مهدي دنگچي/ مسئله امنيت هوايي يکي از مهم‌ترين شاخصه‌هاي تأمين امنيت کشور است که براي تحقق آن در طول چهار دهه انقلاب اسلامي تلاش طاقت‌فرسايي شده است. امنيت روزافزون آسمان کشور و عبور و مرور روزانه صدها پرواز داخلي و بين‌المللي از فضاي آن، حاصل تلاش خستگي‌ناپذير و بيداري و هوشياري شبانه‌روزي دلاورمردان پدافند هوايي است. امنيتي که جوانان غيور ايران‌زمين تأمين کرده‌اند، فرسنگ‌ها با آنچه در طول ساليان متمادي مستشاران نظامي غربي در حکومت پهلوي تأمين می‌کردند، فاصله دارد.
دکترين دفاعي جمهوري اسلامي ايران بر پايه توليد نيازهاي دفاعي در جهت «بازدارندگي» و نيز «دفاع مبتکرانه و مؤثر» است. در اين چارچوب، ظرفيت‌هاي پدافند هوايي با استفاده از تخصص بومي رشد يافته؛ به نحوي که ايران از توان بالايي براي مقابله با تهديدات در عرصه هوافضا برخوردار است. اکنون اين توانمندي در عرصه پدافند هوايي در سطحي عالي تحقق يافته است که سرعت رشد و ارتقاي دستگاه‌های پدافند هوايي نيروهاي مسلح ايران را نشان می‌دهد.
سردار حاجي‌زاده، فرمانده هوافضاي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در اين زمینه مي‌گويد: «قبل از سال ۱۳۹۰، ما در حوزه رادارها خودکفا شده بوديم؛ يعني کار تحقيقات تمام شده بود و انواع و اقسام رادارها در کشور بود. ارکان اصلي پدافند يکي بخش راداري است. مرکز کنترل فرماندهي است. سامانه‌هاي جنگ الکترونيک است. سامانه‌هاي موشکي زمين به هواست. ما در بخش اول قبل از سال 1390 خودکفا شده بوديم. در ارتباط با سامانه‌هاي زمين به هوا قبل از سال ۱۳۹۲ کار تحقيقاتي‌مان تمام شده بود، نمونه‌سازي را هم داشتيم، در نمايشگاه ارديبهشت سال ۱۳۹۳ که حضرت آقا تشريف آوردند‌ـ نمايشگاهي بود در مجموعه هوافضاي سپاه‌ـ نمونه‌هايي آن روز ارائه شد که تحقيقاتش تمام شده بود. آقا در آن نمايشگاه فرمودند کارتان خيلي عالي بود، جلسه‌اي که بلافاصله بعدش ما خدمت آقا رسيديم، فرمودند خيلي خوب بوده، حالا برويد دنبال کميت و خطوط توليد خود را رديف کنيد، تعداد مي‌خواهيم. ما هم تلاش کرديم و در اين دو سال اخير هم توليد انبوه شروع شده است.»
در اين ميان، توجه به دستاوردهايي که تحت مديريت «قرارگاه پدافند هوايي خاتم‌الانبياء» شاهد بوده‌ایم، قابل توجه است. امير فرزاد اسماعيلي که از سال ۱۳۸۹ تا سال 1397 با حکم رهبر معظم انقلاب، فرماندهی قرارگاه پدافند هوايي خاتم‌الانبياء را برعهده داشت، در شرح توانمندي‌هاي به دست آمده در اين عرصه مي‌گويد:
«جوانان بسياري از دانشگاه‌هاي معتبر کشور در سال ۱۳۸۹ جذب شدند و يک حلقه حدود ۱۲۰ تا ۱۳۰ نفره تشکيل شد، که از رده ليسانس تا دانشجوي دکتري در اين حلقه بود و امروز که با شما صحبت مي‌کنم، به دليل اينکه آخرين اخبار را دارم، صدها نفر اين حلقه دفاعي را تشکيل مي‌دهند، يعني حلقه دانشي، دفاعي و هوايي که ظرفيت اين کشور هستند.»
وي در شرح اهميت امنيت هوايي و نقش‌آفريني سازوکار کنترل هوايي مي‌گويد: «من مثال مي‌زنم، وقتي یک هواپيماي مسافربري با شکل مسافربري با طرح پروازي مسافربري، از کشوري ديگر وارد کشور شما مي‌شود و به عنوان مسافربري مي‌پذيريد، بايد يک سيستمي باشد که به شما بگويد اين هواپيما به دروغ به شما مسافربري اعلام نشده باشد، يا بايد عامل انساني باشد که ما با عامل انساني روي زمين تماس نداشتيم يا بايد خود خلبان بگويد که نمي‌گويد، يا بايد سيستمي باشد که نيروي جوان ايران اسلامي آن را طراحي کرده باشد، اگر سيستم را استکبار طراحي کرده باشد، مي‌تواند به شکلي براي ما تعريف کند که ما هيچ چيزي را متوجه نشيم. اما سيستم ايراني اسلامي متوجه مي‌شود، که در داخل اين هواپيماي به ظاهر مسافربري ۱۰۸ نظامي آمريکايي اعم از زن و مرد حضور دارند، کساني که در افغانستان خونريزي کردند و مي‌خواهند بروند در کشورهاي عربي تفريح کنند، فضاي عبورشان از فضاي جمهوري اسلامي ايران است و اين هواپيما در سرزمين شهيدان در جمهوري اسلامي ايران به زمين نشانده مي‌شود.
