اوباما و همکارانش (بخش ششم)

راهبرد متوازن رابرت گیتس
«رابرت گیتس» طی مقاله ای تحت عنوان «راهبرد متوازن: برنامه ریزی مجدد پنتاگون برای عصری جدید» که در نشریه معتبر «امور خارجی - Foreign Affairs» منتشر شد؛ نوشت ؛ «پنتاگون باید اقداماتی بیشتر از مدرن کردن نیروهای منظم و متعارف خود انجام دهد. زیرا باید بر جنگ های نامنظم امروز و فردا نیز متمرکز شود. اصل اساسی راهبرد دفاع ملی نوین پنتاگون بر توازن استوار است. آمریکا نمی تواند انتظار داشته باشد که از طریق یک بودجه هنگفت دفاعی و براساس شعار همه کار شدنی است و همه چیز خریدنی است، امنیت ملی خود را از گزند خطرها حفظ کند.
وزارت دفاع باید اولویت ها را تعیین کرده و سازش ها و تجدیدنظرهای اجتناب ناپذیر را مورد مطالعه و بررسی قرار دهد و دست برداشتن غیرقابل اجتناب از یک چیز در ازای به دست آوردن چیز دیگر را مدنظر قرار دهد.
راهبرد متوازن دارای سه زمینه است
1- این زمینه ها بین درگیری ها و آمادگی برای موارد اضطراری؛
2- بنیادین کردن قابلیت هایی چون ضد شورش و کمک های نظامی خارجی و حفظ و نگهداری فناوری سرآمد راهبردی و متعارف موجود آمریکا در برابر نیروهای نظامی دیگر؛
3- و سرانجام حفظ «ویژگی های فرهنگی» که سبب موفقیت نیروهای مسلح ایالات متحده شده اند و دفع چیزهایی است که مانع از توانایی انجام کارهایی می شوند که باید صورت بگیرد.»
گیتس در این مقاله ضمن انتقاد از اقدامات مداخله جویانه و سخت افزاری دولت نئوکان بوش، در تشریح رویکرد آتی سیاست خارجی و نظامی ایالات متحده، نوشته است: «ایالات متحده در آینده نزدیک دیگر آن اقداماتی را که در عراق و افغانستان انجام داد، مانند تغییر رژیم و ساخت یک ملت زیر آتش، برعهده نخواهد گرفت.
استراتژی دفاعی آمریکا
استراتژی آمریکا در صورت امکان بر پایه اقدام غیرمستقیم خواهد بود، یعنی در وهله اول از طریق بازسازی ظرفیت های دولت های دوست اقدام خواهد شد تا بدین صورت مشکلات بزرگ تبدیل به بحران نشود و نیازی به مداخلات نظامی و پرهزینه نباشد. گذشته نزدیک، به صورتی زنده پیش روی ماست و دیدیم که عدم واکنش مناسب نسبت به خطرات شورش ها و دولت های در حال شکست چه پیامدهایی در بر دارد. شبکه های تروریستی در مرزهای کشورهای ضعیف شکل می گیرند و بر اثر هرج و مرج ناشی از فروپاشی اجتماعی آن کشورها قدرت می گیرند. حتی کشوری که از سلاح های اتمی برخوردار است نیز می تواند دچار فروپاشی شود و در هرج و مرج و بزه کاری به پایان کار خود برسد.»
اندیشه گیتس درباره تروریسم
«رابرت گیتس» در مورد مبارزه با تروریسم بر این باور است که «آنچه از آن به عنوان جنگ علیه ترور یاد می شود یعنی همان جنگ میان نیروهای تندرو خشونت طلب و نیروهای میانه رو. در این حالت نیروهای نظامی در آینده نیز همچنان در جنگ علیه تروریست ها و دیگر نیروهای تندرو نقشی بزرگ ایفا می کنند. اما با نگاهی عمیق تر معلوم می شود آمریکا نمی تواند جاده پیروزی را با خشونت فتح کند. نباید امکانات تنها برای انجام عملیات های نظامی عرضه شود، بلکه باید اقداماتی نیز در جهت فعالیت بهتر دولت و برنامه های اقتصادی برای کمک های توسعه ای در نظر گرفته شده و رنج های بخش های ناراضی مردم تسکین و تخفیف داده شود، همان بخش هایی که تروریست ها از میان آنان اقدام به جذب نیرو می کنند. باید با شکیبایی و سکوت، موفقیت های پی درپی کسب کنیم تا بدین وسیله بتوانیم بر تحرکات بنیادگرایانه غلبه کرده و ایدئولوژی های آنان را بی اعتبار کنیم.»
تجارت خدمتی گیتس
گیتس دو تجربه مهم دوران خدمت خویش را به عنوان چراغ راه آینده کشورش این گونه بیان می کند؛
من در طول خدمت 24 ساله ام در حوزه امنیت ملی درس های زیادی آموخته ام. دو مسئله ای که همواره مهمترین بوده اند:
1- شناخت حد و مرزها
2- دیگری فروتنی است. اگرچه ایالات متحده قدرتمندترین و بزرگترین کشور زمین به شمار می آید، اما توانایی های این کشور حد و مرزهایی هم دارد. قدرت و گستره جهانی ارتش آمریکا سهمی تعیین کننده در صلح جهانی دارد و به همین صورت باید باقی بماند. آمریکا نباید در مقابل هر بی حرمتی، رفتار تهاجمی با بحران پاسخ نظامی از خود نشان دهد. ما باید در این مورد که خشونت نظامی و تکنولوژی چه پیامدهایی دارد، فروتن باشیم. جنگ امری تراژیک، ناکارآمد، نامطمئن و اجتناب ناپذیر است... به عقیده من استراتژی دفاعی ملی آمریکا در جهت متعادل شدن این مسئولیت بوده و آزادی و رفاه و امنیت را در سال های آینده تضمین می کند.»
اندیشه «رابرت ام. گیتس» در مورد ایران
«رابرت گیتس» در جولای 4002 به اتفاق «برژینسکی»، مشاور امنیت ملی «جیمی کارتر» و جمعی از کارشناسان امور ایران، به سفارش«شورای روابط خارجی- council on Foreign Relations» که با نفوذترین مرکز تولید فکر آمریکا محسوب می شود، گزارش مفصلی را درباره اوضاع ایران و چشم انداز تحولات آینده آن تحت عنوان «ایران: زمان برای رویکرد جدید» منتشر کرد. این گزارش به ناتوانی تلاش های گذشته آمریکا در برقراری ارتباط و مذاکره با ایران در زمینه تحولاتی که می تواند برای سیاست خارجی واشینگتن اولویت داشته باشد، اشاره و به دولت آمریکا توصیه کرده تا در زمینه موضوعات منطقه ای که در راستای منافع مشترک دو کشور قرار دارد، وارد مذاکره مستقیم با ایران شود. از جمله زمینه های مشترک دو کشور، موضوعات عراق و افغانستان ذکر شده بود. «رابرت گیتس» بر این باور است که محیط امنیتی اطراف ایران در نتیجه حضور نیروهای آمریکایی در مرزهای ایران موجب شده تا دولتمردان ایران به این اعتقاد دست یابند که برای منافع خود بهتر است با آمریکا وارد مذاکره شوند.
گیتس و تحلیل گران «شورای روابط خارجی» از دولت آمریکا خواسته بودند که همانند بیانیه شانگ های که نیکسون با دولت چین به امضا رساند، پارامترهایی را تعیین کند که بر اساس آن منافع مشترک دو کشور تعریف شود. در این گزارش ضمن انتقاد از رویکرد مداخله گرانه واشینگتن در قبال ایران، ادعا شده بود که: «بیانیه رسمی دولت آمریکا در مورد تغییر رژیم در ایران، دولت یاغی و اقدامات پیشگیرانه در کنار تغییرات اخیر در موازنه قوا در منطقه، فقط ارزش بازدارندگی سلاح های راهبردی را برای ایران افزایش می دهد.« گیتس در آن زمان بر این نظر بود که مذاکره با ایران نباید مشروط به حل بحران هسته ای شود؛ بلکه باید «تعامل گزینشی» را با تهران مورد توجه قرار دهد؛ اما طی اظهاراتی در ماه می 2008 در مجلس سنا گفت:« به نظر من کلید اصلی در این جا است که باید فشار بر دولت ایران را ادامه داد؛ چه به لحاظ دیپلماسی، اقتصادی و یا نظامی، بایستی به آنها فهماند که باید با ایالات متحده گفت وگو کنند؛ چرا که چیزی که به دنبال آن هستند را باید از ما بگیرند.» او در آخرین گزارش مکتوب خود به سنای آمریکا که در ژانویه 2009 ارسال شد، در مورد برنامه هسته ای ایران نوشت:« جاه طلبی منطقه ای و هسته ای ایران کماکان چالشی بزرگ برای آمریکا است؛ اما، برای کاستن از قدرت ایران در راستای تهدید همسایگانش و کاشتن بذر بی ثباتی در سراسر خاورمیانه، راه های غیرنظامی وجود دارد. کاهش بهای نفت ایران را از درآمدهای هنگفت محروم کرده و کارآیی تحریم های شورای امنیت را افزایش داده است.»
دوم فوریه 2007 در هنگامه ای که لابی حامی اسرائیل و تیم جنگ طلب «بوش- چنی» بر طبل جنگ می نواختند، گیتس اعلام کرد: «واشینگتن به دنبال جنگ با ایران نیست و تنها می کوشد از فعالیت های این کشور در گسترش خشونت ها در عراق جلوگیری کند. رئیس جمهوری، وزیر امور خارجه و من به طور واضح گفته ایم که برنامه ای برای جنگ با ایران نداریم و در تلاش هستیم که آنها را وادار کنیم برنامه هسته ای غنی سازی را متوقف کنند.» «رابرت گیتس» همچنین در تشریح عواقب هر گونه «برخورد نظامی» با ایران گفته بود: «حمله به ایران باعث خواهد شد تا نسل جدیدی از جهادی ها را خلق کنیم؛ تا آنجا که نوادگان مانیز در همین آمریکا خود را درگیر جنگ با دشمن خواهند دید.»
«رابرت گیتس» روز جمعه، ششم بهمن ماه 1385، در گفت وگو با خبرنگاران در مورد حضور و نفوذ ایران در عراق مدعی شده بود: «فکر می کنم با چالش هایی که در عراق در رابطه با ایران داریم می توان از طریق دیپلماتیک برخورد کرد.
آنچه سعی داریم برای دوستان خود در منطقه روشن سازیم این است که ایالات متحده طی سال های طولانی، ثبات در خلیج فارس را در زمره منافع حیاتی خود تلقی کرده است و ما برای سالیان طولانی در آینده همچنان همان تلقی را خواهیم داشت. ما از طریق حضور نظامی و ناوگان های هواپیمابر خود قصد داریم نشان دهیم که از آن حضور به عنوان ابزاری برای اطمینان مجدد به دوستان خود استفاده کنیم و کسانی را که دوست ما نیستند متوجه سازیم اگر تصمیم بگیرند تهاجمی شوند، با ما طرف خواهند شد.»
شیطنت گیتس در مورد عراق و ایران
«رابرت گیتس» در نشست مورخ (23/1/1387) کمیته نیروهای مسلح مجلس سنا در راستای تلاش برای ایجاد و گسترش شکاف میان تهران و بغداد، درباره ادعاهای مربوط به نقش مخرب ایران در عراق مدعی شده بود: «تحولات اخیر در بصره دیدگاه عراقی ها و مالکی را بیش از پیش نسبت به مداخلات ایران به ویژه در جنوب و بصره آگاه کرد. تمام توجه دولت بوش و نیروهای آمریکا در عراق بر فعالیت های خصمانه ایران در عراق است. عراقی ها روز به روز بیشتر به این نکته پی می برند که نفوذ ایران در عراق مشکلات ناشی از شبه نظامیان مورد حمایتش را هم به همراه دارد. آمریکا در توافقنامه همکاری امنیتی بلندمدتی با عراق موسوم به «سوفا» که هدف آن دادن اطمینان به دولت عراق است که پس از انقضای مأموریت نیروهای ائتلاف بر مبنای قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد در پایان سال 2008 امنیت عراق از سوی آمریکا تأمین خواهد شد. ایران تنها کشوری در منطقه است که با حضور بلندمدت نیروهای آمریکا مخالفت دارد.»
گیتس در 25 اردیبهشت 1387 طی سخنانی در «American Academy of Diplomacy» با تأکید بر تماس های غیر رسمی با ایران و گشودن «دیپلماسی مسیر دوم - Track Two Diplomacy» اعلام کرده بود: «باید امکان آن را ایجاد کرد که شمار بیشتری از شهروندان ایرانی و آمریکایی از کشورهای یکدیگر دیدن کنند. در حال حاضر نیز تعداد قابل توجهی از شهروندان ایرانی به آمریکا سفر می کنند، اما لازم است مسافرت شهروندان آمریکایی به ایران نیز افزایش یابد.
نظر شخصی گیتس درباره ایران
نظر شخصی من این است که باید مسیرهایی خارج از چارچوب دولت را مورد توجه قرار دهیم و رفت و آمد شهروندان عادی را افزایش دهیم. چنین تماس های غیر رسمی می تواند در بلند مدت شرایط را برای ارتباط دو دولت فراهم آورد. باید اهرم های بیشتری برای فشار به تهران به دست بیاوریم و سپس با تهران به پای میز مذاکره بنشینیم. آمریکا باید به این اعتقاد برسد که ایران بایستی احساس کند می تواند نتیجه ای ملموس از گفت و گو به دست آورد. بنابراین مقامات آمریکایی نباید انتظار داشته باشند که می توانند فقط با فهرستی از خواسته های شان به گفت وگو با ایران بروند. ما نیاز داریم که به دنبال راهی برای توسعه نفوذ همراه با احترام در میان ایرانیان باشیم و سپس بنشینیم و با آنها گفت وگو کنیم.
نگاه گیتس به آینده سیاست خارجی آمریکا
«رابرت گیتس» عقیده دارد که با تقویت بخش دیپلماسی می توان موجب کاهش هزینه های نظامی ایالات متحده آمریکا شد. او در همین ارتباط در 27 نوامبر 2007 مدعی شده بود: «باید روی سایر عناصر «قدرت ملی» متمرکز شویم. تجربه من می گوید باید ظرفیت استفاده از «قدرت نرم -Soft Power» را تقویت و آن را با «قدرت سخت - Hard Power» بهتر ادغام کنیم... دولت آمریکا باید مهارت های خود را در «دیپلماسی عمومی - Public Diplomacy» و امور عمومی ارتقا دهد تا بهتر بتواند استراتژی و ارزش های کشور را برای مخاطبان جهانی تشریح کند. ما در برقراری ارتباط با دیگر کشورهای جهان و تشریح جامعه، فرهنگ، آزادی، دموکراسی و سیاست ها و اهداف خود ضعیف هستیم.» گیتس هم چنین معتقد است: «ایالات متحده در آینده نزدیک دیگر آن اقداماتی را که در عراق و افغانستان انجام داد، مانند «تغییر رژیم» و ساخت یک ملت زیر آتش، بر عهده نخواهد گرفت. استراتژی آمریکا در صورت امکان بر پایه اقدام غیر مستقیم خواهد بود.»