بر اساس معارف اهل بیت(ع)، شب قدر، شب تقدیر امور است و قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «تَنزَّلُ الْمَلائكَةُ وَ الرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبهِّم مِّن كلِّ أَمْرٍ * سَلامٌ هِىَ حَتىَ مَطْلَعِ الْفَجْرِ» (قدر/ 5 ـ 4) در شب قدر، ملائکه همراه با روح بر زمین و به محضر ولی خدا فرود می‌آیند و تقدیرات سال را به امضای ایشان می‌رسانند و این امر نقش امام زمان(ع) است که ایشان خلیفه الهی هستند و تمام تقدیرات به اذن و اجازه ایشان می‌باشد. اما نقش ما در این شب‌ها چیست؟ همه ما این را می‌دانیم که آنچه از ناحیه خداوند متعال و امام معصوم(ع) قلم می‌خورد جز خیر نیست.
اما گاهی جرم و گناهی داریم که ما را مستحق عقوبت و سختگیری می‌کند. در روایتی نقل شده که کسی محضر امام صادق(ع) وارد شد و پایش به در گیر کرد و زمین خورد. حضرت فرمودند که هر چه بر سر شما می‌آید، خودتان مقصرید. آن شخص گفت من چه گناهی
کرده‌ام؟
حضرت فرمودند: بسم‌الله نگفتی و از خدا غافل بودی. این زمین خوردن عقوبت درجه‌ای نازل از غفلت ما نسبت به خداست تا چه برسد به گناهان و غفلت‌های بزرگی که داریم. البته درک از گناه متفاوت است و برخی فقط گناه کبیره را گناه می‌دانند، اما اینچنین نیست؛ چرا که در وادی توحید، گاهی یک ترک اولی گناه سختی است.
برخی از گناه خود غافلند که ما درباره آنان سخنی نداریم؛ چرا که وضعیت چنین کسانی روشن است. سخن درباره کسانی است که بر گناه خود واقف هستند و سختی و عظمت آن را می‌فهمند و می‌دانند که گاهی یک گناه کوچک به یک حادثه بزرگ منتهی می‌شود.
اگر ما به وسعت گناهان خود بنگریم، ناامید می‌شویم. در چنین مواردی چاره چیست و چگونه باید جبران کنیم؟ پاسخ این است که اگر کسی وسعت رحمت خدا را ببیند، به اندازه‌ای که به شدت گناه خود واقف شود، بیشتر به خدا پناه می‌برد. این آیه می فرماید: «قُلْ يا عِبادِيَ الَّذينَ أَسْرَفُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللهِ إِنَّ اللهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَميعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحيم». این آیه شریفه با خطابی زیبا آغاز می‌شود؛ «ای بندگان من» و این تعبیر بسیار زیباست. می‌فرماید ای بندگان من که بر خود اسراف کردید از رحمت خدا ناامید نشوید؛ چرا که خداوند تمام گناهان را یکجا می‌بخشد. حضرت علی(ع) درباره این آیه می‌فرماید: آیه‌ای واسع‌تر از این آیه نیست.»
شب قدر
و بستن عهد با خدا
بنابراین یک طرف کار این است که ما از گناهان و خطاهای خود به سمت خدا رجوع کرده و توبه واقعی داشته باشیم و طرف دیگر مربوط به خداوند متعال است. هنگامی که به سمت خدا می‌رویم از آنجا که قرار دو طرفه است، ما نیز باید با خدا عهدهایی ببندیم. عهد دو طرفه است و ما نیز در چنین شب‌هایی باید با امام زمان(عج) عهدهایی داشته باشیم و خود می‌دانیم در چه زمینه‌هایی باید عهد ببندیم. هرگاه خطری برای انسان پیش می‌آید، بلافاصله و قبل از اینکه پی‌جویی کند، باید استغفار داشته باشد و با خداوند عهدهایی ببندد که من قول می‌دهم پس از این، دیگر فلان امور را انجام ندهم و اگر مرا یاری رسانی، آن را جبران می‌کنم. پس باید علاوه بر توبه به خداوند قول‌هایی داده و از او استمداد بجوییم تا خداوند تمام گناهان ما را ببخشد.
این را نیز فراموش نکنیم تا هر کجا که گناه سرایت کرده و از دسترس ما خارج باشد، از دست قدرت خداوند خارج نیست و او بر تمام امور احاطه دارد. پس از این لحاظ نیز ناامید نشویم.
رقم خوردن تقدیر
به دست خداوند
آیا در شب قدر سهم ما تنها استغفار و توبه است، یا خداوند متعال رزق‌های بیشتری را برای ما کنار گذاشته است؟ علاوه بر این استغفار سهم بیشتری از این ضیافت الهی داریم. برخی با چشم سر و برخی با چشم دل، صحنه رقم خوردنِ تقدیر به دست امام زمان(ع) را می‌بینند. خاصیت دیدن رقم خوردن تقدیر به دست خداوند و امام زمان(عج) این است که پس از اینکه فهمیدیم تقدیر در دست خدای حکیمِ مهربان و خلیفه اوست، نتایجی دارد.
اول اینکه می‌فهمیم هر چیزی، خواه سختی باشد و خواه راحتی، از مقدرات خداوند حکیم و مهربان و امامی است که به ما از خودمان مهربان‌تر است، در این هنگام آرامش و اطمینان به تقدیرات الهی برای ما حاصل می‌شود. در زیارت امین‌الله می‌خوانیم: «اللَّهُمَ فَاجْعَلْ نَفْسِي مُطْمَئِنَّةً بِقَدَرِك». اگر کسی در حرم امام وارد شد به آرامش می‌رسد. آرامش اولین خاصیت این معرفت است.
رسیدن به مقام رضا
پس اگر کسی به این معرفت رسید که شب قدر خداوند بر او مسائلی را تقدیر و امام زمان(عج) امضا می‌کنند، از تمام حوادث پیش رو لذت می‌برد. چنین کسی با چنین معرفتی به مقام رضا می‌رسد و کسی که در مقام رضا باشد، هرچه پیش آید از آن راضی و خرسند می‌شود و برایش گوارا و شیرین است.
پس سهم ما در شب قدر، تنها درخواست تقدیر خوب نیست؛ بلکه راضی بودن و لذت بردن از هر تقدیری است. اگر کسی شب قدر مشاهده جمال کند به رضا می‌رسد و بر خواسته خود زیاد اصرار نمی‌کند.
ارزاق شب قدر
کسی که وارد شب قدر می‌شود باید چند سهم دریافت کند. اول، توبه واقعی و مغفرت. دوم، رضای به قضای الهی که هر تدبیری در این شب برای من رقم خورد، تدبیر زیبایی است؛ چرا که اگر در این شب سهم اول را که آمرزش گناهان است دریافت کردیم و گناهان ما پاک شد، پس این تقدیر سراسر خیر است و باید نسبت به آن اطمینان و رضایت داشته باشیم. نتیجه این رضایت دل این می‌شود که هرچه برای‌مان پیش بیاید، از آن لذت می‌بریم و زیبایی صنع الهی را در آن می‌بینیم و دیگر با خدا و امام زمان(عج) شرط نمی‌کنیم که فلان خواسته را دارم؛ چرا که گاهی اوقات خواسته‌های ما کودکانه است، اما آنچه خداوند تدبیر می‌کند زیباست. اگر وارد شب قدر شدیم سهم ما این است.
شب قدر شبی خاص است و در رحمت خاصه خداوند به روی ما گشوده می‌شود. اذن دخول آن نیز قرآن به سر گرفتن است و در این قرآن به سر گرفتن و گریه‌ها اذن ورود می‌یابیم.
بهترین حاجات ما در شب قدر
در شب قدر دعا کنیم که وقتی وارد شب قدر شدیم، از آن خارج نشویم؛ چرا که پیامبر اکرم(صلی‌الله علیه و آله) درباره ماه مبارک رمضان فرمودند: «أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَبْوَابَ الْجِنَانِ فِي هَذَا الشَّهْرِ مُفَتَّحَة فَاسْأَلُوا رَبَّكُمْ أَنْ لَا يُغَلِّقَهَا عَلَيْكُم»؛ ای مردم در ماه رمضان در‌های بهشت بر شما باز است. از خداوند بخواهید که آنها بر شما بسته نشود.
در شب قدر به هیچ وجه از رحمت خدا ناامید نشوید؛ چرا که در روایت آمده است: نسبت به آنچه امید نداری امیدوارتر باش. موسی رفت تا برای خانواده‌اش آتشی بیاورد، اما هنگامی که برگشت پیامبر شده بود. وقتی خداوند به ساحران فرعون که رفتند تا حضرت موسی را زمین‌گیر کنند اینگونه عنایت می‌کند که موحد برگشتند، به شیعیان و محبان اهل بیت(ع) عنایت نمی‌کند؟!
