بیژن عبدی اقتصاددان درباره نبودن انگیزه کار در دولت گفت: واقعیت این است که دولتمردان فعلی به ایجاد اشتغال فراوان باور ندارند. دولت اراده‌ای برای نگهداری کارخانه‌ها ندارد و همتش بر این است که همه آنها را تعطیل کند. وقتی مشاور آقای رئیس‌جمهور مزیت نسبی ما را در آبگوشت و قرمه‌سبزی می‌دید، یعنی دولت به تولید باور ندارد. اکثر صنایع و برندهای مهم ما مثل ارج و آزمایش در این دولت تعطیل شدند و تا وقتی دولت فقط به فکر خام‌فروشی باشد، معلوم است که نمی‌تواند شغل ایجاد کند.
  محمد گنجي/ در نظام مردم‌سالار انتخابات کارکردهاي ممتازي دارد که اهميت و ضرورت توجه به آن را بيش از پيش آشکار مي‌سازد. در مروري سطحي به مسئله مي‌توان اهم کارکردهاي انتخابات را در مؤلفه‌های زیر برشمرد:
1ـ انتخابات عالي‌ترين عرصه حضور مردم در میدان سیاست و مهم‌ترين مجراي تحقق حاکميت مردم است. نظام مردم‌سالار نظام حاکميت مردم بر سرنوشت خود، نظام داشتن حکومتي برخاسته از مردم و پاسخگو در برابر مردم است. 
2ـ انتخابات فرصتي است براي مردم که نظر خودشان را درباره شيوه حکومت و مديريت يک دولت ابراز کنند و اگر نسبت به آن نارضایتی داشته باشند، کسي يا گروهي ديگر را که اصلح‌تر و با کفايت‌تر تشخیص می‌دهند، جايگزين کنند. به این وسيله نظام سياسي رو به اصلاح و بهبودي و تکامل تدريجي پيش مي‌رود.
3ـ يکي از مهم‌ترين کارکردهاي انتخابات، قاعده‌مند کردن انتقال قدرت سياسي از گروهي به گروه ديگر است. نبودن قاعده‌اي براي انتقال و توزيع قدرت سياسي و مسئوليت اداره جامعه، مصائب سياسي گوناگوني به دنبال مي‌آورد. ايمان به وجود و کارکرد انتخابات به گروه‌هايي که براي تصاحب قدرت سياسي رقابت می‌کنند، تضمين مي‌دهد که بهترين راه و شيوه کسب قدرت، حضور در انتخابات است. کسب قدرت از راه انتخابات ضمن دارا بودن مشروعيت لازم از سوي مردم، مسالمت‌آميزترين شيوه در رسيدن به اريکه قدرت
 است.
4ـ انتخابات زمينه‌هاي لازم براي چرخش نخبگان و دگرگوني در بخش‌هايي از گروه حاکمه را به طور مستمر فراهم مي‌سازد. در يک نظام مردم‌سالار قدرت در چرخش است و به طور مداوم دست به دست مي‌گردد و هيچ کس براي هميشه از دستيابي به قدرت محروم نمي‌شود.
5ـ برگزاري انتخابات مشارکت‌آميز و رقابتي، احساس مسئوليت نظام در مقابل خواسته‌هاي جامعه را افزايش مي‌دهد. انتخابات موجب افزايش احساس مسئوليت حاکمان در مقابل خواسته‌های جامعه مي‌شود.
6ـ انتخابات و شور رقابتي پيش از آن موجب افزايش آگاهي‌هاي سياسي‌ـ اجتماعي ملت شده و فضاي مناظرات و تجمعات تبليغاتي نامزدها، زمينه آگاهي مردم از وضعيت کشور در حوزه‌هاي مختلف را فراهم مي‌آورد.
7ـ سازماندهي انتخابات واقعي با افزايش مشارکت و گسترش رقابت سياسي بين گروه‌هاي مختلف سياسي‌ـ اجتماعي، بستري مناسب براي رقابت تشکل‌هاي موجود در جامعه بوجود مي‌آورد و حتي شرايط و زمينه‌هاي لازم را براي ظهور گروه‌هاي جديد سياسي‌ـ اجتماعي فراهم می‌کند.
بر اين اساس انتخابات به مثابه عرصه مبارزه در رقابت گروه‌ها با بسط علايق سياسي در بين آحاد مردم، آنها را به حقوق سياسي خودشان آشنا ساخته و باور شهروندان را به رعايت ارزش‌هاي مردم‌سالارانه تقويت مي‌کند و از سوی ديگر رقابت مسالمت‌آميز بين گروه‌هاي سياسي را براي تصاحب قدرت نهادينه کرده و موجب تقويت آنها مي‌شود.
8ـ در نهايت مهم‌ترين کارکرد ويژه انتخابات و مشارکت سياسي مردم، خنثي‌سازي توطئه‌ها و تهديدات دشمنان است که در عين حال موجب افزايش اقتدار نظام و امنيت ملي کشور شده و پيامدهاي مثبت منطقه‌اي و بين‌المللي براي هر نظام سياسي خواهد 
داشت.

   حسین عبداللهی‌فر/   حضور نامزدها در قاب تلویزیون و شرکت در مناظره‌های انتخاباتی مورد استقبال مردمی قرار گرفت که از تبلیغات سنتی و هزینه‌های سرسام‌آور آن گله‌مند بودند. مناظره‌ها ارزان‌ترین و سریع‌ترین شیوه در ایجاد شور انتخابات و افزایش شعور و آگاهی مردم نسبت به نامزدها به شمار می‌آیند و تأثیراتی دارند که برخی را نسبت به نتیجه آن نگران و دغدغه‌مند ساخته است.
بدیهی است کسانی که تا چند ماه پیش خود را بی‌رقیب می‌دانستند و از اختلافات جبهه مقابل به وجد آمده بودند، اینک خود را در وضعیت سختی می‌بینند که نمی‌دانند رقیب اصلی‌شان کیست؟ نمی‌دانند اگر دوقطبی باشد چه کسی به نفع دیگری می‌رود و اگر سه‌قطبی شد چه کسانی به دور دوم راه پیدا می‌کنند؟ اگر به دور دوم بروند چگونه شکست خود را توجیه کنند؟ شکی نیست که اینها امروز با نگرانی مناظره‌ها را دنبال می‌کنند و از تأثیر آن بر تصمیم مردم بیمناکند. 
برخی دیگر از تأثیرات مناظره‌ها را می‌توان در مؤلفه‌های زیر برشمرد:
1ـ آشنا شدن مردم با نامزدهای کمتر شناخته شده؛ کسانی که دیرهنگام به عرصه رقابت‌ها آمده و در گذشته هم خود را در معرض رأی مردم قرار نداده‌اند. این دسته از نامزدها برخلاف کسانی که روزانه بیش از 20 ساعت از شبکه‌های مختلف تلویزیونی جلوی چشم مردم بوده و کسی نیست که آنها را ندیده و نشناخته باشد، برای نخستین بار در برابر مردم قرار گرفته و بسیاری از مردم برای اولین بار با چهره و حرف‌های آنها آشنا 
می‌شوند. 
2ـ آشنایی با نقد برنامه‌های موجود و شناخت برنامه‌های جدید؛ تردیدی نیست که مردم با برنامه‌ها و افکار برخی نامزدها کاملاً آشنا بوده و نقاط قوت و ضعف آنها را هم می‌دانند؛ اما فرصت انتخابات و ظرفیت رسانه ملی به آنها این اجازه را می‌دهد که اشکالات این برنامه‌ها را با نقد نامزدهای دیگر شناخته و ببینند چه مواضع و برنامه دیگری در مقابل اندیشه‌ها و برنامه‌های فعلی وجود دارد.  
3ـ افزایش قدرت اختیار و انتخاب مردم؛ نامزدهای انتخاباتی عرضه‌کننده برنامه، اهداف و توانایی خود به مثابه کالایی هستند که مردم باید خریدار آن باشند. مناظره‌ها و گفت‌وگوهای تلویزیونی به ارزیابی مردم از این کالاها کمک می‌کند تا با فرصت کافی، مشورت‌های خانوادگی و مقایسه میان نامزدها، تصمیم نهایی را برای انتخاب بگیرند. ضمن آنکه برخی از برنامه‌ها را عملاً تجربه کرده و تفاوت شعار و عمل را به خوبی درک کرده و با تیزهوشی و تیزبینی، عوام فریبی، حرّافی  و بداخلاقی را تشخیص می‌دهند. 
4ـ تشخیص نامزد اصلی از نامزد پوششی؛ مردم همچنین از طریق این رسانه و مناظراتی که صورت می‌گیرد متوجه خواهند شد تفاوت نامزدهایی که با دلسوزی و خلوص نیت، تلاش کرده‌اند برای حل مشکلات کشور و مردم، برنامه‌های خود را در معرض رأی ملت بگذارند تا چه اندازه تفاوت دارند با نامزدهایی که صرفاً مأمور به حضور بوده و به شکل کمکی آمده‌اند تا ضعف دفاعی نامزد اصلی را با حرّافی جبران کنند. 
5ـ درک باطل بودن ادعای کسانی که فقط خود را ناجی و توانا برای پیروزی معرفی می‌کردند؛ تأثیر ضمنی و البته بسیار مهم حضور نامزدها در رسانه ملی و بیان انگیزه‌ها و برنامه‌های‌شان این است که مدعای آنها که خود را قادر بلامنازع تغییر وضعیت فعلی و منجی کشور و ملت معرفی می‌کردند را باطل می‌کند.

 اعتراض به وقت‌دهی مجری
حسین قربانزاده مشاور سیاسی قالیباف درباره مناظره اول اظهار داشت: «متأسفانه مجری مناظره زمان را به ‌درستی و عادلانه تقسیم نکرد؛ هر کاندیدایی که بیشتر صحبت می‌کرد مورد تذکر مجری قرار می‌گرفت، اما زمانی که نوبت به آقای روحانی می‌رسید، مجری تذکر نرمی به ایشان می‌داد.» وی معتقد است که صداوسیما ملاحظه جایگاه آقای روحانی را می‌کرد که این موضوع انصاف نبود. وحید ایمانی مجری صداوسیما نیز نوشت: «مجری مناظره با وقت‌های اضافه که به روحانی داد، پول استیج‌هایی را که در همراهی با سفرهای روحانی گرفته بود، حلال کرد.»

نمرات نامزدها در مناظره
پرویز امینی کارشناس مسائل سیاسی درباره مناظره اول گفت: «قالیباف محور تهاجم به زوج دولت (روحانی و جهانگیری) بود و از این بابت گام نخست و ضروری را که تبدیل شدن به آلترناتیو دولت کنونی بود، به خوبی برداشت. امتیاز دوم قالیباف، حمله مؤثر به روحانی و نیز جهانگیری بود که واکنش‌های منفعلانه روحانی در پایان مناظره نشان داد سهم آسیب‌پذیری روحانی از این تهاجمات بالاتر بوده است که برای قالیباف امتیاز است؛ چرا که روحانی رئیس‌جمهور مستقر را مغلوب کرده است. امتیاز سوم قالیباف مظلومیت ناشی از رقابت نابرابر با زوج روحانی ـ جهانگیری است که فضای مثبت وی را مضاعف می‌کند. جهانگیری نیز دو امتیاز مثبت داشت؛ یکی نمایندگی اصلاح‌طلبان و دیگری تحت‌الشعاع قرار دادن روحانی. اما روحانی دو امتیاز منفی داشت؛ اول شکست در مواجهه با قالیباف و دوم احتمال قوت گرفتن عبور از وی.

روحانی اصلاح‌طلب نبوده
غلامحسین کرباسچی در مراسم افتتاح ستاد انتخاباتی حسن روحانی در اصفهان اظهار داشت: «حسن روحانی عضو جامعه روحانیت مبارز تهران بود، اصلاح‌طلب و طرفدار اصلاحات نبوده است، حتی بعضی از اصلاح‌طلب‌ها به دلیل برخی موضع‌گیری‌ها از ایشان گلایه‌مند بوده‌اند؛ اما حرکت تدبیر و تعقل و اعتدال‌گرایی در کشور، روحانی را از یک جبهه به جبهه دیگر منتقل کرد.»

سفارش نادران
الیاس نادران درباره نخستین دور مناظره‌های انتخاباتی نوشت: «روحانی بزرگ‌ترین بازنده مناظره بود، امشب به جهانگیری گفتم حیف است شخصیتی با توانایی شما نامزد پوششی یک نفر دیگر باشد! باید در صحنه بمانی.»

تبلیغ جنگ
دولتی‌ها در تبلیغ خود مردم را از جنگ می‌ترسانند‌ و می‌گویند اگر ما بر سرکار نباشیم‌، کشور دچار جنگ می‌شود. یعنی عدم حمله نظامی کشورهای دیگر به ایران نه به ‌دلیل قدرت دفاعی بازدارنده ایران و نه به ‌دلیل نقش راهبردی ایران در منطقه است؛ بلکه صرفاً مردم به این دلیل هم اکنون آرامش و امنیت دارند که آقایان بر مسند قدرت تکیه زده‌اند! به راستی آیا برجام قدرت بازدارندگی از جنگ را به ایران اعطا کرد، یا قدرت دفاعی و نظامی ایران کشورهای غربی را مجبور به توافق با ایران در موضوع برجام کرد‌. پاسخ این پرسش را بارها وزیر محترم امور خارجه و گروه مذاکره‌کننده داده‌اند.

عقب‌نشینی آمریکا
نشریه انگلیسی فایننشال‌تایمز نوشت: بیان این مطلب که آمریکا به دنبال مذاکره مجدد و تغییر شرایط برجام است، می‌تواند موجب شکست حسن روحانی در انتخابات و انتخاب نشدن مجدد وی برای سمت رئیس‌جمهوری ایران شود. ما به جای حماقت‌های آقای تیلرسون، باید مذاکراتی سرّی را با ایران به راه اندازیم، تا بر سر جایگزینی برای حکومت اسد به توافق برسیم؛ حکومتی که همچنان از شیعیان حمایت می‌کند و یک خط ارتباطی زمینی بین ایران و حزب‌الله ایجاد کرده است.

   حسن خدادی/ با توجه به لزوم انتخاب نامزد اصلح در انتخابات، معیارهای برگزیدن نامزدهای اصلح نیز اهمیت پیدا می‌کند. این معیارها نیز در فواصل مختلف در بیانات امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی) مورد اشاره قرار گرفته است که مرور آنها می‌تواند راه‌گشای مردم در هر انتخاباتی باشد؛ معیارهایی مانند کاندیدای رأی‌آور، صالح مقبول و معیارهای دیگری از این قبیل. حال با توجه به اینکه در کشف معیارها، دیدگاه‌ها و نظرات رهبر حکیم انقلاب ملاک و مدنظر است، لازم است با مراجعه به بیانات ایشان، معیار انتخاب نامزد مطلوب را به دست آورده و براساس آن نسبت به انتخاب رئیس‌جمهور مطلوب اقدام کنیم.
با ملاحظه بیانات معظم‌له در دیدار با اقشار مختلف جامعه، مشخص می‌شود که ملاک ایشان در انتخاب رئیس‌جمهور مطلوب، انتخاب «کاندیدای اصلح» است. بر این اساس برآنیم با در نظر گرفتن معیار مزبور، چهارگانة معیارهای نامزد اصلح شامل؛ 1ـ «ضرورت انتخاب اصلح»، 2ـ «ویژگی‌های فرد اصلح»، 3ـ «تکلیف‌گرایی یا نتیجه‌گرایی در انتخاب» و 4ـ «روش‌ شناسایی فرد اصلح» را از دیدگاه ایشان بررسی کنیم.
