صدیق‌ترین یار اسلام

همانطور که خیانت، هر نهضت، انقلاب و حرکت صحیحی را در طول تاریخ نابود می‌کند. وفاداری نیز آن را قدرت و قوت می‌بخشد و توسعه می‌دهد. پیامبران از حضرت آدم(ع) تا پیامبر خاتم(ص) همیشه کنار خود یارانی وفادار داشتند که تکیه‌گاه و پشت و پناه‌شان بودند. آنها با تمام وجود خود کمک‌حال پیامبران بودند و زندگی خود را وقف مبارزه با تاریکی می‌کردند. نمونه بارز این یاران که از همه دارایی‌های مادی و معنوی خود گذشتند تا دین خدا و پیامبرش یاری شوند، حضرت خدیجه(س) بود. اولین زن مسلمان بود که با وفاداری کامل، اسلام و رسول خدا(ص) را یاری کرد و در همین راه جان سپرد.

ایشان با اینکه زنی ثروتمند بود و در آسایش و رفاه زیسته بود، در مسیر تبلیغ دین خدا حتی یک لحظه از سختی‌ها گلایه نکرد و لب به اعتراض نگشود. خداوند بزرگ در قرآن کریم برای توصیف بزرگیِ وفاداری، اول خود را باوفاترین می‌شمارد و می‌فرماید: «چه کسی به پیمانش پایبندتر از خداست؟»(توبه/ ۱۱۱)

همچنین کمترین احتمال پیمان‌شکنی را نسبت به خود قاطعانه رد می‌کند: «خداوند هرگز پیمان‌شکنی نمی‌کند.»(بقره/ ۸۰) آن‌گاه بندگان مؤمن خود را نیز به وفاداری و پایبندی به تعهدات‌شان فرامی‌خواند و می‌فرماید: «آنها[مؤمنان] کسانی هستند که به عهد الهی وفا می‌کنند و پیمان را نمی‌شکنند.»(رعد/ ۱۹ و ۲۰)

رسول اکرم(ص) نیز وفای به عهد را از شرایط اساسی ایمان می‌دانند و حضرت امیر(ع) نیز در فرمان خود به مالک اشتر، به اهمیت این مسئله را مهم‌ترین و عمومی‌ترین قانون اجتماع می‌شمارند.

پدر حضرت خدیجه(س) «خُوَیلدابن‌اسد» بود و مادرش «فاطمه بنت‌زائده» نام‌ داشت. سال تولد ایشان را ۱۵ سال قبل از عام‌الفیل گفته‌اند. (الطبقات الکبری، ج ۸، ص ۱۳) ابن‌سیدالناس در وصف شرافت ایشان آورده است: «‌او زنی شریف و با‌درایت بود که خداوند خیر و کرامت برای او در نظر گرفته بود. به لحاظ نسب در طبقه متوسط انساب عرب جا داشت، اما دارای شرافتی عظیم و ثروتی زیاد بود.» همه منابع تاریخی، حضرت خدیجه(س) را اولین همسر پیامبر(ص) معرفی کرده‌اند؛ با این حال زمان دقیق ازدواج این دو روشن نیست. سن پیامبر(ص) در هنگام ازدواج با حضرت خدیجه(س) ۲۱ تا ۳۷ سال ذکر شده است، ولی آنچه مورخان بر آن اعتماد دارند، ۲۵ سال است.( المناقب، ج ۱، ص ۱۴۹) چنانکه در برخی منابع چون «عیون‌الاثر»، «اسدالغابه» و... آمده، حضرت خدیجه(س) پیشنهاد ازدواج با پیامبر(ص)‌ را مطرح کرده است. این پیشنهاد پس از آن روی داد که ایشان با درستکاری، درست‌گفتاری، امانت‌داری و کرامت اخلاقی حضرت محمد(ص) آشنا شد و او را امین مال و دارایی خود قرار داد.

فضائل و خدمات ایشان به اسلام و پیامبر(ص) بیشتر از آن است که در این مطلب بگنجد. در فضیلت آن حضرت همین بس که والده مکرمه حضرت صدیقه طاهره(س) است و همه ذریه پیامبر(ص) به ایشان منتهی می‌شوند. ایشان در اخلاق و آداب اسلامی و کمک به قوی شدن ریشه اسلام پا به پای پیامبر(ص) و امیرالمؤمنین(ع) جلو می‌رفت. حضرت خدیجه (س) در روزگار غربت پیامبر حامی قوی و همراه صادق بود چنانکه پیامبر اکرم(ص) در تجلیل فداکاری‌های ایشان فرموده‌اند: «برپا و استوار نشد دین من، مگر با دو چیز: ثروت خدیجه(س) و شمشیر علی‌بن‌ابی‌طالب(س). (شجرة طوبى، ج ۲، ص ۲۳۳) پیامبر(ص) با این سخن میزان و ارزش فضیلت دارایی حضرت خدیجه(س) کنار شمشیر زدن‌ها و جهاد علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) قرار دارد.

آن حضرت اولین زنی بود که پیامبر(ص) را تصدیق کرد، در مکه با رسول خدا(ص) نماز جماعت خواند، ایمان خود را در مکه و میان مشرکان اظهار کرد، در مقابل دشمنان از رسول خدا(ص) دفاع کرد، تمام اموال خود را به پیامبر(ص) بخشید و ایمانش را با قبول ولایت امیرالمؤمنین(ع) به درجه کمال رساند.

حضرت خدیجه(س) تمام سختی‌ها را همراه پیغمبر(ص) تحمل کرد و تمام هزار شبانه‌روزی که حضرت(ص) در شعب ابی‌طالب حبس بودند، این بانو خم به ابرو نیاورد. وی هزار شبانه‌روز تشنه و گرسنه در محاصره دشمن به سر برد، اما ذره‌ای از حمایت رسول خدا(ص) دست نکشید و صبورانه در کنار ایشان ایستاد.(تاریخ طبرى، ج‏ ۳، ص ۲۵)

آن حضرت با آن همه فداکاری و انفاق مال هنگام رحلت و وصیت به پیامبر(ص) عرض کرد: «یارسول اللّه، مرا ببخشید که در حق شما کوتاهی کردم.» پیامبر(ص) فرمودند: «حاشا و کلّا! من از شما تقصیری ندیدم، بلکه منتهای سعی و کوشش خود را در حق من نمودی. شما در خانه من زحمات زیادی را متحمل شدی. اموالت را در راه خدا بذل و بخشش نمودی.» آن‌گاه حضرت خدیجه(س) عرض کرد: «یا رسول اللّه، شما را وصیت می‌کنم به این دختر(و به حضرت فاطمه(س) اشاره کرد). این دختر بعد از من یتیم و غریب است. کسی از زن‌های قریش او را اذیت نکند. کسی به صورت او لطمه‌ای نزند، به روی او داد نزند و مکروهی نبیند.»(شجرة طوبی، ج ۲، ص ۲۳۴)

سیدحسین خاتمی خوانساری