امیر بهشتی/ اینترنت ملی؛ این واژه‌ای است که در سال‌های اخیر بسیاری از کشورها به دنبال طراحی و ساخت آن بوده‌اند. کشورهایی مانند برزیل با شبکه سلامت، هند با شبکه ملی دانش، آمریکا با طرح پهنای باند ملی در مقیاس وسیع، چین، کره‌جنوبی، ژاپن، استرالیا، آلمان، کویت و کره‌جنوبی به دلیل مزیت‌های اینترنت ملی این طرح را دنبال کرده و به موفقیت‌هایی رسیده‌اند. اما سؤال این است که چرا جمهوری اسلامی ایران که حضور فعالانه‌تری در اینترنت دارد و آن را یکی از زیرساخت‌های توسعه کشور می‌داند، در این‌باره کوتاه آمده است؟
در این گزارش سعی شده است جوانب راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات و فواید آن بررسی شود.
شبکه ملی اطلاعات چیست؟
اواخر سال 84 بود که بحث شبکه ملی اطلاعات با عنوان اینترنت ملی با هدف دسترسی کاربران ایرانی به پهنای باند 20 مگابایت بر ثانیه، اتصال 60 درصد خانواده‌ها و تمام کسب‌وکارها به شبکه تا پایان برنامه پنجم و ارائه الکترونیکی صددرصد خدمات دولت، مطرح شد.
پس از مطرح شدن اینترنت ملی، بیشترین و جدّی‌ترین اعتراضاتی که وارد شد نسبت به این مسئله بود که ارتباط ما با اینترنت جهانی قطع خواهد شد، در صورتی که این نقد و اعتراض به هیچ‌وجه اعتراض صحیحی نبود.
وقتی محتوایی از طریق اینترنت برای یک کاربر دیگر فرستاده می‌شود، ابتدا این اطلاعات در ISP (سرویس‌های ارائه‌دهنده اینترنت) و سپس در PAP (ارائه‌دهندگان خدمات داده‌ها و ایجاد پورت) ذخیره می‌شود. شرکت ارتباطات زیرساخت سومین مکانی است که این اطلاعات را در خود ذخیره می‌کند.
پیام پس از ذخیره در سه نقطه کشور به سرورهای ارتباطی کشورهای همسایه فرستاده شده و مسیری طولانی را طی می‌کند تا به آمریکا برسد، در آمریکا نیز اطلاعات در دو نقطه دیگر ذخیره شده و سپس به سرور اصلی موردنظر شما می‌رسد و دوباره همین مسیر طولانی را طی می‌کند تا به کاربر دریافت‌کننده برسد.
این مسیر طولانی را که یک روال عادی به شمار می‌رود و سال‌هاست اتفاق می‌افتد، بدون احتساب سرقت اطلاعاتی، تجارت‌های پرسود و... از ذهن بگذرانید، در طول این مسیر اطلاعات در سه نقطه در داخل کشور و ۱۳ نقطه در خارج از کشور ذخیره می‌شود!
اما منطق راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات میگوید، وقتی ارسال‌کننده و دریافت‌کننده اطلاعات هر دو در یک کشور هستند، چه نیازی است که اطلاعات خود را به آمریکا بفرستند؟ همه همّ و غمّ شبکه ملی اطلاعات این است که واسطه‌ها را حذف کند تا هم امنیت بالا برود و هم هزینه کاهش یابد. در واقع، با راه‌اندازی اینترنت ملی، دسترسی ما به اینترنت جهانی قطع نخواهد شد و مانند گذشته می‌توانیم از آن استفاده کنیم.
به طور حتم کاهش وابستگی زیرساخت‌های حیاتی کشور به اینترنت برای ارتقای امنیت ملی امری ضروری است که پس از حملات گسترده و سازماندهی شده به صنایع کشور از طریق استاکس‌نت و همچنین مشکلات پیش‌آمده برای نیروگاه بوشهر اهمیت دوچندانی یافت.
مزایای اینترنت ملی
برخی از مزایای اینترنت ملی را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
ـ افزایش چشمگیر سرعت اینترنت؛
ـ ضریب امنیت بالا در تبادل اطلاعات؛
ـ هزینه بسیار پایین اینترنت در داخل کشور؛
ـ کاهش وابستگی 95 تا 97 درصدی در این حوزه به کشورهای بیگانه؛
ـ همیشه در دسترس بودن و نداشتن قطعی اینترنت؛
ـ قابلیت نظارت و کنترل محتوا از داخل کشور؛
ـ سازماندهی و اجرای کامل دولت الکترونیک و شهروند الکترونیک؛
ـ دسترسی نداشتن به حریم خصوصی کاربران در داخل و به ویژه در خارج از کشور؛
ـ کاهش هزینه‌های دولت برای خرید اینترنت بین‌المللی و استفاده بهینه از پهنای باند بین‌الملل؛
ـ قطع دست دلالان اینترنت.
موانع اینترنت ملی
اکنون عده زیادی در کشور از ساختار فعلی اینترنت و همچنین فروش پهنای باند خارجی، سودهای کلان می‌برند و در این زمینه مانع‌تراشی‌هایی می‌کنند.
همچنین ذهنیت مردم نسبت به اینترنت ملی مخدوش شده است که رسانه‌ها باید این ذهنیت را اصلاح کنند.
افزون بر این، مردم از اینکه اطلاعات شخصی‌شان در داخل کشور ذخیره شود، هراس دارند؛ بنابراین مسئولان در مرحله اول باید این موضوع راشفاف کنند و در مرحله بعدی رسانه‌ها باید فرهنگ‌سازی را در دستور کار خود قرار دهند.
تکالیف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
بر اساس بند (الف) از ماده ٤٦ قانون برنامه پنجم توسعه، باید شبکه ملی اطلاعات و مراکز داده داخلی امن و پایدار با پهنای باند مناسب ایجاد شود.
اکنون حکایت درخواست ما برای راه‌اندازی اینترنت ملی شبیه به این داستان است که؛ درویشی را ضرورتی پیش آمد. کسی گفت: فلانی نعمتی دارد بی‌قیاس. اگر به سر حاجت تو واقف گردد، همانا که در قضای آن توقف روا ندارد. گفت: من او را ندانم. گفت: منت رهبری کنم. دستش گرفت تا به منزل آن شخص درآورد. یکی را دید لب فرو هشته و تند نشسته، برگشت و سخن نگفت. کسی گفتش چه کردی؟ گفت: عطای او را به لقایش بخشیدم. مبر حاجت به نزدیک ترشروی/ که از خوی بدش فرسوده گردی/ اگر گویی غم دل با کسی گوی/ که از رویش به نقد آسوده گردی...
جالب اینکه مسئولان ما در زمینه سرعت و پهنای اینترنت هر روز صحبت‌ها می‌کنند؛ اما برای اینترنت ملی قدمی برنمی‌دارند.