۱ ـ ضرورت انتخاب اصلح/ انتخاب اصلح از دیدگاه معظم‌له اهمیت فراوانی دارد. ایشان در مناسبت‌های مختلف، بارها به این نکته اشاره کرده‌اند: «نکته بعدى در باب انتخابات این است که مردم باید به فکر شناخت اصلح باشند؛ چون امر کوچکى نیست. مسئله انتخابات، مسئله سپردن سرنوشت بخش عمده امکانات کشور به یک نفر و یک مجموعه است. سرنوشت مسائل اقتصادى، مسائل فرهنگى، روابط خارجى و مسائل گوناگون دیگر تا حدود زیادى به این قضیه وابسته است.(11/2/1380)
۲ ـ ویژگی‌های فرد اصلح/ از آنجا که انتخاب فرد اصلح مهم است، این سؤال اساسی مطرح است که فرد اصلح باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟ در پاسخ به این پرسش نیز با استناد به بیانات رهبر معظم انقلاب، می‌توان ویژگی‌های فرد اصلح را شناسایی و کشف کرد: «... پایبندى او به اسلام باشد، پایبندى او به عدالت باشد، پایبندى او به منافع ملى باشد، مرز او با دشمن مرز مشخصى باشد. ... بعضى، از دشمن رودربایستى دارند؛ بعضى، ملاحظه دشمن را مى‏کنند. ملاحظه ملت را باید کرد، ملاحظه‏ خدا را باید کرد، نه ملاحظه‏ دشمن را. (22/12/1386 )
۳ ـ توجه به تکلیف یا نتیجه؟/ رهبر معظم انقلاب در تأکید بر لزوم ادای تکلیف نه نتیجه‌گرایی فرموده‌اند: «مردم هم نگاه کنند و اصلح را انتخاب کنند. ... شما تلاش خود را بکنید؛ مشورت خود را بکنید؛ از کسانى که فکر مى‌کنید مى‌توانند شما را راهنمایى کنند، راهنمایى بخواهید؛ به هر نتیجه‌اى که رسیدید، عمل کنید و رأى بدهید؛ اجر شما را خداى متعال خواهد داد. ما مأموریم که به آنچه مى‌فهمیم و به آنچه تکلیف الهى تشخیص مى‌دهیم، عمل کنیم؛ مطابق با واقع شد یا نشد، اجر ما محفوظ است. اجر کسى که عامل به تکلیف است، پیش خداى متعال محفوظ است.»(3/3/1384)
«همچنان که شرکت در انتخابات یک وظیفه است، گزینش خوب و آگاهانه هم یک وظیفه است. البته ممکن است همة تلاش‌ها به نتیجه نرسد؛ اما انتخاب‌کنندگان تلاش کنند، برای اینکه گزینش درستی داشته باشند. این، خیلی مهمّ است... .»(13/02/1376)
۴ ـ روش‌ شناسایی فرد اصلح/ در زمینه شیوه کشف و انتخاب فرد اصلح نیز معظم‌له به نکته‌ها و شیوه‌هایی اشاره کرده‌اند. توجه به این نکته‌ها می‌تواند ما را در چگونگی شناختن فرد اصلح راهنمایی کند. ایشان در این باره فرموده‌اند: «بگردید آن صالح‌تر را شناسایی و پیدا کنید و به او رأی بدهید... بروید تلاش و تفحّص خودتان را بکنید، اصلح را بیابید.»(31/02/1376)
«این را من قبلاً هم گفتم، حالا هم تکرار می‌کنم، بگردید؛ از خدا هم کمک بخواهید، از آدم‏هاى مطلع و امین و با صداقت کمک بخواهید.» ‌(22/12/1386 )

برآورد رسانه‌های بیگانه از انتخابات ریاست‌جمهوری
