روایت دراماتیک «مرگ بر آمریکا»

آرش فهیم/ دستاورد بزرگ سریال «گاندو» برای صدا و سیما و به طور کلی، نظام رسانه‌ای ایران، رسیدن به اصول و استاندارد سطح اول سریال‌سازی جهان است.

این روزها در مرکز اصلی تولید سرگرمی و خیال‌پردازی جهان، یعنی هالیوود، ساخت سریال‌های تلویزیونی چارچوب خاصی یافته است. بیشتر درام‌های تلویزیونی در آمریکا و بسیاری از کشورهای جهان، بسته‌هایی برای ترویج ایدئولوژی، سبک زندگی و تاریخ‌سازی است. مصداق بارز چنین آثاری، پربیننده‌ترین سریال این روزهای جهان، «چرنوبیل» است که به طور آشکار، رویکردی ایدئولوژیک در روایت بخشی از تاریخ جنگ سرد دارد. حتی همه سریال‌های کره‌ای هم که در تلویزیون ایران پخش می‌شود، در جهت ساخت تاریخ و هویت درخشان برای این کشور است؛ اما در ایران، به جز برخی استثناها، روند سریال‌سازی بر مدار موضوعات صرفاً خانوادگی و کمدی است.

اما «گاندو» یک قدم بلند برای پیشرفت سیما در حوزه مجموعه‌های نمایشی است. اثری که نشان داد با افشاگری درباره پرونده‌های جاسوسی و امنیتی و نمایش روایتی استراتژیک در حوزه منافع ملی، می‌توان هم مخاطب انبوه را پای تلویزیون آورد و هم جریان‌سازی سیاسی کرد.

یکی از دلایل استقبال گسترده مردم از «گاندو» این بود که مسئله‌ای به روز را به تصویر کشید که با زندگی و معیشت روزمره مردم نیز ارتباط مستقیم داشت. مخاطب در این سریال مشاهده کرد که چگونه یک عامل نفوذی،‌ مانند مایکل هاشمیان که با الهام از یک شخصیت واقعی به نام «جیسون رضائیان» ترسیم شد، اقتصاد و امنیت کشورشان را به تاراج برد. مضمون تکان‌دهنده و موج‌آفرین سریال با رویکرد افشاگری اطلاعات پنهان و مسائل پشت پرده در مجادلات سیاسی و همچنین کشمکش‌های امنیتی، بیش از ساختار و فرم این سریال سبب جذب گسترده مخاطب و جریان‌سازی آن شد. 

قسمت اول و چند قسمت آخر سریال گاندو در اوج جذابیت ترسیم شدند. یعنی ریتم تند و مهیج، داستان پرتعلیق و مملو از ماجرا مبتنی بر تقابل قهرمان و ضدقهرمان موجب شد تصویرهای خیره‌کننده‌ای پیش چشم مخاطب قرار گیرد. بازی پیام دهکردی در نقش مایکل و شباهت نزدیک وی به جیسون رضائیان هم از دیگر عوامل جذابیت این مجموعه تلویزیونی بود. 

به عبارتی دیگر، وجه رسانه‌ای بر جنبه‌های هنری این سریال غالب بود؛ یعنی این نوع سریال‌ها می‌توانند به افکار عمومی مردم جهت بدهند.

یکی دیگر از دلایل موفقیت گاندو این است که هم جانب سرگرمی و جذابیت را رعایت کرد و هم نگاه سریال با نگاه مردم مطابق بود. اینکه همان قسمت اول با حمله به آقازاده‌ها و به چالش کشیدن مسئولان شروع شد، انتخاب درستی بود و مخاطب باور کرد با فیلمی روبه‌روست که همراه و همدل اوست. 

امروز پیش و بیش از سخنرانی و بیانیه، این هنر و درام است که می‌تواند نظر مردم را نسبت به دولت یا سیاست یک جریان تغییر بدهد. با سریال‌هایی مانند گاندو می‌توان «مرگ بر آمریکا» را به درام تبدیل کرد. با تکثیر گاندو می‌توان بسیاری از پروژه‌های نفوذ و تأثیرگذاری غرب بر ایران را خنثی کند.