اکبر کریمی/ تاریخچه پزشكی و درمان در ایران به 7000 سال پیش از میلاد مسیح برمی‌گردد که پایه اصلی این طب کهن را گیاهان دارویی تشکیل می‌داده است و این کشور با دارا بودن تنوع آب و هوایی مناسب، از گذشته مستعد پرورش انواع گیاهان دارویی بوده و می‌باشد.
افزون بر خاصیت درمانی بالای گیاهان دارویی، امروزه ارزآوری بالای این رشته مورد توجه برخی کشورهای جهان بوده و از همین رو تلاش کرده‌اند علاوه بر تولید و صادرات خام، با فرآوری این محصولات، داروهای گیاهی مؤثر بر روی انواع بیماری‌ها را ساخته و به بازارهای جهانی عرضه کنند. صنایع دارویی جهان تاکنون 5000 داروی گیاهی ساخته و به بازار عرضه کرده‌اند. در ایران پس از انقلاب اسلامی نیز شاهد روند رو به رشد استفاده از گیاهان دارویی و احیای طب سنتی هستیم.
مجتبی قاسم‌زاده، دانشجوی رشته گیاهان دارویی معطر و اولین تولیدکننده گیاهان دارویی در فیروزآباد استان فارس، در سال 91 به همراه برادرش کشت 9 نمونه از گیاهان دارویی را در زمینی به مساحت سه هزار متر مربع آغاز کردند. آنها نه کشاورز زاده هستند و نه تا به حال سابقه کشاورزی داشته‌اند.
مجتبی می‌گوید: «با شعار توکل، توسل و تلاش کارمان را روی زمینی اجاره‌ای با آورده 500 هزار تومان شروع کردیم و در همان سال اول نتیجه مطلوبی گرفتیم. در سال‌های دوم و سوم با تلاش، ابتکار و نوآوری توانستیم هم تکثیر داشته باشیم و هم تولیدمان در واحد سطح را افزایش دهیم.»
گیاه «استویا»، گیاهی است که مجتبی و برادرش موفق شده‌اند آن را برای اولین بار از طریق بذر، تکثیر و در فضای آزاد کشت کنند. این گیاه 300 برابر نسبت به شکر شیرین‌تر است و افراد دیابتی نیز می‌توانند از آن استفاده کنند. به‌لیمو، نعنا فلفلی، بادرنجبویه و مریم گلی از نمونه گیاهانی است که این دو برادر تجربه کشت آنها را داشته‌اند.
سپاه شهرستان فیروزآباد در سال 94 با در اختیار گذاشتن هشت هکتار از زمین یک پادگان نظامی متروکه به این دو برادر، کمک بزرگی در افزایش انگیزه و ظهور استعدادهای آنها کرد.
هم‌اکنون مجتبی و برادرش در مدت چهار سال فعالیت‌شان توانسته‌اند بیش از 50 نوع گیاه دارویی را آزمایش و بررسی کنند. این دو برادر با راه‌اندازی این فعالیت کشاورزی در منطقه فیروزآباد، اشتغال دائمی برای 10 نفر ایجاد کرده‌اند.
مجتبی درباره میزان اهمیت و بهره‌وری بالای گیاهان دارویی می‌گوید: «گیاهان دارویی به آب کمی نیاز دارند و به جهت سودآوری بالا می‌توانند جایگزین مناسبی برای کشت‌هایی که به آب زیادی نیاز دارند، باشند. در هر هزار متر به‌لیمویی که ما کشت می‌کنیم، به اندازه یک هکتار زمین زیر کشت گندم درآمد داریم.»
گیاهان دارویی به جز مصرف دارویی، در صنایع غذایی، نظامی، آرایشی و بهداشتی و پزشکی و حتی استخراج نفت کاربرد دارند.
کاشت گیاهان دارویی به تخصص و تجربه نیاز دارد. شرکت‌های داروسازی و شرکت‌های صادرکننده گیاهان دارویی برای تشخیص مرغوبیت محصول تولیدی، مواد مؤثره موجود در محصول تولیدی را تجزیه و تحلیل می‌کنند، به همین دلیل تولیدکننده این رشته باید سعی کند گیاه دارویی با ماده مؤثره بالایی تولید کند تا بتواند فروش خوب و درآمد مناسبی داشته باشد.
ابتکار، ویژگی برتر مزرعه برادران قاسم‌زاده در کشت گیاهان دارویی است. طراحی الگوی کشت و آبیاری از نکات ویژه کار این دو برادر است. مجتبی می‌گوید: ما برای بالا بردن ماده مؤثره گیاهان‌مان، فیزیولوژی هر گیاه را به صورت مجزا بررسی می‌کنیم که کدام قسمت گیاه قرار است استفاده شود، مثلاً گیاهی که از برگش استفاده میشود، تراکمش در واحد مربع در نظر گرفته میشود تا بیشترین میزان در واحد سطح به عمل آید و بیشترین برداشت محصول انجام شود. این ابتکارها سبب شده محصول بازارپسند بوده و مورد استقبال فروشنده‌ها و مصرف‌کننده‌ها قرار گیرد.
مجتبی تجربه پرورش چند گیاه دارویی وارداتی را نیز داشته است. او می‌گوید: «برای اولین بار گندم سیاه را در کشور کشت کردیم. گندم سیاه از خانواده حبوبات نیست، ولی به دلیل خاصیت غذایی بالا، دومین غذای مردم روسیه است. گیاهی سریع‌الرشد است و فیبر بالایی دارد و به تولید انسولین در بدن کمک می‌کند که از این حیث مکمل غذایی بسیار مفیدی برای افراد دیابتی است.»
«کینوا» یکی از غنی‌ترین دانه‌هایی است که سازمان خواربار جهانی (FAO) از آن حمایت می‌کند. این گیاه پروتئین بالایی داشته و مقاوم به شوری، خشکی و کم‌آبی است.
برادران قاسم‌زاده با کمک چند نفر از دوستان‌شان در معرفی، مشاوره، بازاریابی و فروش محصولات تولیدی و تخصص‌شان اقدامات متنوع و مؤثری انجام داده‌اند که از جمله آنها شرکت در نمایشگاه‌های مختلف دارویی و طب سنتی، ارسال نمونه محصولات تولیدی به شرکت‌های مختلف کشور، معرفی محصول در فضای مجازی، بسته‌بندی مناسب محصول برای عرضه در بازار، تولید دمنوش گیاهان دارویی، ایجاد پایگاه اینترنتی زرگیاه و پذیرش تلفنی و اینترنتی سفارش‌ها و ... است.
مجتبی که در سومین نمایشگاه ملی گیاهان دارویی در شهریور ماه امسال تولیدکننده و کشاورز نمونه شناخته شد و از سوی نهاد ریاست‌جمهوری مورد تجلیل قرار گرفت، می‌گوید: «آمادگی داریم تا برای افزایش سطح زیر کشت گیاهان دارویی در کشور، به علاقه‌مندان این رشته مشاوره رایگان دهیم.»
این دو برادر مبتکر هم‌اکنون، علاوه بر هشت هکتار زمین زیر کشت‌شان، 9 هکتار مزرعه تحت نظارت در شهرستان فیروزآباد دارند که به کشت گیاهان دارویی اختصاص دارد. لازم به ذکر است به دلیل فعالیت‌های چند ساله این دو برادر 25 و 27 ساله، طی دو سال گذشته فیروزآباد قطب گیاهان دارویی در استان فارس معرفی شده است.
