محمد نوری/ براساس وظیفه قانونی که برای کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در زمینه پیگیری شکایات و گزارش‌های واصله به مجلس تعریف شده است و بنا بر شکایات رسیده به کمیسیون درباره مسکن مهر، در این کمیسیون مقرر شد، عملکرد طرح مسکن مهر در زمینه میزان پیشرفت کار ساخت‌وساز، برگزاری مناقصه‌ها و شیوه اجرا، انتخاب پیمانکاران، وضعیت فنی ساختمان‌های ساخته شده، نظارت بر انجام کار، چگونگی ارائه تسهیلات و آسان‌سازی دستیابی مردم به مسکن ارزان‌قیمت، بررسی شود. به همین منظور با داوود محمدی نماینده مردم قزوین در مجلس و رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی گفت‌وگو کردیم و اقدامات انجام شده در این باره را از وی جویا شدیم.
* علت ورود مجلس به طرح مسکن مهر در این برهه زمانی چه بود؟
با توجه به وظیفه ذاتی که برای کمیسیون اصل ۹۰ در قانون اساسی تعریف شده است، این کمیسیون موظف به پیگیری و رسیدگی به گزارش‌ها و شکایات مردم، سازمانها، نهاد‌ها و... است. در طرح مسکن مهر شکایت‌هایی از سوی مردم عزیز ایران اسلامی به کمیسیون رسیده بود که سبب ورود کمیسیون اصل ۹۰ به این موضوع و بررسی آن تا حصول نتیجه شد.
* در این بررسی‌ها یافتههای کمیسیون در زمینه نقاط قوت و ضعف این طرح چه بوده است؟
طرح مسکن مهر دارای نقاط قوت و ضعف بود که از جمله آنها می‌توان به خانه‌دار شدن جمعیت زیادی از اقشار جامعه، به‌ویژه قشر آسیب‌پذیر، اشتغال‌زایی نسبی در بخش ساختمان، قیمت پایین واحدها نسبت به سطح عمومی قیمت‌ها، کنترل و کاهش قیمت مسکن در جامعه، پاسخگویی به تقاضای انباشته مسکن در سنوات گذشته و... اشاره کرد و از سوی دیگر انتخاب اراضی نامناسب برای احداث مسکن مهر، ضعف خدمات زیربنایی و روبنایی لازم، از جمله آب، برق، فاضلاب، بیمارستان، فضا‌های آموزشی، عمومی، فضای سبز و... ضعف فنی و اجرایی در عملکرد پیمانکاران و مجریان طرح، کم‌توجهی به ضرورت جانمایی مناسب و مکان‌یابی اراضی در برخی از شهرهای جدید که نبود این گونه مؤلفه‌ها به معنای نبود مؤلفه‌های جذب مهاجر برای اینگونه مناطق است. از سوی دیگر ضعف در تعامل و همکاری مناسب و هم‌افزایی دستگاه‌های خدمات‌رسان در ارائه خدمات (که این مسئله موجب افزایش زمان اتمام واحدها یا اسکان متقاضیان شده است) از جمله نقاط ضعف این طرح به شمار می‌رود.
از اشکالات عمده‌ای که روند اجرای این طرح را با کندی روبه‌رو کرد و به تبع آن مشکلات دیگری برای طرح به وجود آورد، کمبود منابع مالی اجرای طرح بود که افزون بر عدم ایفای تعهدات بخش‌های مختلف موجب بروز اشکالات متعدد شد. در این طرح بانک‌ها موظف بودند ۵۵ هزار و پانصد میلیارد تومان تسهیلات با بهره کم پرداخت کنند که از این رقم تاکنون ۴۷ هزار میلیارد تومان پرداخت شده و بیش از ۸ هزار میلیارد تومان پرداخت نشده است. برای خدمات عمومی می‌بایست ۱۰ هزار میلیارد تومان اختصاص می‌یافت که از این رقم سازمانها و نهادهای خدمات‌رسان ۳ هزار میلیارد تومان تخصیص داده‌اند. از منابع عمومی نیز می‌بایست ۴ هزار و پانصد میلیارد تومان به طرح تزریق می‌شد که در این حوزه هم بیش از ۲ هزار میلیارد تومان اختصاص نیافته است. در مجموع طرح مسکن مهری که قرار بود با ۱۰۵ هزار میلیارد تومان اعتبار تکمیل شود، در حال حاضر ۱۷ هزار میلیارد تومان کسری بودجه دارد.
