محمدرضا مرادي/ دومين دوره انتخابات شوراها در حالي برگزار مي‌شد که با پيروزي جريان دوم خرداد در انتخابات مجلس ششم، شرايط برگزاري انتخابات شوراها نيز به ظاهر به نفع اين جريان بود؛ چرا که با هماهنگي مجلس در جایگاه ناظر و وزارت کشور در جایگاه مجري انتخابات شوراها، موانع پيش روي اين جريان براي نامزد شدن تمامي اعضای فعال‌شان که پيش از اين ممکن بود شوراي نگهبان آنها را رد صلاحيت کند، مرتفع شده بود. همين شرايط بود که حتي گروهک غيرقانوني نهضت آزادي و جريان‌هاي ملي‌ـ مذهبي نيز خود را صاحب صلاحيت دانسته و به عنوان نامزد انتخاباتي وارد ميدان رقابت شدند!
از سويي ديگر جريان دوم خرداد خيلي زود جنجال‌هاي تبليغاتي خود عليه جريان رقيب را آغاز کرد و مدعي شد که جناح راست اميدي به پيروزي در اين انتخابات نداشته و به همين دليل است که ترجيح مي‌دهد بر روي آن سرمايه‌گذاري جدي نکند و چهره‌هاي گمنام خود را براي رقابت به ميدان آورد که در صورت شکست هزينه کمتري پرداخت کرده باشد!
از سوی ديگر فضاي عمومي کشور و پيش‌بيني‌ها و نظرسنجي‌ها از استقبال كم مردم از اين انتخابات حکايت داشت، که دلايل متعددي از جمله ناکامي اصلاح‌طلبان در اداره صحيح شوراهاي شهر و روستا در دور اول، به ویژه جنجال‌هاي مستمر شوراي شهر تهران و عدم خدمت‌رساني صحيح به ملت را مي‌توان براي آن برشمرد. در اين شرايط جناح دوم خرداد به جاي آنکه دليل مشارکت نداشتن ملت را مورد مطالعه قرار داده و براي رفع آن چاره‌جويي کند، تنها در يک شگرد تبليغاتي جناح راست را متهم کرد که در تلاش است انتخابات با کمترين مشارکت برگزار شود! برای نمونه جليل سازگارنژاد عضو كميسيون فرهنگي گفت: «كساني سعي مي‌كنند رقابت به حد كافي نباشد تا كارنامه جبهه اصلاحات با انتقاد و شكست روبه‌رو شود.»
در اين دوره از انتخابات، ديگر جبهه مشارکت ميداندار اردوگاه دوم خرداد شده بود و مجموعه‌اي چون مجاهدين انقلاب ترجيح مي‌داد بيشتر در سايه به نقش‌آفريني مشغول باشد؛ لذا در اين دوره از انتخابات سازمان نامزد معرفي نكرد و فعاليت‌هاي خود را در قالب تشكيلات جبهه مشاركت پی گرفت.
اما حادثه مهم و بحث‌برانگيز اين انتخابات، تأیید صلاحيت شخصیت‌هایی بود که سال‌ها به عنوان اپوزيسيون نظام نقش بازي کرده بودند. اعضاي جريان ملي‌ـ مذهبي و نهضت آزادي که به فرموده حضرت امام(ره) از هرگونه انتصاب به مسئوليتي منع شده بودند، خود را آماده مي‌کردند تا در فضاي نابسامان سياسي که جريان دوم خرداد با عناويني پرطمطراق چون توسعه سياسي و آزادي بيان ايجاد کرده بودند، وارد معرکه انتخابات شوند. به اين مسئله که با مخالفت جدي ملت حزب‌الله مواجه شد، اعضاي افراطي جبهه مشارکت که بر کرسي نمايندگي مجلس ششم نيز تکيه زده بودند، از جمله علي تاجرنيا رئيس هیئت نظارت چنين پاسخ داد: «ما تنها وابستگان به كومله، دموکرات و منافقين آن هم در صورت ارائه اسناد جديد از سوي وزارت اطلاعات را رد صلاحيت كرديم.»
اين در حالي بود که پس از برگزاري انتخابات وزير اطلاعات درباره تأیید صلاحيت نيروهاي ملي مذهبي گفت: «ما مرجع تعيين صلاحيت داوطلبان نيستيم و كساني كه در اين زمینه افرادي را تأييد يا رد صلاحيت كرده‌اند، طبق قانون بايد پاسخگوي اقدامات خود باشند... از آنجا كه دادگاه، نهضت آزادي را غيرقانوني اعلام کرده است، ما آن را در سوابق و استعلام از افراد عضو آن، اعلام كرديم؛ زيرا حكم دادگاه، براي ما سند است.»
اين اقدام خلاف شرع و غيرقانوني جريان دوم خرداد تا آنجا قابل قبول نبود که حتي برگزاري انتخابات تهران را زير سؤال برد، به نحوي که براي اولين بار شاهد شرکت نکردن رهبر معظم انقلاب اسلامي در انتخابات بوديم! معظم‌له ترجيح دادند مطابق برنامه‌ريزي از پیش تعيين شده در روز انتخابات در سفر به استان سيستان‌وبلوچستان باشند و تنها به طور نمادين پاي صندوق رأي حاضر شوند! اين در حالي بود که مطابق با قانون نمي‌توانستند در شهري غير از تهران رأي دهند! سخنان مهم معظم‌له با صراحت نگراني ایشان را از تخلفات نامشروع برگزارکنندگان انتخابات آشکار مي‌سازد. ايشان ظهر روز 9 اسفند با حضور در يكي از شعبه‌هاي اخذ رأي در كنارك از توابع شهرستان چابهار فرمودند:
«برخي گزارش‌ها حاكي است در برخي از جاها در تشخيص صلاحيت‌ها كوتاهي شده است كه در اين زمينه تحقيق خواهد شد و اگر افرادي نابجا و برخلاف مقررات به انتخابات راه يافته باشند، انتخابات آنها اعتبار نخواهد داشت؛ چرا كه در همه مراحل انتخابات، بايد معيارها و ضوابط منطبق بر مبناي جمهوري اسلامي ايران رعايت شود.»
معظم‌له، با اشاره به اينكه به علت منع قانوني، افراد غيربومي در شهرهاي كمتر از يكصد هزار نفر، نمي‌توانند در انتخابات شوراها شركت كنند، افزودند: «اميدواريم اهتمام عمومي مردم به شركت در انتخابات كه تاكنون وجود داشته ادامه يابد و همه مردم با احساس تكليف در انتخابات شركت كنند.»
فرداي آن روز علي تاجرنيا رئيس هیئت مركزي نظارت بر انتخابات شوراهاي اسلامي مدعي شد: «به شدت دنبال برطرف كردن دغدغه‌هاي مقام معظم رهبري درباره تأیید صلاحيت بعضي از نامزدهاي انتخابات شوراهاي اسلامي هستيم... دغدغه‌هاي مقام معظم رهبري درباره چگونگي تأييد صلاحيت بعضي از نامزدها قطعاً براي ما حائز اهميت است و ما در تلاش هستيم تا با انجام تحقيقات بيشتر دغدغه‌هاي ايشان را برطرف كنيم.»
و اين در حالي بود که ديگر کار از کار گذشته بود و اين بار ملت با هوشياري تمام اين افراد را کنار گذاشته و به کسانی رأي دادند که به آرمان‌هاي خط امام و رهبري پايبندتر بودند!
دومين دوره انتخابات شوراهاي اسلامي شهر و روستا، جمعه 9 اسفند 1381 در 25 هزار و 127 حوزه انتخاباتي شامل 905 شهر، 17 شهرك و 34 هزار و 205 روستا برگزار شد تا از ميان 206 هزار و 467 نامزد، 112 هزار و 375 نفر به عضويت شوراها درآيند. در اين دوره 2/49 درصد از واجدان شرايط در اين دوره از انتخابات شوراها شركت كردند، در حالي كه آمار شركت‌كنندگان در دوره اول انتخابات شوراها، 42/64 درصد بود و حدود 15 درصد مشاركت در اين دوره از انتخابات كاهش يافته
بود.
