اتهام، بدون مدرک

* مصوبه آژانس که درباره الزام رژیم صهیونیستی به شفاف‌سازی اتمی صادر شد، چه تاثیری در خلع‌سلاح هسته‌ای در خاورمیانه خواهد داشت؟
** این که بالاخره پس از نزدیک به 20 سال قطعنامه بسیار مهمی در کنفرانس عمومی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره رژیم صهیونیستی تصویب شد نکته بسیار مهمی است، چون با وجود ممانعت کشورهای غربی و پافشاری آنها برای جلوگیری از طرح موضوع، نگرانی‌ها از تهدید توانمندی تسلیحاتی اسرائیل بالاخره در این قطعنامه تصویب شد.
این قطعنامه به طور واضح نگرانی از توانمندی هسته‌ای رژیم صهیونیستی و عدم پوشش نظارتی آژانس بر آنها را بیان می‌کند و در آن بصراحت خواسته شده این رژیم به معاهده ان‌پی‌تی بپیوندد و تاسیسات هسته‌ای خود را زیر پوشش آژانس قرار دهد.
قطعنامه بازرسی توانمندی‌های اسرائیل که روز مبارک قدس تصویب شد، بسیار مهم بود. روز پیش از آن هم قطعنامه‌ای درباره عاری‌سازی خاورمیانه از سلاح هسته‌ای به تصویب رسید. اگر این دو مورد را با هم نگاه کنید متوجه می‌شوید در واقع عاری‌سازی خاورمیانه از سلاح هسته‌ای محقق نمی‌شود مگر این که توانمندی هسته‌ای رژیم صهیونیستی برای همیشه حذف شود و این توانمندی وقتی حذف می‌شود که تل‌آویو به معاهده ان‌پی‌تی بپیوندد و توانمندی هسته‌ای این رژیم زیر نظر آژانس قرار بگیرد و برنامه تسلیحاتی‌اش نابود شود و تاسیسات هسته‌ای معمولی‌اش زیر نظر آژانس قرار بگیرد.
ما در سخنرانی آژانس هم اعلام کردیم با توجه به این که یک ابهام و نفاق همیشگی در آژانس در ارتباط با فعالیت‌های هسته‌ای اسرائیل وجود دارد لازم است یک تیم حقیقت‌یاب اعزام شود تا توانمندی هسته‌ای تل‌آویو آشکار شود. چراکه اولمرت، وزیر امور خارجه سابق رژیم صهیونیستی اعلام کرده بود این رژیم سلاح هسته‌ای دارد، ولی نماینده او در آژانس حرف‌های او را تکذیب کرد، بنابراین لازم است آژانس یک تیم حقیقت‌یاب اعزام کند تا معلوم شود این 2 نماینده و 2 صدایی که از یک رژیم می‌رسد، کدامش درست است.
همچنین با توجه به این که برای طرح‌های مربوط به بازرسی هسته‌ای باید بودجه‌ای تامین شود، جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد اگر مشکلات بودجه و تامین بودجه دراین رابطه وجود دارد، ایران حاضر است هزینه این بازرسی تاریخی را بپردازد که یک بار برای همیشه جامعه بین‌الملل از حقیقت اتمی رژیم صهیونیستی آگاهی پیدا کند و وضعیت مشخص شود.
* گزارش اخیر البرادعی با وجود نکات مثبت فراوانی که داشت باز هم از لزوم همکاری تهران و لزوم پاسخگویی ایران به سوالات آژانس سخن می‌گفت. ایران تا کی باید به پرسش‌های بی‌پایان آژانس پاسخ دهد؟
** همین طور که من بعد از گزارش البرادعی عرض کردم گزارش‌های البرادعی شامل گزارش‌های کتبی است که قبل از اجلاس شورای حکام بود و گزارش شفاهی و سیاسی ابتدای شورای حکام مطرح می‌شود. مجموعه این دو با یکدیگر یک پیام سیاسی مهمی دارد، این که آنچه در ارتباط با موضع فعالیت آژانس است مربوط به مواد هسته‌ای و فعالیت‌های هسته‌ای و بازرسی‌هایی است که در آژانس می‌شود و بارها تکرار و کاملا تایید کرده که هیچ گونه شواهدی از انحراف مواد هسته‌ای و فعالیت موارد غیرصلح‌آمیز و نظامی مشاهده نشده و نکته مهم که از ذیل اساسنامه خیلی اهمیت دارد این است که اعلام می‌کند ما قادریم کماکان به فعالیت‌های راستی‌آزمایی خود در ایران ادامه دهیم. شما به خاطر دارید در مورد کره شمالی وقتی کره شمالی از ان‌پی‌تی خارج شد و بازرسان را از کشورش خارج کرد البرادعی نوشت ما دیگر قادر نیستیم به فعالیت‌های بازرسی ادامه دهیم، در نتیجه موضوع طبق اساسنامه به شورای امنیت منعکس و ارجاع شد. این یک نکته مهم است که باید به آن توجه کرد.
