دولت دنبال یک کار استثنایی بود
دکتر جواد منصوری
ما انتظار داشتیم که پس از سخنان رهبر معظم انقلاب، سخنگوی دولت درباره برجام و تصمیمات آمریکا و عملکرد ایران توضیح بدهد؛ اما تاکنون مانند بسیاری از مسائل، در مقابل این سخنان سکوت کامل بوده است. متأسفانه چون قرار نیست با دولت برخورد قانونی و مسئولانه که لازمه یک دولت پاسخگو است صورت گیرد؛ دولت مشکلی برای انجام کارهای خود نمی‌بیند و در نهایت دوره خود را می‌گذراند.
نکته مهم این است که در قرارداد برجام تقریباً همه مسائل یک طرفه است و دولت هم در حال حاضر پاسخگو نیست؛ چرا که چند ماه دیگر به انتخابات ریاست‌جمهوری مانده و بنابراین ما مجبور هستیم با همین دولت بسازیم.
تصور دولت این بود که می‌تواند در قالب یک کار استثنایی و تاریخی، قضیه برجام را اعلام و به نام خود ثبت کند و وانمود می‌کرد که هیچ مشکلی پس از آن نیست؛ لذا می‌تواند به عنوان یک دولت بسیار موفق و پیروز در صحنه اجرایی کشور، خود را معرفی کند و برای دوره‌های بعد هم این مجموعه را حفظ کند.
اما دشمنان به این مسائل توجهی نمی‌کنند. آنها عملاً به فکر منافع خود هستند و همه دولت‌ها را فدای منافع خود می‌کنند؛ بنابراین این تصور اشتباه بود و در حال حاضر نیز کار فوق‌العاده‌ای نمی‌توان کرد؛ مگر اینکه مجموعه مقامات کشور یک تصمیم قاطع درباره برجام بگیرند. یا باید وضعیت موجود را بپذیرند که آنها گام به گام جلو می‌آیند، یا اینکه به هر قیمتی در مقابل طرف خود بایستند و هیچ‌گونه امر خلاف قانون و قرارداد را نپذیرند.
در این میان به نظر می‌رسد مجلس نیز برای اینکه با دولت همکاری کرده باشد با این تصور که مسائل کشور را از این طریق حل کند، حاضر نشد واقعیت قضیه برجام را آن طور که هست بپذیرد. به هر حال مجلس باید وارد شود و به طور جدی مسئله برجام را یا در قالب لغو آن یا در قالب وادار کردن طرف‌های قرارداد به انجام تعهدات خود در دستور کار قرار دهد و اگر این کارها را انجام ندهد به نوعی تسلیم شده و به وضعیت موجود رضایت داده است.
عجله دولت برای کار انتخاباتی بود
دکتر فؤاد ایزدی
اولین توافقی که ما داشتیم توافق ژنو بود و دولت آقای روحانی مصمم بود که این توافق، پیش از پایان صدمین روز دولت انجام شود و طبق تاریخ هم این توافق در روز نودونهم فعالیت دولت صورت گرفته است. هیچ دلیلی هم بر این سرعت وجود نداشت. آن صد روز اول، یک شعار تبلیغاتی بود و متأسفانه وقتی انتخابات به پایان رسید، دولت در یک مدت بسیار طولانی در حال و هوای انتخابات بعدی بود و از ابتدا به برجام نگاه سیاسی داشت و هنوز هم نگاه سیاسی و انتخاباتی دارد.
لذا مشکل از آن ابتدا وجود داشت و به جای اینکه در تکنیک‌های مذاکراتی از اهرم‌های موجود استفاده شود، مذاکره‌کنندگان در دولت، عجله داشتند و این امر در مراحل بعدی هم وجود داشت و شما مشاهده کردید که در حین مذاکرات هم رهبر معظم انقلاب فرمودند که نباید عجله کرد و اگر نیاز هست؛ باید بازه زمانی موجود تغییر کرده و افزایش یابد.
زمانی که دیگر مذاکرات تمام شده بود و با توجه به افرادی که در مذاکره وجود داشتند و امکاناتی که در کشور وجود داشت، مشخص شد چیزی که منعقد شده است، همان خواهد بود و کار دیگری نمی‌شود انجام داد.
پس از اتمام مذاکرات، رهبر معظم انقلاب فرموده بودند که خوب شد مذاکرات جمع شد و دنباله‌دار نشد. بعضی‌ها این جمله ایشان را در کنار بیانات هفته گذشته ایشان می‌گذارند و می‌گویند تناقض وجود دارد، در حالی که تناقضی وجود ندارد؛ چرا که زمانی که رهبر معظم انقلاب فرمودند باید مذاکرات پایان یابد، زمانی بود که مشخص بود هر چقدر مذاکرات جلوتر می‌رفت به ضرر ایران تمام می‌شد. به همین دلیل در آن مقطع نباید کار ادامه می‌یافت.
زمانی که دولت در حین مذاکرات برجام عجله بی‌جا کرد، به نتایجی که باید، دست نیافت و طرف مقابل با استفاده از همین عجله، مفادی را در برجام گنجاند که در حال حاضر از آن استفاده میکند و هم‌اکنون که مشخص شده برجام منافعی که باید برای ایران دربرمی‌داشت ندارد؛ اظهارات مقامات دولتی بر این اساس است که برای ثمره باغ برجام باید صبر کنیم.
در یک برهه از زمان عده‌ای در دولت می‌گفتند مشکل کشور این است که با آمریکا مذاکره نمی‌شود.
در حال حاضر، ما بیش از حد معمول و در حد رکورد زدن با آمریکا صحبت کردیم که نتیجه آن برجامی است که در حال تبدیل شدن به خسارت محض است. در حال حاضر باید تحلیل‌هایی که نسبت به برجام صورت می‌گرفت، اصلاح شود و افرادی که تحلیل میکردند باید پاسخگو باشند؛ لذا پیش از هر اقدامی برای اصلاح وضعیت موجود، باید اشتباهات گذشته را بپذیریم و سیاست‌های خارجی خود را بازبینی کنیم.
بحث اصلی ما در مذاکرات، تحریم‌ها بود. فردی که از طرف نظام بانکی کشور، نماینده و پیگیر بحث تحریم‌ها بود بعداً مشخص شد که نفوذی و جاسوس بوده است. نفوذی بودن یک سری افراد مشخص شده است، ولی عده‌ای هم تصور میکردند که در راستای منافع کشور کار می‌کنند؛ اما در حقیقت، به دنبال اجرا کردن سیاست‌های طرف مقابل بودند که نتیجه آن وضعیت فعلی شده است.
نیروهای اطلاعات امنیت کشور باید گروه اول را شناسایی کرده و با آنها برخورد کند و گروه دوم نیز باید نگاه، تحلیل‌ها و مناسبات خود را اصلاح کنند.
برخورد باید متناسب با اقدامات طرف مقابل باشد
دکتر سیدحامد موسوی
بحث برجام از زوایای مختلفی قابل بررسی است. با نگاهی خوش‌بینانه می‌توان گفت، عجله دولت ایران و تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشور درباره برجام، به دلیل از میان برداشتن تحریم‌های ظالمانه علیه ایران بود. نگاه من به تیم مذاکره‌کننده که انسان‌های مؤمن و انقلابی هستند، این‌گونه است؛ اما به طور قطع، خارج از وزارت امور خارجه، متأسفانه اشخاص، احزاب و رسانه‌های مختلف بر روی تیم فشارهایی می‌آوردند تا مذاکرات سریع‌تر به نتیجه برسد. وقتی طرف مقابل احساس کند، شما به این توافق نیاز مبرم دارید به یقین قدرت چانه‌زنی کاسته می‌شود.
ممکن است آمریکایی‌ها درباره تحریمی که علیه ایران در سنای آمریکا، با ۹۹ رأی موافق و یک رأی ممتنع و پیش از آن در مجلس نمایندگان با 419 رأی موافق و یک رأی مخالف تصویب شد، بگویند که این تحریم ربطی به برجام نداشته است؛ زیرا ما در برجام تعهد داده‌ایم که فقط تحریم‌های هسته‌ای برداشته شود، در صورتی که این تحریم پیش از جریان هسته‌ای، یعنی در سال 1996 وضع شده بود. البته متن این تحریم اشاره میکند که به دلیل تلاش برای دستیابی به سلاح کشتار جمعی این تحریم وضع می‌شود؛ امری که برجام آن را باطل کرده است؛ از همین رو تمدید تحریم‌های ده ساله در واقع نقض برجام است و عملاً این تحریم‌ها سبب می‌شود دستاوردهای برجام برای ما به حداقل می رساند.
برخوردها و نگرانی‌های رهبر معظم انقلاب در این زمینه به دلیل این است که روند فعلی، تازه شروع ماجرای برجام است. در حال حاضر، در کنگره آمریکا 96 لایحه تحریم علیه ایران وجود دارد که تک‌تک آنها از سوی جمهوریخواهان رأی‌گیری و وضع خواهد شد، مگر اینکه ما محکم جلوی این روند بایستیم.
تنها راه این است که آمریکا را متوجه کنیم اگر شما تحریم‌های جدید وضع کنید، در مقابله‌به‌مثل، ما نیز کارهایی را انجام خواهیم داد که نوع این برخورد باید در سطح کلان کشور بررسی و تصمیم‌گیری شود.اگر ما عکس‌العمل نشان دهیم، دو حالت وجود دارد؛ یک حالت این است که طرف مقابل کوتاه می‌آید و به عمل به تعهدات خود روی می‌آورد که در این صورت برجام حفظ می‌شود و حالت بعدی این است که طرف مقابل کوتاه نمی‌آید و در عمل برجام منتفی می‌شود. در اینجا می‌توان گفت، باید به این نکته توجه داشته باشیم که ضروری است برخورد ما متناسب با اقدامات طرف مقابل باشد.