اعلام تدريجي آرای انتخاباتي، حکايت از اتفاقي شگفت داشت و آن اينکه با وجود هجمه تبليغاتي وسيع، رأي ملت اين بار به جريان رقيب دوم خردادي‌ها تعلق يافته بود! در ميان منتخبان خبري از نمايندگان ملي‌ـ مذهبي‌ها و نهضت آزادي نبود! و افرادی اغلب گمنام از جريان اصولگرا توانسته بودند پيروز ميدان انتخابات باشند. اوج اين اتفاقات در تهران بود که فهرست ائتلاف آبادگران ايران اسلامي توانست 14 کرسي از 15 کرسي شورا را به خود اختصاص دهد و تمامي مدعين شهير جريان مقابل را کنار بگذارد.
ليست 15 داوطلب منتخب و اعضاي علي‌البدل به اين شرح است: 1ـ مهدي چمران (192716 رأي) 2ـ عباس شيباني (178351 رأي) 3ـ نادر شريعتمداري (104147 رأي) 4ـ حسن بيادي (103150 رأي) 5ـ حسن زياري (100454 رأي) 6ـ حبيب كاشاني (99013 رأي) 7ـ محمود خسروي‌وفا (98390 رأي) 8ـ حمزه شكيب (98313 رأي) 9ـ خسرو دانشجو (98291 رأي) 10ـ مسعود زريبافان (95971 رأي) 11ـ رسول خادم (92606 رأي) 12ـ اميررضا واعظي‌آشتياني (90832 رأي) 13ـ نسرين سلطان‌خواه‌حقيقي روشاوند (90029 رأي)14ـ منظرخير حبيب‌اللهی (87690 راي) 15ـ مهنوش معتمدي‌آذري (85839 رأی) 16ـ سيدمصطفي تاج‌زاده (66196 رأی) 17ـ محمدمهدي مظاهري‌تهراني (54616 رأی) 18ـ ابوالقاسم آشوري (51492 رأی) 19ـ محمدابراهيم اصغرزاده (45519 رأی) 20ـ مهدي قاسمي‌كجاني ( 41844 رأی) 21ـ عليرضا رجايي (36078 رأی).
نتايج حاصله واکنش‌هاي مختلفي را به همراه داشت و اظهار نظرات متنوعي را در اين زمينه شاهد بوديم. برای نمونه آقاي هاشمي‌رفسنجاني در جايگاه خطيب جمعه تهران درباره اين انتخابات گفت: «در اين دوره از انتخابات حرف‌هايي را هم كه قبلاً در برخي انتخابات بيان مي‌كردند كه شوراي نگهبان چنين و چنان كرده، مطرح نبود و همه سليقه‌ها حضور داشتند از ملي‌گراها و نهضت آزادي‌ها و تندروها گرفته تا كساني كه خودشان را اپوزيسيون نظام معرفي مي‌كنند و راديوهاي خارجي نيز بسيار تلاش كردند كه اين جريان‌ها را تقويت كنند و تهران مملو از انواع تبليغات بود.»
امام جمعه موقت تهران اظهار داشت: «يكي از نتايج مهم انتخابات شوراها اين بود كه رسانه‌هاي استكباري انگليس، آمريكا و ضدانقلاب فهميدند كه بي‌خود در حال تلاش هستند و جرياني را كه به دنبالش افتاده بودند و فكر مي‌كردند ميليون‌ها رأي مي‌آورد، فقط بايد با انگشت‌ها آنها را شمرد... پس از انتخابات ديديم كه بعضي از اينها كه حتي اسم‌شان در تهران بسيار مطرح بود و مردم نيز عقايد آنها را مي‌دانستند، چه تعداد آرایی آوردند و حتي اسم بعضي از آنها بيرون هم نيامد.»
a