هواپيما يک پرنده با حرکات چموش است، به هيچ عنوان شما يک هواپيما را با سرعت بيش از ۷۰۰ کيلومتر بر ساعت به راحتي روي زمين نمي‌توانيد بنشانيد، در نقطه صفر دستور نشستن بدهيد در نقطه ۱۰ بايد بنشيند، به اين دليل که در حال حرکت است، بنابراين زماني که سيستمي را طراحي مي‌کنيد از پول مردم و از دعاي خانواده شهيد است، ديگر تعارف نيست و آن هواپيما مي‌نشيند، خلبانش رسماً عذرخواهي مي‌کند که اشتباه کردند و اين قاطعيت جمهوري اسلامي ايران را نشان مي‌دهد.»
وی در مقايسه وضعيت کنوني با دوران رژيم گذشته مي‌گويد: «قبل از پيروزي انقلاب اسلامي تمامي دوره‌هاي پدافند در آمريکا يا انگلستان برگزار مي‌شد، اين دوره‌ها امروز در کجا برگزار مي‌شود؟ انقلاب پيروز شد، تعداد زيادي از رادارها هنوز مستقر نشده بود، اين مسئله مصادف شد با رفتن مستشاران آمريکايي، اين رادارها چه شدند؟ اين رادارها همان‌هايي بودند که در عمليات والفجر ۸ در ۲۰ بهمن سال ۶۴، بيش از هفتاد هواگرد بعثي عراق را منهدم کرد و فرمانده کل قوا در اين باره مي‌فرمايد دفاع معجزه‌آسا، اين موفقيت در تاريخ دفاع هوايي ۱۰۰ ساله اخير جهان بي‌سابقه است، هفتاد فروند هواگرد در يک عمليات رادارهايي خريداري شده بود؛ اما همه مستشاران رفته بودند، در آن بحران جوان‌ها آمدند و گفتند ما بايد اين کار را انجام دهيم، امام راحل هم فرمودند ما مي‌توانيم و اين هم شد.»
امير اسماعيلي درباره دستاوردهاي پدافندي و نقاط قوت اين تجهيزات نسبت به نمونه‌هاي خارجي مي‌گويد:
«درباره پيشرفت و دستاورد پدافند هوايي همين بس که يک سازمان بين‌المللي هوانوردي در کشور کانادا به نام ايکائو اعلام مي‌کند، امن‌ترين آسمان خاورميانه آسمان جمهوري اسلامي ايران است. ايکائو نسبت به هوانوردي مسئوليت دارد و هر چيزي را به عنوان يک مدال به يک کشور نمي‌دهد، البته بايد پيش از اينها به اين مهم اعتراف مي‌کرد، بسياري از کشورهاي منطقه با استفاده از سيستم‌ها و تجهيزات پيشرفته‌اي که در اختيار دارند، آسمان امني ندارد. ما اجازه نمي‌دهيم کسي به هواپيماي مسافربري اخطار دهد. به قول مقام معظم رهبري امروز ديگر زمان بزن و در رو نيست و زمان بزن و بخور است، يعني بزنند، مي‌خورند، در جا هم مي‌خورند.
سيستم فرماندهي و کنترل يکپارچه پدافند هوايي امروز يک سيستم بومي است که توسط جوانان در قرارگاه و وزارت دفاع طراحي و توليد شده، رِنج سن خدمتي اين عزيزان ۲۷ تا ۲۸ سال است؛ اما به اندازه صدها سال تجربه و دانش در اين سيستم‌ها وجود دارد؛ يعني همين‌طور که مي‌گويد بايد هرمس روي نطنز زده شود همان سيستم مي‌گويد که اين هزار فروند هواپيماي ترانزيت عبوري در طول ۲۴ ساعت بايد به سلامت عبور کند، همان مي‌گويد که هواپيماهاي نيروي هوايي ارتش، نيروي هوايي سپاه، بالگردهاي نيروي دريايي سپاه، بالگردهاي نيروي دريايي ارتش، بالگردهاي نيروي زميني ارتش و سپاه بايد بتوانند هر روز حداقل بين ۲۰۰ تا ۳۰۰ پرواز داشته باشند. شما اين فضا را تصور کنيد، چه فضاي شلوغي مي‌شود؟
يک آدم نمي‌تواند اين را کنترل کند؛ اما جوانان اين کشور سيستمي را طراحي مي‌کنند به نام پروژه پيامبر اعظم(ص) که امروز با افتخار مي‌آيد و نه تنها مرزها را کنترل، بلکه حتي به سيستم کشوري هم کمک مي‌کند تا اين هواپيماها با اين حجم عبوري همچنان از فضاي جمهوري اسلامي ايران با حفظ ايمني و امنيت مثال‌زدني عبور کنند. آسمان امن در غرب آسيا همچنان پلاکش براي جمهوري اسلامي ايران است. اين دستاوردها براي پدافند هوايي نيست، براي جمهوري اسلامي ايران است. در حوزه هوايي همان‌قدر امنيت وجود دارد که در دريا و خشکي است، اگر کسي بخواهد امنيت اين جامعه را مورد خطر قرار دهد، با مردم و نيروهاي مسلح طرف خواهد بود.»