با این وجود از ابتدای تصویب و اجرایی شدن این طرح بیش از ۲۲۱۵۰۰۰ واحد مسکن مهر در دستور کار ساخت قرار گرفت که از این تعداد ۱۹۸۳۳۵۶ واحد دارای قرارداد ساخت است و از این رقم ۱۲۴۹۳۰۶ واحد به متقاضیان تحویل شده و تعداد ۸۳۰۶۳ واحد آماده تحویل است. همچنین تعداد ۲۵۰۰۱۵ واحد تکمیل شده به دلایل مختلف از جمله فقدان متقاضی، فقدان خدمات روبنایی و زیربنایی و... غیرقابل تحویل می‌باشد. تعداد ۴۹۰۰۰ واحد هم دارای پرونده در محاکم قضایی (دارای زمین‌های متعارض، اختلاف با پیمانکاران و...) هستند که عملاً تحویل آنها در حال حاضر ممکن نیست. تعداد ۴۰۰۹۷۲ واحد هم به میزان ۲۰ درصد پیشرفت داشته است.
* با توجه به یافتههای کمیسیون درباره نقاط ضعف و اشکالاتی که در این طرح بروز کرده است، راه برون‌رفت از این وضعیت را چه می‌دانید و راهکار عملی کمیسیون برای این طرح چه بود؟
در بررسی‌هایی که کمیسیون انجام داد، راه برون‌رفت از این وضعیت را در این یافت که کمیته‌ای در دولت با حضور وزارتخانه‌ها، نهاد‌ها، سازمانها و... که در این موضوع دخیل هستند، تشکیل شود تا یک هم‌افزایی مناسبی برای به سرانجام رسیدن این طرح رخ دهد. همچنین این کارگروه موظف شد تا پایان سال جاری گزارش کار خود را به مجلس ارائه کند تا آخرین وضعیت طرح مسکن مهر و اقداماتی که در زمان باقی‌مانده صورت گرفته مشخص شود. البته وزارت راه و شهرسازی مدعی است در تلاش است اگر دستگاه‌های مختلفی که در این طرح متعهد به انجام امور مربوط هستند، همکاری لازم را داشته باشند، تا پایان سال ۱۳۹۶ پرونده مسکن مهر بسته شود.
مورد دیگری که می‌توان از آن به راه برون‌رفت از این وضعیت تعبیر کرد بحثی است که در کمیسیون مصوب شد؛ اینکه مقرر شد دستگاه‌ها و سازمان‌های مختلف در ردیف بودجه‌ای خود حتماً اعتبار خاصی را برای مسکن مهر لحاظ کنند که این امر می‌تواند در روند پایان طرح مسکن مهر تسریع ایجاد کند.
* با توجه به مواردی که بیان کردید، چه ضمانت اجرایی برای تحقق این الزامات از سوی دولت و سایر دستگاه‌های متولی وجود دارد؟
مطالبه مردم از دولت که اکنون چند میلیون نفر چشم انتظار تکمیل مسکن مهر هستند و باید این کار به طور جدی پیگیری شود و به اتمام برسد. دومین ضمانت اجرای این الزامات پیگیری‌های قانونی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی است و در نهایت مطالبه‌گری مردم عزیز می‌تواند روند تحقق این الزامات را تسریع بخشد. در این زمینه اگر تخلفی رخ دهد، یا کوتاهی از سوی متولیان امر صورت گیرد، کمیسیون اقدام مقتضی را از مراجع قانونی انجام خواهد داد.