رسانه‌های بیگانه درباره انتخابات ایران تحلیل‌های خاص خود را دارند که حاکی از حساس بودن این انتخابات برای آنهاست. روزنامه «العین» امارات نوشت: «در اولین مناظره انتخاباتی شکست برای روحانی رقم خورد. در سایه فشارهای متعدد بر روحانی به دلیل موفق عمل نکردن در حوزه اقتصادی، حفظ منصب ریاست‌جمهوری برای وی با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو خواهد شد.» مسعود بهنود، کارشناس بی‌بی‌سی فارسی هم گفت: «جهانگیری برای حمایت از روحانی و ایجاد موازنه نسبت به زوج قالیباف ـ رئیسی وارد کارزار شده است.» واشنگتن‌پست نیز نوشت: «بیشتر ایرانیان معتقدند روحانی در حل مشکلات اقتصادی موفق نبوده است. آنان به چشم‌انداز اقتصادی کشور خوش‌بین نیستند.» واکنش اسپوتنیک نیز این‌گونه بود: «تقریباً همه کارشناسان بر این باورند که هیچ‌یک از نامزدها، توانمندی آن را نخواهند داشت که در دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری ایران بیش از پنجاه درصد آرا را به دست آورند.» وبگاه نشنال هم نوشت: «برای رهبر عالی ایران اینکه آقای روحانی رأی بیاورد یا کاندیدای حزب اصولگرا، فرقی ندارد؛ زیرا با روی کار آمدن اعتدال، اعتبار و مشروعیت ایران در خارج بیشتر هم می‌شود و در صورت رأی آوردن کاندیدای اصولگرا، مانند آقای رئیسی ایران پیشرفت‌های منطقه‌ای خود و ایده‌آل‌های انقلابی خود را پیش می‌برد.»

بهره‌برداری از آمریکایی‌های ساده‌لوح
پایگاه انگلیسی گاردین با انتشار گزارشی تحت عنوان «مردم ایران به انتخابات‌ها اهمیت می‌دهند، اما گروه‌های حاشیه‌ای موسوم به دموکراتیک، نه!» با اشاره به شرکت گسترده مردم ایران در انتخابات‌های مختلف، نوشت: «اشخاصی مانند رضا پهلوی و گروه‌هایی، مانند سازمان مجاهدین [منافقین] جایگاهی در ایران ندارند و به دنبال بهره‌برداری از آمریکایی‌های ساده‌لوح هستند. در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ، گروه‌های مخالف حکومت ایران که به دنبال تغییر نظام در این کشور هستند، امید جدیدی پیدا کرده‌اند. دولت آمریکا که معمولاً موضعی تند در قبال ایران دارد، توان تازه‌ای به گروه‌های مخالف خارج‌نشین داده است که با ایران امروزی ارتباطی ندارند و در عین حال به دنبال جلب توجه آمریکایی‌های ساده‌لوح هستند. به هر حال مردم ایران هنوز به طور کلی به دنبال تغییرات تدریجی هستند؛ هر چند اصلاحات با سرعت کمی صورت پذیرد. مشارکت گسترده مردم ایران در انتخابات‌های مختلف به معنای ردّ پیشنهاداتی است که افرادی، مانند رضا پهلوی و مریم رجوی مطرح می‌کنند. آمریکا، اسرائیل [رژیم صهیونیستی] و عربستان سعودی در برنامه و مأموریت ثابت خود در راستای بدنام کردن ایران به شدت بر گروه‌هایی، مانند سازمان مجاهدین تکیه دارند؛ اما حقیقت آن است که آنها با واقعیت میدانی بسیار فاصله دارند. چنین گروه‌هایی از مسئله حقوق بشر به عنوان بهانه‌ای برای جنگ‌افروزی و جلب توجه خارجی‌ها استفاده می‌کنند.»
