد. از این‌رو پروردگار متعال به ذریّه او امر کرد تا روز قیامت در این ساعت نماز عصر را بخوانند و من این نماز را برای امّت خود برگزیدم و این نماز محبوب‌ترین نمازها نزد حق عزّوجل بوده و مرا وصیّت و سفارش به حفظش کرده است که از بین نمازها آن را مراعات و مراقبت کامل کنم.

و امّا نماز مغرب؛ در ساعتی است که خداوند توبه آدم(ع) را پذیرفت، بین زمانی که آدم(ع) از شجره منهیه تناول کرد تا زمانی که توبه کرد و پروردگار آن را پذیرفت، 300 سال از سال‌های دنیا فاصله شد و جناب آدم(ع) سه رکعت نماز در این فاصله خوانده است، یک رکعتش به سبب لغزشی که از او صادر شد و یک رکعت دیگر به خاطر لغزش جناب حوّاء(ع) و یک رکعت هم به خاطر توبه‌ای که کرد، پس حق‌تعالی این سه رکعت را بر امّت من واجب کرد.»