سیدمحمد مشکوه‌الممالک/ امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی) سال 95 را سال «اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل» نامیدند و درباره شعار سال چنین فرمودند: «در مسئله اقتصاد، آن چیزی که مهم است و اصل است، مسئله تولید داخلی است؛ مسئله ایجاد اشتغال و رفع بیکاری است؛ مسئله تحرک و رونق اقتصادی و مقابله با رکود است؛ اینها مسائل مبتلا به مردم است؛ اینها چیزهایی است که مردم آنها را حس می‌کنند و مطالبه می‌کنند و آمارها و اظهارات خود مسئولان هم نشان می‌دهد که این مطالبات مردم و این خواسته‌های مردم بجا و بمورد است. اگر ما بخواهیم مشکل رکود را حل کنیم، مشکل تولید داخلی را حل کنیم، بخواهیم مسئله بیکاری را حل کنیم، بخواهیم گرانی را مهار کنیم، علاج همه اینها در مجموعه مقاومت اقتصادی و اقتصاد مقاومتی گنجانده شده است. اقتصاد مقاومتی شامل همه اینها است. می‌شود با اقتصاد مقاومتی به جنگ بیکاری رفت؛ می‌شود به جنگ رکود رفت؛ می‌شود گرانی را مهار کرد؛ می‌شود در مقابل تهدیدهای دشمنان ایستادگی کرد؛ می‌شود فرصت‌های بسیاری را برای کشور ایجاد کرد و از فرصت‌ها استفاده کرد؛ شرطش این است که برای اقتصاد مقاومتی کار و تلاش انجام بگیرد.» در شماره‌های گذشته سخنان و تحلیل‌های کارشناسان اقتصادی منتقد دولت درج شد، اما در این شماره اقتصاددانان حامی دولت به این پرسش که با توجه به گذشت نیمی از سال اقتصاد مقاومتی به نظر شما مهم‌ترین دستاورد دولت در این زمینه چیست؟ پاسخ داده‌اند.
وضع اقتصاد بسیار بهتر می‌شود
دکتر مهدی تقوی*
در حال حاضر کار عمده‌ای که دولت آقای روحانی کرده این است که تورم‌های بالای رئیس‌جمهور قبل را به زیر ده درصد رسانده و نرخ رشد منفی سال‌های آخر آقای احمدی‌نژاد را به نرخ‌های رشد مثبت تبدیل کرده است.
از دیگر اقدامات دولت، بهبود وضعیت اقتصادی است؛ چرا که وقتی تورم روی ده درصد می‌آید و نرخ رشد از منفی به مثبت تبدیل می‌شود؛ یعنی وضع اقتصاد بهتر شده است. آن زمان با تحریم‌ها مقاومت کردیم، حال که وضع اقتصاد مساعدتر شده می‌توانیم نوسازی کنیم.
زمانی که جنگ بود وضع اقتصادی مردم نیز خراب بود و علاوه بر خرابی‌های ناشی از بمباران‌ها وضع اقتصادی هم خیلی خوب نبود. آن زمان دولت یک سیستم اجرا کرد و بنده به عنوان سرپرست خانوار یک دفترچه داشتم، می‌رفتم مغازه برای خرید، مایحتاج زندگی‌ام را به همان اندازه که لازم داشتم به من می‌داد و در دفترم می‌نوشت، در آن زمان مردم احساس کمبود نمی‌کردند و همه مواد غذایی در اختیارشان بود؛ یعنی دولت اینها را می‌رساند به فروشگاه‌ها، آنها هم بین مردم با دفترچه توزیع می‌کردند.
به نظر بنده آقای روحانی این 25 میلیارد دلار را هم بدهند سرمایه‌گذاری کنند وضع اقتصاد بسیار بهتر می‌شود. برای نمونه بخشی از این پول‌ها را می‌توانند در قالب وام به این کارخانه‌هایی که ماشین‌آلات‌شان تحت تأثیر تحریم از بین رفته است، بدهند. بخشی را در زمینه کارآفرینی سرمایه‌گذاری کنند و به وسیله کار‌آفرین‌هایی که جدیداً وارد بازار می‌شوند افزایش تولید داشته باشند.
در زمینه اقتصاد مقاومتی نیز به عقیده بنده با کمک مردم عزیزمان اقتصاد مقاومتی محقق شد؛ چراکه مردم محبت کرده و فشارها را تحمل کردند، تحریم‌ها لغو شد، زمانی محدودیت‌ها زندگی را سخت‌تر کرده بود که به لطف خدا ما آن مرحله را گذراندیم و حالا وارد مرحله بهتری می‌شویم. به عقیده بنده دولت آقای روحانی از دولت قبل خیلی بهتر عمل کرد.
* عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
نمی‌توان کشور را با تغییر یک متغیر اداره کرد
محمود جامساز*
دولت یازدهم زمانی که اقتصاد را از دولت دهم تحویل گرفت، متأسفانه متغیرهای کلان اقتصادی در حالتی بسیار نامطلوب قرار داشت که نتیجه آن رشد اقتصادی منفی، تورم بالای 40 درصد، بیکاری فراتر از 13 درصد، گرانی در سبد مصرفی و معیشتی اقشار جامعه بود. در زمینه مسئله هسته‌ای که توافق برجام حاصل آن بود از نظر دیپلماسی یک موفقیت تلقی می‌شود، گرچه هنوز آثار برجام به علت تناقضات بین دولتمردان آمریکا، یعنی کنگره و دولت اوباما از یک سو و تعارضات داخلی کشور از سوی دیگر وجود داشته و خود را در اقتصاد ایران ظاهر ساخته است. درحال حاضر کشور ما در میان امواج پر تلاطم سیاسی و نظامی کشورهای منطقه از امنیت چشمگیری برخوردار است؛ اما در زمینه اقتصادی گرچه تورم تک رقمی شده، ولی رشد نقدینگی تا 30 درصد سبب شده که این امر انتقادات بسیار زیادی را از سوی اقتصاددانان متوجه نحوه محاسبه و راستی‌آزمایی تورم کند. البته قصد بنده این نیست که محاسبات بانک مرکزی یا مرکز آمار ایران را زیر سؤال ببرم؛ اما آنچه در ادراک و فهم جامعه از گرانی‌ها وجود دارد قادر به هضم چنین تورم تک رقمی نیست. البته، گسست تورم از رشد اقتصادی را می‌توان از طریق مباحث علمی مورد دفاع قرار داد، اما به هر حال نمی‌توان کشور را با تغییر یک متغیر مانند تورم اداره کرد. کشور نیازمند آن است که مجموعه متغیرهای اقتصادی که زنجیروار به هم مرتبط هستند در راهبرد توسعه مد نظر قرار گیرند. نقدینگی 40 هزار میلیارد تومانی با تورم 9 درصدی سنخیتی ندارد و با توجه به رابطه فیشر یا معادله کمبریج که سال‌هاست رابطه بین تورم و نقدینگی مورد پذیرش قرار گرفته را نمی‌توان انکار کرد. لازم است که دولت درباره نرخ تورم، رشد اقتصادی، رشد نقدینگی و منشأ تغییرات آنها به شفافیت بپردازد تا حداقل نخبگان اقتصادی و سیاسی منتقد را مجاب کند والّا افکار عمومی که عملکردشان بر اساس ادراک و فهم‌شان از واقعیت اقتصادی روزمره است درباره آمار اعلامی بی‌تفاوت هستند. آنان تنها به قدرت خرید و جیب خالی خود می‌اندیشند که تا چه حد قادرند معیشت خود را تأمین کنند. به هرحال در دوره باقی مانده از دولت یازدهم نمی‌توان برنامه‌های بلندمدت را به منظور ادامه کاهش تورم، خروج از رکود اقتصادی و هدایت نقدینگی عظیمی که وجود دارد، به سوی حوزه‌ها و قلمروهای مولد اقتصادی هدایت کرد؛ از این رو باید با درایت و کیاست نسبت به واقعیات اقتصادی کشور با توجه به الزامات علم اقتصاد و بدون واهمه از انتخاب نشدن مجدد برای ریاست جمهوری به تدوین راهبرد توسعه آنچنان که بخش خصوصی مولد را محور قرار دهد، پرداخت و دولت را از دخالت‌های نامطلوب در حوزه اقتصاد و بازار بیرون کشید.
* استاد دانشگاه
در اجرای قوانین با مشکل مواجه هستیم
لطفعلی بخشی*
طبیعتاً کشور ما با مشکلات اقتصادی زیادی مواجه است و این وضعیت اقتصادی وضعیت مطلوبی نیست، ولی یادمان باشد که این دولت سه سال است که عهده‌دار کارها شده، وقتی ببینیم این دولت چه چیزی را تحویل گرفته و کمی با انصاف باشیم می‌بینیم که این دولت از نظر اقتصادی کارنامه قابل قبولی دارد. به این معنا که با آن وضعیت تورم، بین‌المللی و اقتصاد داخلی، دولت چند اقدام را انجام داده که قابل احترام است. یکی از کارهای دولت همان کاهش نرخ تورم است، دوم ایجاد یک ثبات اقتصادی است. در حال حاضر ما می‌دانیم اگر فردا بخواهیم یک کالایی را از بازار بخریم قیمتش با امروز تفاوت چندانی ندارد و تقریباً ثابت نگه داشتن دامنه تغییرات نرخ ارز با وجود همه گرفتاری‌ها یکی از کارهای ارزشمند این دولت است. به نظر می‌آید در حال حاضر در مراحلی هستیم که ظرف یکی دو سال آینده این رکود کاملاً برطرف شود و نشانه‌های رفعش نیز دیده می‌شود.
دولت عملکرد اقتصادی موفقی داشته است، البته این به آن معنا نیست که وضع اقتصادی کشور است. این طور نیست و باید خیلی بیشتر از این کار شود.
یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات دولت یازدهم این بود که یارانه کسانی که استحقاق گرفتن آن را ندارند، قطع نکرد و این کار را به عقب انداخت و به خودش و به کشور ضرر زد. اشتباه دوم اعلام سبد کالا بود که گرفتاری جدیدی به گرفتاری‌های خودش افزود. از این گونه اشتباهات همه دولت‌ها دارند اگر سبد کالا و یارانه‌ها را حذف کرده و تمرکز خود را روی کارهای عمرانی قرار می‌داد، قطعاً کشور این دوره رکود را سریع‌تر پشت سر می‌گذاشت و قطعاً در مسائل دیگر ما می‌توانستیم موفق‌تر شویم.
متأسفانه کشور ما کشور شعار است و از شعار و حرف‌های خوب به عمل نمی‌رسیم. ما قوانین بسیار خوبی داریم، ولی در اجرای آنها با مشکل مواجه هستیم.
*عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی
