مجتبی برزگر/ یکی از جذاب‌ترین و پرنکته‌ترین بیانات رهبر معظم انقلاب درباره جوانان است. ایشان در بیانات اخیر خود درباره اهمیت دادن به جوانان، توصیه‌هایی به مسئولان داشتند و فرمودند: «آقایانی که دستی در کار ارشاد و مسائل فرهنگی و مانند اینها دارند، به این نکته توجه کنند که امروز مهم‌ترین وظیفه ما تقویت این روحیه در جوان‌ها و در نسل جوان است. ما اگر طرفدار اخلاقیم، باید همین روحیه انقلابی را در اینها تقویت کنیم. اخلاق را هم به برکت روحیه دینی و انقلابی می‌شود در جوان‌ها تأمین کرد؛ اخلاقِ بدون دین، اخلاقِ بدون تقوا، اخلاقِ بدون روحیه انقلابی و حرکت جهادی و میل به جهاد در راه خدا، نه پدید می‌آید و نه منعقد می‌شود، اگر هم منعقد بشود عمقی ندارد. ما باید امروز تلاش‌مان را مصروف تربیت دینی و تربیت انقلابی جوان‌ها بکنیم و این جریان عظیم نیروی انقلاب را هم که در بین جوان‌ها خوشبختانه هست، تقویت بکنیم؛ بهشان امید بدهیم، بهشان پشتیبانی بدهیم و تقویت بکنیم این جریان را. این‌جور نباشد که جریان انقلابی تضعیف بشود، جریان مقابل آنها تقویت بشود؛ این نباید اتّفاق بیفتد؛ نه در محیط دانشگاه، نه در محیط تبلیغات دینی، نه در محیط فرهنگی و امثال اینها.» (30/5/1396)
پیرو این تأکیدات و اهمیت و ضرورت استفاده از ظرفیت و استعداد جوانان پای صحبت‌های دو نفر از استادان حوزه و دانشگاه و صاحب‌نظران حوزه تربیت دینینشستیم که ماحصل آن را می‌خوانید:
*رهبر معظم انقلاب در دیداری که با مردم یزد و همدان داشتند، به رویش‌های انقلاب اسلامی تأکید کردند و فرمودند ظرفیت‌های بزرگی در جهت هدایت و رویش جوانان وجود دارد. به نظر شما اینها چه نوع ظرفیت‌هایی هستند که جوانان می‌توانند به واسطه آنها به رشد و تکامل برسند؟
حجت‌الاسلام محمود ریاضت: ظرفیت‌هایی که بالقوه در مراکزی، همچون مساجد، مدارس، هیئات مذهبی، کانون‌های فرهنگی و مؤسسات قرآنی وجود دارد، می‌تواند با برنامه‌ریزی صحیح و منسجم در راستای آرمان‌های امام(ره) و رهبری و حرکت بر اساس آن برنامه‌ریزی و به رشد و تکامل جوان‌ها کمک شایانی کند و موجبات ارتقاء و افزایش رویش‌ها در بستر استمرار انقلاب اسلامی را فراهم آورد.
حجت‌الاسلام سیدرضا عمادی: اول اینکه، جوان بودن به دلیل نیرو و نشاطی که در هر جوان وجود دارد، خود یک ظرفیت بلامنازع است. دوم اینکه، ما به لحاظ سرمایه‌های معنوی و اسلامی، با توجه به میراث ارزشمند فکری تشیع به ویژّه با بازخوانی روشنفکرانه و انقلابی در سه دهه اخیر از سوی عالمان و اندیشمندان در فضای دین، اخلاق و فرهنگ، بستر رشد فکری و معنوی برای جوان که مهم‌ترین خصیصه او جست‌وجوگری است، فراهم آمده است. اگرچه همیشه نیازمندیم تا این پویایی در مسیر رشد فضایل اسلامی و انسانی زیر ذره‌بین بزرگان دین و انقلاب حفظ شود. سوم اینکه، ما در کشوری آکنده از منابع و سرمایه‌های مادی زندگی می‌کنیم که نبود آن در بیشتر کشورهای دیگر جهان یک نارسایی ذاتی به حساب می‌آید. استفاده بهینه از این سرمایه ملی و تکیه‌گاه فرهنگی در این سرزمین راه را برای رسیدن سریع‌تر به اهداف نظام در مسیر توسعه و استحکام زیربناهای رشد جوان هموار می‌کند.
*دشمنان داخلی و خارجی بسترهای فراوانی را برای گمراه کردن نسل جوان ایجاد کردند؛ به نظر شما دولت و نهادهای انقلابی چه وظیفه‌ای برای مقابله با این حرکت‌های گمراه‌کننده دارند؟
ریاضت: دولت، نهادهای انقلابی و مردمی باید از همه ابزارهای موجود روز و فناوری‌های مدرن، از جمله اینترنت و به ویژه فضای مجازی حداکثر استفاده را در جهت دفع و خنثی کردن هجمه‌ها و حرکت‌های گمراه‌کننده دشمنان در زمینه جوانان و نوجوانان ببرند و در این زمینه از کلیدواژه «جذب حداکثری» در بیانات رهبر معظم انقلاب غفلت نکنند.
عمادی: وحدت و مدیریت مشترک و همراهی نهادهای انقلاب و برنامه‌ریزی واحد، پرهیز از چندپارگی در ایجاد ساختار و عملکرد می‌تواند زمینه‌ای برای دفع دشمنان داخلی و خارجی ایجاد کند که البته ما در تئوری زدودن دشمن مشکلی نداریم.
*وظیفه نهادهای انقلابی مانند آموزش و پرورش، صداوسیما و آموزش عالی در زمینه تقویت مبانی دینی جوانان چیست؟
ریاضت: باید نهادها و سازمان‌های تأثیرگذار، همچون صداوسیما، آموزش و پرورش، سازمان تبلیغات و نهادهای آموزش عالی، مانند دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی غیر دولتی و دولتی از حالت رستوران بودن فعلی خارج شده و به جایگاه واقعی خود تبدیل شوند. متأسفانه در حال حاضر، این نهادها مانند رستوران بیشتر در جهت ارضای میل و ذائقه مخاطبان، به ویژه جوانان حرکت می‌کنند. در صورتی که باید مانند دانشگاه در جهت رفع نیاز و احتیاج حقیقی و نه کاذب جوانان حرکت کنند که متأسفانه اکنون چنین نیست.
عمادی: ایجاد ارتباط، گفت‌وگو، کرسی‌های آزاداندیشی و...، حوزه‌های دین‌پژوهی و البته ایجاد سازوکار به منظور آشنایی و آشتی نسل جوان با سنت‌های اصیل و مستحکم دینی دور از خرافه، هیجانات و سطحی‌انگاری که متأسفانه آسیب جدی برای سنت‌های عمیق و میراث گرانبهای نسل‌های زحمت کشیده درون دینی است.
*رسانه‌های جدید یکی از عوامل کم‌رنگ کردن فرهنگ و اعتقادات اسلامی هستند. ما باید در این زمینه چه رفتاری داشته باشیم تا از فضای مجازی به مثابه یک فرصت استفاده کنیم؟
ریاضت: اولاً باید این رسانه‌ها را شناخت، به ظرفیت‌های آنان اشراف پیدا کرد و نحوه استفاده بهینه برای رسیدن به اهداف را از این طریق شناخت. باید توجه داشت که در این راستا هدف وسیله را توجیه نمی‌کند؛ زیرا با دستمال کثیف نمی‌توان شیشه را تمیز کرد. سواد رسانه‌ای در این زمینه بسیار حائز اهمیت است؛ متأسفانه، غالب کسانی که در این زمینه مشغول فعالیت هستند، همانند بیشتر حوزه‌ها در کشور از علم و تخصص و سواد مربوطه به آن کار محروم هستند. ارتباطات در جهان امروز یک علم و تخصص ویژه است؛ چون در این زمینه سواد و تخصص آن وجود ندارد. بیشتر هزینه‌ها و تلاش‌ها بدون نتیجه و ابتر می‌ماند. ما اگر تیم ملی فوتبال‌مان با یک مربی ایرانی در چند مسابقه نتیجه نگیرد، او را برکنار کرده و می‌رویم یک مربی خارجی می‌آوریم. می‌گوییم امروز فوتبال در جهان یک علم است که مربی‌های ما علم فوتبال را بلد نیستند. میلیاردها هزینه یک مربی خارجی می‌کنیم و می‌گوییم علم فوتبال را به خوبی می‌داند. آیا عرصه ارتباطات میلیونی جوان‌ها بدون علم و سواد ممکن است تحقق یابد؟! قطعاً چنین نبوده، نیست و نخواهد بود. باید قدری واقعیات را پذیرفت، عرصه استفاده بهینه از رسانه‌های جدید، علم و تخصص خودش را می‌طلبد. در حالی که متصدیان این امر امروز در کشور ما گاهی از حداقل تخصص در این امر بی‌بهره‌اند.
عمادی: اول، ایجاد قوانین بازدارنده؛ دوم، تلاش مضاعف در فضای مجازی و ایجاد یکپارچگی فکری بین دغدغه‌مندان دین و فرهنگ.
*یک جوان انقلابی و با انگیزه از چه شاخصه‌هایی برای حمایت از انقلاب اسلامی برخوردار است؟
ریاضت: بنابر رهنمود رهبری معظم انقلاب، علم‌آموزی، مطالعه، تولید علم و تجاری کردن علم و تلفیق آن با اخلاق و معنویات شاخصه‌هایی هستند که یک جوان در صورت داشتن آن می‌تواند از انقلاب اسلامی حمایت کند، وگرنه بدون این شاخصه‌ها حمایت از انقلاب اسلامی نه تنها نتیجه نمی‌دهد؛ بلکه نتیجه معکوس هم خواهد داشت. کما اینکه در بسیاری از عرصه‌ها به دلیل عملیاتی نکردن بیانات رهبری، متأسفانه با وجود همه تلاش‌ها و هزینه‌های سنگین در این عرصه به نتیجه مطلوب دست نیافته‌ایم.
عمادی: ولایتمداری، تلاش و جدیت.
*یک جوان تراز انقلاب اسلامی باید چگونه خود را با آرمان‌ها و اهداف انقلاب هماهنگ کند؟
ریاضت: اگر یک جوان نسبت به انقلاب سه شاخصه را در خود به منصه ظهور و بروز برساند، به یک جوان تراز انقلاب اسلامی و هماهنگ با آرمان‌های انقلاب اسلامی تبدیل خواهد شد. اول، معرفت و شناخت نسبت به عرصه‌های گوناگون انقلاب و مبانی و اهداف آن، دوم، محبت و عشق نسبت به مبانی انقلاب، مقاصد و اهداف آن و سوم، پیروی از بایدها و نبایدها، ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها.
عمادی: جوان ما اولاً نیازمند دانستن آرمان‌های انقلاب است تا دچار برداشت غلط و در نتیجه عملکرد غلط در این زمینه نشود که صد البته تفسیر، تبیین و تطبیق چگونگی آرمان‌ها از سوی سکان‌دار نظام جمهوری اسلامی همیشه بیان شده و باید به مثابه چراغ راه، نصب‌العین همه، به ویژه جوانان باشد.
*در مسیر ترویج مفاهیم ارزشی و انقلابی چه موانع و آسیب‌هایی وجود دارد؟
ریاضت: این امر باید بر اساس احساس تکلیف انجام شود. متأسفانه، تجربه نشان داده است هرجا در این عرصه پای قانون و دولت و نهادها باز شد و اعمال نظرهای این چنینی در معرض اجرا قرار گرفت، به آسیب‌های جدی تبدیل شده و از مسیر منحرف شده است. مهم‌ترین آسیب در این عرصه، دولتی شدن، قانونی شدن و اجرای دستوری و از بالا به پایین بودن این مباحث است که در طول چند دهه گذشته نه تنها ما را به اهداف نرسانده، بلکه در بسیاری از موارد از هدف هم دور کرده است. وقتی رهبر معظم انقلاب در این عرصه فرمان آتش به اختیار صادر کردند؛ یعنی متولیان این امور که از بالا به پایین عمل کرده‌اند، در این زمینه نتوانستند دغدغه‌های حضرت آقا را پاسخگو باشند. البته همان‌طور که در پاسخ به پرسش قبل اشاره شد، چون سواد لازم را ندارند می‌خواهند این امور را تحمیلی و دستوری پیش ببرند که هیچ‌گاه موفق نشده، نمی‌شوند و در آینده هم دور از دسترس خواهد بود.