اما پیام سیاسی البرادعی آن چیزی است که مربوط به پرسش‌های باقیمانده درمورد مسائل مواد هسته‌ای و فعالیت‌هایی است که تحت نفوذ و نظارت آژانس نیست و مربوط به اتهاماتی می‌شود که یک کشور علیه ایران زده و بعد هم اگر یادتان باشد به مسائل مطالعات ادعایی و اتهامات الزام اشاره می‌کند و در همان گزارش آخر هم وی بصراحت از کشورهایی که فعالیت‌ها و وظیفه خود را انجام نداده‌اند و اجازه ندادند آژانس براحتی وظایفش را انجام بدهد و آن مدارک را در اختیار آژانس بگذارند، انتقاد کرد و برای همین با مشکلاتی مجبور شدند این مدارک را به صورت پاور پوینت برای ما ارائه کنند و مشکلاتی را برای بازرسان و برای ایران ایجاد کردند.
بنابراین آنچه البرادعی درباره پاسخ‌هایی که هنوز بافی مانده است می‌گوید، مربوط به ادعاهایی می‌شود که از سوی یک کشور مثل آمریکا در موضوعات لپ‌تاپ مطرح شده است و ما هم پاسخ‌هایش را داده‌ایم وبیش از آن هم قبول نداریم.
دلیل ما این است که در 117 صفحه توضیح دادیم و در 7 جلسه در تهران اثبات کردیم که اینها ادعا‌های بی‌اساس است و بنده هم بصراحت در جلسه آخر شورای حکام نسبت به گزارشی که البرادعی داد بصراحت توضیح و گزارش کردم که وقتی اسنادی فاقد طبقه‌بندی است و اصالت آن را شما خود در گزارشتان مورد سوال قرار داده‌اید (چون آقای البرادعی نوشت اصالت این مدارک علیه ایران ثابت نشده است) بنابراین اصلا ادامه این مساله و درخواست از ایران هیچ توجیهی ندارد.
چطور ممکن است کشوری را متهم کنیم که فعالیت‌های سری تسلیحات هسته‌ای داشته باشد بعد هیچ کدام از این مدارکی که نشان می‌دهند، حتی مهرمحرمانه، غیرمحرمانه و حتی سری نداشته باشد؟ نبود هر نوع مهر بر یک سری از مدارک جز جعلی بودن آنها چیز دیگری را ثابت نمی‌کند.
این به همین صراحتی است که عرض می‌کنم، بنابراین موضوعی که البرادعی درباره آن صحبت می‌کند و از پاسخ‌های داده نشده یاد می‌کنند در این ارتباط است، اما اصل قضیه که 6 سال در حال تکرار و به عنوان سند تاریخی بسیار مهم مطرح است، این که با وجود همه بازرسی‌های جدی و به اصطلاح مستمر و دوربین‌های 24 ساعته در بازرسی‌های سرزده هنوز هیچ شواهدی بر انحراف دیده نشده و این نکته بسیار مهمی است.
* در جلسه شورای حکام آژانس 122 کشور عضو غیرمتعهدها بار دیگر از حق هسته‌ای ایران دفاع کردند. ایران از این پتانسیل قوی تا چه میزان در مذاکرات هسته‌ای استفاده کرد؟
** قطعا این مهم‌ترین اهرمی است که برای ما وجود داشته است. این اهرم توانسته تمام ادعاهایی را که آمریکا و چند کشور غربی مبنی بر این که ایران منزوی شده است را مطرح کرده‌اند، به صراحت و روشنی رد کند؛ یعنی به محض این که آنها چنین نکته‌ای را مطرح می‌کنند و مدعی طرح آن در افکار عمومی می‌شوند، ما نیز عنوان می‌کنیم در سند‌هایی که بدون استثناء در تمام جلسات شورای حکام و حتی نشست‌های سران و وزرای کشورهای عدم تعهد صادر می‌شود بیش از100 کشوراعلام می‌کنند که فعالیت‌های هسته‌ای ایران صلح‌آمیز است و نباید درخواست‌های دواطلبانه به درخواست‌های الزام‌آور تبدیل شود.
این کشورها ادعاهایی که موجب فشار بر آژانس شود و فشارهای سیاسی را محکوم می‌کنند و دیدیم بیانیه بسیار محکمی را در این مورد صادر کرده‌اند. این بیانیه‌ها کاملا توانسته تمام ادعاهای کشورهای غربی را در ارتباط با این که می‌خواهند ایران را از نظر سیاسی در انزوا قرار بدهند رد کند و نشان بدهد این کشورها خودشان منزوی شدند.
نکته بسیار مهم این است که وقتی در چند سال پیش 3 کشور اروپایی در شورای حکام قطعنامه‌هایی تصویب کردند و براساس آن موضوع فعالیت‌های هسته‌ای ایران را به شورای امنیت سازمان ملل منعکس کردند، در پاراگرافی جنبش عدم تعهد آنها را مجبور کرد یادآور شوند تعلیق امری است غیرالزام‌آور، حقوقی، داوطلبانه و اعتمادساز، یعنی تعلیق‌هایی که ایران کرده است هیچ الزام حقوقی نداشته و آنها مجبور شدند قبول کنند چون مطابق ضوابط اساسنامه چاره‌ای جز این نداشتند.
این پاراگراف که با فشار عدم تعهد در این قطعنامه‌ها آورده شده نکته بسیار مهمی است و ما از همین نکته همیشه استفاده و مطرح می‌کنیم که از نظر حقوق بین‌الملل ارجاع موضوع هسته‌ای ایران به شورای امنیت هیچ مبنای حقوقی نداشته است و این بزرگ‌ترین برگ برنده ما بوده و هست.
* طبیعی است برای خروج پرونده ایران از شورای امنیت و بازگشت به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روند طولانی‌مدت لازم است. برای این هدف ایران باید چه اقداماتی انجام دهد و کشورهای عضو شورای امنیت باید چکار کنند؟
** نکته اول این است که موضوع پرونده هسته‌ای ایران از نظر اساسنامه به هیچ وجه اصطلاحا به شورای امنیت ارجاع نشده است، دلایل بسیاری در این باره وجود دارد و به یکی از دلایل آن در سوال قبل اشاره کردم که مربوط به پاراگراف الزام‌آور نبودن تعلیق‌هایی است که ایران کرد.
3 دلیل دیگر نیز وجود دارد. از نظر حقوقی بنده بارها در آژانس، کنفرانس‌ها و شورای حکام مطرح کرده‌ام و کسی از نظر حقوقی تاکنون آن را به چالش نکشیده است.
اولا در صورتی این موضوع می‌تواند به شورای امنیت ارجاع بشود که آژانس اعلام کند قادر نیست بازرسی‌ها را در حال حاضر انجام بدهد، اما هیچ موقع در این 6 سال آژانس چنین چیزی را اعلام نکرده است.
ثانیا در صورتی که آژانس اعلام کند عدم پایبندی در برنامه هسته‌ای ایران وجود دارد طبق ماده 12 اساسنامه عدم پایبندی را باید بازرسان به مدیرکل گزارش دهند، چون در حال بازرسی از وسایل و تجهیزات هستند و به آنها دسترسی دارند. یعنی پس از آن که آنها به کشور مورد مطالعه مراجعه می‌کنند باید به مدیرکل گزارش بدهند و مدیرکل نیز به شورای حکام گزارش کند؛ در حالی که چند کشور اروپایی و آمریکا خودشان قضاوت کرده‌اند که ایران عدم پایبندی داشته است و این موضوع را هم بعد از 3 سال که ایران پروتکل الحاقی را به طور داوطلبانه اجرا کرد، مطرح کردند که خود این موضوع هم مغایراساسنامه بند 12 است.
و ثالثا در صورتی پرونده‌ای می‌تواند به شورای امنیت ارجاع شود که آژانس اعلام کند فعالیت‌های هسته‌ای ایران به سمت اهداف و فعالیت نظامی منحرف شده است. این مساله‌ای است که هیچ وقت البرادعی آن را اعلام نکرده است.
بنابراین به این سه دلیل و همچنین دلیل چهارمی که عرض کردم مربوط به تعلیق بوده که تعلیق الزام‌آور نبوده است، نشان می‌دهد ارجاع پرونده به شورای امنیت غیرقانونی بوده است؛ یعنی پرونده ما از نظر قانونی به شورای امنیت ارجاع نشده است. این کشورها در واقع پیام خود را منعکس و شورای امنیت را درگیر کرده‌اند.
این موضوع مبنای حقوقی ندارد و در عمل همه متوجه شده‌اند که با گذراندن قطعنامه‌ها در واقع نه‌تنها فضای کاری را در آژانس مختل کرده‌اند و فضای همکاری را به فضای سیاسی کشانده‌اند، بلکه این حرکت‌ها موجب دخالت در مسیر آژانس شده است.
به عنوان مثال چند سال پیش عملا با مصوبه‌هایی که برای محدود کردن طرح‌های فنی گذراندند موجب دخالت در مسیر آژانس شدند.
بنابراین ارجاع پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت تنها در یک کلام اولا مبنای حقوقی ندارد و ثانیا از نظر سیاسی دیگر تاریخ مصرف آن گذشته است و باید به فعالیت‌ها و بحث‌های شورای امنیت خاتمه داده شود و معلوم است وقتی مدتی، طبق معمول آیین‌نامه شورای امنیت، موضوعی دو سه سال مطرح نشود به صورت خودکار از دستور کار حذف می‌شود.
از این رو بهترین شکل این است که موضوع را حذف کنند و بیهوده با ادامه این مساله فضای سیاسی را و فضای کاری را در آژانس مسموم نکنند.
* اظهارات شما این معنا را دارد که پرونده ایران در شورای امنیت قرار ندارد؟
** از نظر اساسنامه آژانس، پرونده ما به شورای امنیت ارجاع نشده است. عده‌ای غربی در شورای حکام این موضوع را منعکس کرده‌اند و برای همین وقتی می‌خواستند نامه آن نوشته شود و موضوع انجام شود از لغت انگلیسی convay استفاده کردند، یعنی این موضوع را فقط ما منعکس می‌کنیم و از لغت return یعنی ارجاع کردن نتوانستند استفاده کنند، چون برخی کشورهایی عدم تعهد در شورای حکام آن مخالفت و اعلام کردند این موضوع خلاف اساسنامه است و در‌ واقع در جایگاه و وجاهتی نیست که لغت ارجاع وreturn برایش استفاده شود.
من این موضوع را از این نظر عرض کردم که شما دقیقا بدانید ما با شورای امنیت درگیراین مساله شده‌ایم و با توجه به این که ایران همکاریش را با آژانس ادامه می‌دهد و هیچ شواهدی هم برای خلاف ایران دیده نشده باید به این امر در شورای امنیت خاتمه دهند، چراکه در واقع یک فرآیند سیاسی را در شورای امنیت پیگیری و مطرح کردند.
* با توجه به شرایط کنونی که شما به آن اشاره کردید، مصوبات آژانس چه تاثیری در خروج پرونده ایران از شورای امنیت خواهد داشت؟
** به هر حال گزارش‌های البرادعی مبنی بر این که هیچ انحرافی وجود ندارد در واقع یک مانع اساسی بوده است تا شورای امنیت نتواند هر کاری انجام دهد. یعنی اگر آقای البرادعی یا آژانس گزارش می‌کرد که مواد هسته‌ای یا فعالیتی غیرصلح‌آمیز را در ایران مشاهده کرده‌ایم یا این که برنامه هسته‌ای ایران به اهداف نظامی انتقال پیدا کرده است این تخلف از اساسنامه و در واقع از تعهد ما نسبت به ان‌پی‌تی محسوب می‌شد و بعد دست شورای امنیت یا ارگان‌های دیگر باز بود، ولی در حال حاضر هیچ کاری نمی‌توانند انجام دهند و محترمانه‌اش این است که بیش از این ادامه ندهند و اعتبار خودشان، مجموعه و شورای امنیت و سازمان ملل را به مخاطره نیندازند چون عملا کاری غیر از این نمی‌توانند انجام دهند کما این که همان طور که عرض کردم حتی نمی‌توانند بیش از این دخالت کنند.
بنابراین آنچه انجام می‌شود در چارچوب مسوولیت‌های ما در آژانس است و در واقع سازمان ملل که در موازات این بحث‌های سیاسی هرازگاه بیانیه یا قطعنامه‌ای را می‌گذراند، قطعا و در درجه اول آژانس را تضعیف می‌کند.
من یادآوری می‌کنم اساسنامه آژانس را کاملا مستقل می‌داند. حتی با سازمان‌های بین‌المللی تخصصی مجموعه سازمان ملل مثل سازمان بهداشت جهانی یا سازمان بین‌المللی کار و غیره متفاوت است. یعنی آژانس از نظر اساسنامه‌ای زیرمجموعه شورای امنیت و سازمان ملل نیست. فقط سالی یک بار مدیرکل گزارشی را می‌آورد به آنها می‌دهد. بنابراین دخالت شورای امنیت در کار آژانس تخلف محسوب می‌شود.
* بتازگی بعضی از رسانه‌ها ادعا کرده بودند آژانس مدارکی را دارد که نشان می‌دهد ایران در پی سلاح اتمی است. این موضوع چه بود؟
** یکی از خبرنگاران اطلاعات نادرستی داد و آنها به این اطلاعات استناد کردند. این نشان می‌دهد چقدر کشورهای غربی بسادگی اعتبار خودشان را زیر سوال می‌برند. این خبرنگار مطلبی را مطرح کرده بود که اسنادی را از دبیرخانه از کسی دریافت کرده بود و بلافاصله آژانس همان شب کذب بودن آن را اعلام کرد.
* مدیرکل جدید آژانس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ فکر می‌کنید آمانو هم مانند البرادعی گزارش‌های دوپهلو ارائه کند؟
** به هر حال دکتر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی در اجلاس وین هم با البرادعی و هم با آمانو دیدار داشت. در واقع آمانو که همتای من و سفیر ژاپن بود الان به عنوان مدیرکل آژانس انتخاب شده است که البته مسوولیت‌شان را از ماه نوامبر به عهده می‌گیرد. یعنی عملا البرادعی تا نوامبر کار خودش را ادامه می‌دهد، اما در یک کلام ما در ملاقات‌هایی که با هر دو داشتیم بخصوص با آمانو تاکید کردیم انتظار داریم او وظیفه‌اش را به عنوان یک پرسنل بین‌المللی مطابق قوانین و ضوابط آژانس به صورت مستقل و کاملا بی‌طرفانه انجام دهد. ما انتظار بیش از این را هم نداریم و باید کاملا نشان بدهد که بیطرف است و زیر نفوذ هیچ کشوری قرار نگیرد و وظیفه‌اش را به طور مستقل انجام بدهد و آژانس را حرفه‌ای و تخصصی نگه دارد و نگذارد فضای فنی و تخصصی آژانس با مسائل سیاسی از بین برود.
آمانو هم در این ملاقات اطمینان داد که این‌ گونه عمل خواهد کرد و ما امیدواریم این ‌‌گونه شود. در هر حال ما که وظیفه و فعالیت‌های خودمان را در چارچوب تعهدات و وظایف خود انجام خواهیم داد و من امیدوار ایشان هم که می‌آید از این نظر انتظارات ما را برآورده کند و گزارش‌هایی که می‌دهد کاملا مبتنی بر حقایق و منطق باشد و با مسائلی که به اهداف سیاسی گرایش دارد تداخل پیدا نکند.
البته عرض کردم اگرچه اعتقاد داریم البرادعی تلاش کرده بی‌طرفانه برخورد کند و آژانس و دبیرخانه را به جهتی هدایت کند که حرفه‌ای بودنش را حفظ کند با این حال در بعضی موارد ما انتقادات شدیدی از نحوه گزارش وی داریم. مثلا در بعضی از مواردش از این‌که نتایج آزمایش‌ها تمام شود و به جمع‌بندی برسد به دلیل انتظارات و فشار شورای حکام گزارش‌ها را زودتر اعلام می‌کرد و این باعث سوءتفاهم و مشکلاتی می‌شد که ما بعدا این انتقادات را در سایت‌های آژانس و حتی در اسناد آژانس منتشر کردیم. یعنی ضمن حمایت از آژانس و حمایت از مدیرکل در تلاش‌هایی که صادقانه در آژانس کرده است ما نیز به موقع انتقاد خود را به صورت مکتوب هم در نامه به ایشان و هم در سایت آژانس برای روشن شدن اذهان عمومی منعکس کردیم و اگر مدیرکل بعدی هم مورد‌هایی در گزارشش منتشر شود که با واقعیت منطبق نباشد، همین کار را ادامه خواهیم داد، ولی امیدوار هستیم ایشان بتواند وظیفه‌اش را انجام دهد و هر چه زودتر به این بحث‌های سیاسی خسته‌کننده درآژانس خاتمه داده شود.
* درباره پیشنهاد ایران برای خلع‌سلاح هسته‌ای در خاورمیانه توضیح دهید منشا این پیشنهاد ایران چه بود و چه سرنوشتی پیدا کرد؟
** از سال 1974 ابتدا ایران پیشنهاددهنده عاری‌سازی خاورمیانه از سلاح هسته‌ای بود و بعد از ما مصر و البته جنبش عدم تعهد همواره در این جهت سعی کرده‌اند. در سال 1995 که ان‌پی‌تی به طور دائم تمدید شد یکی از شرط‌های کشورهای عدم تعهد برای تمدید این قرارداد همین عاری‌سازی خاورمیانه از سلاح هسته‌ای بود، ولی مانع اصلی رژیم صهیونیستی است که با نپیوستن به ان پی تی و نرفتن زیر پوشش آژانس یک مانع اصلی برای تحقق چنین چیزی در آژانس و در واقع در خاورمیانه است.
در حال حاضر چندین سال است ما تلاش می‌کنیم با همکاری کشورهای همفکر در آژانس قطعنامه‌ای درباره خاورمیانه تصویب کنیم که امسال هم با رای بالا تصویب شد.
موردی که ما امسال مطرح کردیم ابتکاری بود که بعد از 20 سال برای اولین بار مطرح شد و آن ممنوعیت هر نوع حمله و تهدید حمله به تاسیسات هسته‌ای در حال کار و در حال ساخت بود.
یادآوری می‌کنم که سال گذشته نیز اینجانب مسوولیت داشتم از طرف کشورمان قطعنامه‌ای را به نام قطعنامه 533 تحت همین عنوان ارائه دهم که خوشبختانه تصویب شد، ولی از آن به بعد با توجه به این‌که تهدید‌ها هنوز ادامه دارد و تجهیزات هسته‌ای زیادی در دنیاست ما این را مجددا مطرح کردیم که از هر تاسیساتی در سراسر دنیا باید محفاظت شود و خوشبختانه این در دستور کار کنفرانس قرار گرفت و عدم تعهد با صدور بیانیه‌ای به صورت جدی از آن حمایت کرد.
خوشبختانه بعد از رایزنی‌های بسیار فشرده، رئیس کنفرانس بیانیه را به صورت کامل قرائت کرد و با اجماع تصویب شد که دراین بیانیه به صراحت گفته شده است هر گونه تهدید و حمله به تاسیسات در حال کار و در حال ساخت تخلف آشکار از منشور سازمان ملل، اساسنامه آژانس و قوانین بین‌المللی است و شورای امنیت باید صریحا عکس‌العمل نشان دهد. این یک موفقیت بسیار بزرگ بود که بار دیگر به صورت روشن و اجماع با تایید کنفرانس به تصویب رسید.
* شما چند روز پیش دروین به همراه دکتر صالحی ملاقاتی با مقامات روس درباره نیروگاه اتمی بوشهر داشتید، نتیجه این نشست چه بود؟
** دکتر صالحی توضیحی در این باره دادند و من بیشتر از این نمی‌خواهم بگویم. در هر حال جلسه بسیار مفید و کاری بود و مروری بر کل پروژه و اقداماتی که باید انجام شود داشتند. دکتر صالحی بعد از ملاقات نکته‌ بسیار مهمی را به رسانه‌ها مطرح کردند که آن را من تکرار می‌کنم.
از ایشان سوال کردند این پروژه بوشهر کی تمام می‌شود؟ ایشان گفتند مهم‌تر از این ‌که کی تمام شود، این است که ما نسبت به ایمنی رآکتور و نیروگاه اطمینان حاصل کنیم. آن موقع این نیروگاه راه‌اندازی و شروع به کار خواهد کرد.
همواره در این سال‌های گذشته از طرف روس‌ها خواسته‌ایم از هیچ اقدامی برای ایمن بودن کامل این نیروگاه دریغ نورزند. این درخواست و اصرار ما که اصراری بسیار منطقی و نشان‌دهنده جدیت ما در مسائل ایمنی است هم هزینه بالایی را برای ما تحمیل کرده و هم زمان زیادی را در این چند سال گذشته برده است. ولی در هر حال ما خیلی خوشبین هستیم با صحبت‌هایی که دکتر صالحی با مقام روس داشت ان‌شاءالله این امر سرعت و شتاب بیشتری را خواهد گرفت که زمان تکمیل آن با ایمنی کامل تسریع شود.
* یکی از معضلات آژانس درز اطلاعات محرمانه از این نهاد بین‌المللی است. پیشنهاد شما به آژانس برای حل این معضل چه بوده است؟
** نکته بسیار مهمی را مطرح کردید. در این‌ باره ما اعتراضاتی کتبی به آژانس داشتیم و بعد این اعتراضات را از طریق کشورهای عدم تعهد مطرح کردیم.
رئیس عدم تعهد در سال گذشته کوبا بود که در این باره نامه رسمی به البرادعی نوشت و اعتراض کرد که این نگرانی کشورهای مختلف است و لازم است در این باره تدابیر جدی اتخاذ شود.
اما ما به این اندازه بسنده نکردیم. در کنفرانس سال گذشته من پیشنهادی را درباره قطعنامه تقویت پادمان مطرح کردم که با اجماع تصویب شد. این موضوع و البته بعد از رایزنی‌های فشرده در این باره مطرح شد که باید مدیرکل نیز مکانیسم‌هایی را انجام دهد که اطلاعات محرمانه کاملا حفظ شود و نشر پیدا نکند.
در سال جاری نیز مکانیسمی مطرح شد برای بررسی و تحقیق و حتی مجازات کسانی که می‌توانند از دبیرخانه یا جاهای دیگر این اطلاعات را به مطبوعات و خارج از آژانس منتشر کنند.
یادآوری می‌کنم شبیه چنین مکانیسمی را در مذاکرات کنوانسیون شیمیایی در سازمان OPCW (سازمان منع استفاده از سلاح‌های شیمیایی) در لاهه پیگیری کردیم.
بنابراین ما سعی می‌کنیم با برنامه‌ریزی‌های دقیقی که در حال انجام است، بخصوص در جلساتی که الان نزدیک به 9 ماه است در مورد تدوین سند چشم‌انداز آژانس شروع شده، موارد زیادی را مطرح کنیم که چگونه می‌توانیم از این اتفاق به صورت نهادینه و قانونمند جلوگیری کنیم و در صورتی که چنین تخلفی رخ بدهد، چگونه باید برخورد شود.
به هر حال من فکر می‌کنم با توجه به این‌که این خواست و نگرانی همه کشورهاست و اقداماتی که از کانال قانونی‌اش در حال انجام است ما داریم مسیر درستی را طی می‌کنیم.
* آیا این احتمال وجود دارد با ادامه فشارها از سوی اعضای شورای امنیت، ایران در همکاری خود با آژانس تجدیدنظر کند؟
** من در یکی از مصاحبه‌ها گفتم زمانی که موضوع ایران به شورای امنیت منعکس و شورای امنیت با این مساله درگیر شد، دولت بوش که احتمالا در رویاهای خودش می‌دید بعد از این مساله و گذراندن قطعنامه‌هایی در تحریم ایران، جمهوری اسلامی با یک حرکت شتاب زده و بدون دقت یکباره از ان‌پی تی خارج می‌شود یا همکاری خود را با آژانس کاهش می‌دهد با کابوس مواجه شد. چراکه خوشبختانه عقلانیت کامل حاکم بر جمهوری اسلامی ایران و دقت کامل به این موضوع موجب شد ایران چنین کاری را انجام ندهد.
غربی‌ها منتظر بودند ایران چنین کاری را انجام دهد و بهانه‌ای داشته باشند برای اقدامات شدیدتر و ما این بهانه را به دست آنها ندادیم. ضمن این‌ که معتقد هستیم به هیچ ‌وجه از حق غیرقابل انکار خودمان که در اساسنامه و ان‌پی‌تی تصویب شده قدمی پایین نخواهیم آمد، در عین حال کاملا به همکاری خودمان در چارچوب ان‌پی‌تی ادامه دادیم.
البته در نظر داشته باشید وقتی موضوع به شورای امنیت منعکس شد و آنها قطعنامه را علیه ایران تصویب کردند، مجلس شورای اسلامی و نمایندگان مردم مصوبه‌ای را گذراندند و مصوبه این بود که به دلیل برخورد غیرحقوقی که آژانس و در واقع شورای حکام انجام داد دولت جمهوری اسلامی ایران دیگر فعالیت‌های داوطلبانه خود را براساس مصوبه مجلس متوقف کرد ولی در عین حال هیچ توقفی در تعهدات ان‌پی‌تی و پادمان جامع ان‌پی‌تی انجام نشد.
در واقع سعی کرده‌ایم نهایت همکاری را بکنیم و خودتان می‌دانید که این گزارش اخیر 4 نکته مثبت نسبت به گزارش قبل داشت.
ما اقدامات بیشتری در همکاری با آژانس انجام داده‌ایم. یکی از آنها دسترسی به رآکتور آب سنگین اراک بود که اگرچه الزامی از نظر قانونی نداشتیم این اقدام را به چند دلیل انجام دادیم. اول رسوا کردن رسانه‌ها و منابع اطلاعاتی غرب که ما را محکوم می‌کردند به دلیل اقدامات پنهانی، ایران مدتی است اجازه نداده است از اراک بازدید شود که ما با این اقدام این شایعات را رد کردیم و دلیل دیگر این‌ که نشان بدهیم این پروژه کماکان مطابق طراحی‌ها و پرسشنامه اولیه در حال طراحی است و هیچ تغییری در طراحی اول داده نشده است و کماکان کارش را ادامه می‌دهد.
امیدواریم این رآکتور زودتر تمام شود و بتواند رادیو ایزوتوپ بیشتر بیمارستان‌ها را تامین کند، چون رآکتور تهران از عمرش گذشته است و بسختی نزدیک 200 بیمارستان را سرویس می‌دهیم.
نکته بعدی این‌ که ما در رابطه با بازرسی‌های سرزده همکاری کردیم و درباره مکانیسم‌ها و تدابیری با آژانس مذاکره کردیم که آنها بتوانند موثر و بدون مشکل کارشان را انجام بدهند.
و سوم این ‌که باز ترتیباتی داده شد که در نظر بازرسی‌ها با توجه به افزایش سانتریفیوژها بتواند توسعه پیدا کند و پوشش کامل را داشته باشد که ما این درخواست آژانس را نیز اجابت کردیم و بعد از جلسات کارشناسی فشرده این کار انجام شد و بالاخره آخرین مورد هم بیشتر به موضوع حسابرسی مواد هسته‌ای برمی‌گردد که این را هم باز مذاکره کرده‌ایم که بتواند تسهیلاتی برای بازرسان انجام شود.
اگر آژانس درخواست منطقی‌ای داشته باشد و از نظر فنی توجیه کند که ما بتوانیم تسهیلاتی برای کارشان انجام دهیم، ما همکاری‌مان را انجام می‌دهیم و به آنها کمک می‌کنیم، اما به دلیل مصوبه مجلس شورای اسلامی ما پروتکل الحاقی را اجرا نمی‌کنیم، اما کاملا به ان‌پی‌تی مقید و متعهد هستیم.