دلایل فرار از مناظره روشن شد
عباس سلیمی‌نمین، تحلیلگر مسائل سیاسی در ارزیابی خود از اولین مناظره نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم گفت: «اولین مناظره نشان داد که چرا دولت یازدهم اینقدر نگران مناظره زنده بود و این همه تمهیدات برای آن اندیشید، همچنین مشخص شد که چرا معاون اول رئیس‌جمهور مستقر را وارد صحنه کرد تا در نقش توپخانه عمل کند؛ نتیجه و خروجی این مناظره نشان داد نگرانی دولت بجا بوده است.» این تحلیلگر مسائل سیاسی تأکید کرد: «در آخرین لحظات مناظره آقای روحانی در حالی که مجری به کرات از او خواست تا بحث خود را قطع کند، اما وی تلاش داشت اتهام‌زنی را ـ که خودش آغازکننده آن بود ـ ادامه دهد. وقتی سند قالیباف از پایگاه رسمی روحانی به ایشان ارائه شد، وی نه عذرخواهی و نه اعلام کرد که آن جعلی است.» وی متذکر شد: «نوع رفتار آقای روحانی و جهانگیری نشان می‌دهد دولت یازدهم با نوعی اعمال زور و قدرت نمی‌خواهد نقد مستند و مستدل به عملکرد چهار ساله‌‌شان صورت بگیرد.» وی نقش جهانگیری در مناظرات را نقش هجمه‌کننده به منتقدان وضع موجود دانست و گفت: «به نظرم پدیده تأسف‌برانگیز این است که آقای جهانگیری اصلاً نیامده که سکاندار عرصه اجرایی کشور شود، اگرچه هر چیزی محتمل است.»

 چرا پس از انتخابات؟!
محمدجواد ابطحی، نماینده مردم خمینی‌شهر در مجلس شورای اسلامی درباره فرجام گزارش کمیته بررسی مدرک تحصیلی حسین فریدون، دستیار ویژه و برادر حسن روحانی رئیس‌جمهور گفت: «کاری کردند که ارائه این گزارش به پس از انتخابات ریاست‌جمهوری موکول شود.» وی با تأکید بر اینکه با یک نقشه مهندسی‌شده، ارائه گزارش کمیته را به تعویق انداختند، اظهار داشت: «آقای محمدمهدی زاهدی، رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس هفته گذشته در جلسه این کمیسیون به صراحت تذکر داد که گزارش کمیته بررسی مدرک تحصیلی حسین فریدون باید در مهلت مقرر ارائه شود و هر گونه تأخیر در آن خلاف ماده 236 آیین‌نامه داخلی مجلس است.» ابطحی گفت: «بعضی اعضای هیئت‌رئیسه مجلس نیز تمایل نداشتند گزارش کمیته بررسی مدرک تحصیلی حسین فریدون پیش از انتخابات ارائه شود.» عضو کمیته بررسی مدرک تحصیلی حسین فریدون اظهار داشت: «آیین‌نامه داخلی مجلس تصریح دارد که گزارش کمیته باید ظرف 10 روز نهایی و ارائه می‌شد؛ اکنون واقعاً باید پرسید که در مجلس شورای اسلامی که خانه ملت است، چه می‌گذرد؟» محمد قمی، نماینده اصلاح‌طلب مجلس و رئیس کمیته بررسی مدرک تحصیلی حسین فریدون، دستیار ویژه و برادر حجت‌الاسلام حسن روحانی رئیس‌جمهور پیشتر گفته بود: «ما کاری می‌کنیم که انتشار گزارش کمیته به پس از انتخابات ریاست‌جمهوری موکول شود؛ چرا که بر روی رأی آقای روحانی در انتخابات تأثیر منفی دارد.»

   حسين معيني/  يکي از شاخصه‌هاي انتخابات شايسته نظام اسلامي آن است که فرآيند انتخابات به گونه‌ای باشد که در نهايت شايستگان و اصلحان بر مسند قدرت تکيه زنند. اين مسئله رمز تعالي و ارتقاي نظام اسلامي است که در آموزه‌هاي ديني نيز فراوان بر آن تأکيد شده است؛ اما در اين ميان پرسش اساسي آن است که چرا بايد شايستگان بر مسند قدرت تکيه بزنند و نتيجه انتخاب شايستگان چه خواهد بود؟ 
از نگاه حکيم فرزانه انقلاب اسلامي اصلح‌گزيني و شايسته‌سالاري رابطه مستقيمي با مقوله کارآمدي نظام دارد. به واقع همه تلاش براي شايسته‌گزيني با هدف کارآمد‌سازي نظام اسلامي دنبال مي‌شود. معظم‌له در کلامي به اين حقيقت چنين اشاره دارند: 
«آنچه كه براي مردم در اين انتخابات و همه گزينش‌هاي ملي و انتخابات‌ها مهم است، اين است كه سطح كارآمدي نظام روزبه‌روز ارتقا پيدا كند؛ اين اساس مسئله است. اگر مردم دنبال رئيس‏جمهور يا دنبال نماينده مجلس مي‏گردند يا دنبال ديگر كساني هستند كه مي‌خواهند آنها را با انتخاب تعيين كنند، در پي آن هستند كه انسان‌هاي كارآمدي را بر اريكه مسئوليت بنشانند تا آنها بتوانند سطح كارآمدي نظام را افزايش بدهند و مشكلات مادي و معنوي مردم را حل كنند؛ اين خواست مردم است. حالا گروه‌ها و احزاب و عناصر سياسي هم هر كدام نقطه ‏نظرهايي دارند؛ آن نقطه ‏نظرات براي خودشان است.» (1383/8/24) 
با مروري بر بيانات و گفتارهاي رهبر معظم انقلاب مي‌توان ادعا کرد که در انديشه ايشان کارآمدي يکي از پايه‌هاي مشروعيت نظام مردم‌سالاري ديني است و مسئولي مشروعيت دارد که در جايگاه قرار گرفته کارآمد بوده و توان انجام وظايف محوله را داشته باشد. حضرت آيت‌الله‌العظمی خامنه‌اي درباره نسبت بين کارآمدي و مشروعيت مي‌فرمايند: «مشروعيت همه‏ ما بسته به انجام وظيفه و كارآيي در انجام وظيفه است. بنده روي اين اصرار و تكيه دارم كه بر روي كارآيي‏ها و كارآمدي مسئولان طبق همان ضوابطي كه قوانين ما متخذ از شرع و قانون اساسي است، بايست تكيه شود. هر جا كارآمدي نباشد، مشروعيت از بين خواهد رفت.»(1383/6/31)
البته بايد توجه کرد که کارآمدي مفهومي اضافي است و با در نظر گرفتن مقاصد و اهداف سنجيده شده و معنا خواهد يافت. کارآمدي به اين معنا است که چه مقدار از اهدافي که براي حکومت بر مي‌شمريم، تحقق پيدا کرده است و حکومت با چه هزينه‌هايي و طي چه فرآيندي به اهداف خود رسيده يا نرسيده است. 
در اين ميان، وظايف مهمي بر عهده شوراها گذاشته شده که يک کلام مي‌توان آن را مديريت شهر و روستا از طريق انتخاب شهردار و نظارت بر عملکرد آن دانست؛ اما در اين ميان متأسفانه سازوکار بررسي صلاحيت‌ها متناسب با وظايفي نیست که در اختيار شوراها قرار داده شده است. نظارت بر انتخابات شوراها بر عهده کميسيوني متشکل از نمايندگان مجلس سپرده شده است که متأسفانه از عهده انجام وظايف قانونی خود برنمي‌آيد و با توجه به گستردگي انتخابات و داوطلبان، عملاً امکان بررسي صلاحيت‌ها با دقت لازم وجود ندارد. ضمن آنکه اين بررسي با تعلقات جناحي و سياسي آنچنان آميخته شده است که به سادگي افرادي حتي با سابقه ضديت با نظام در طول اين سال‌ها نيز تأييد صلاحيت شده‌اند؛ به گونه‌ای که گاه اعتبار و مشروعيت انتخابات را در برخي حوزه‌ها با ترديد روبه‌رو کرده است. وقتي سازوکار بررسي صلاحيت‌ها با مشکل روبه‌رو شود، فرآيند شايسته‌سالاري دچار خلل شده و در نهايت اين کارآمدي است که زير سؤال خواهد رفت! اين مسئله بازنگري در قانون را بيش از پيش ضروري کرده است که بايد براي آن چاره‌ای اندیشید.