عباسعلی کامرانیان
جامعه مطلوب اسلام، جامعهای است که در آن زشتیها و بدیها جایگاهی ندارند. البته افرادی هستند که بخاطر وراثت، محیط یا ارادهای که خودشان کردهاند، تا حدودی آلوده به گناه شدهاند و دانسته و ندانسته هم ممکن است بصورت مستقیم و یا غیرمستقیم به ترویج زشتیها بپردازند اما، حرکت عمومی جامعه اسلامی و سمت و سوی سیاستهای مسئولین به طرف فلاح و رستگاری و اعمال صالح و نیکو است. اما اگر کسانی بخواهند با انجام بدیها و زشتکاری به ترویج فحشا و کارهای زشت در جامعه اسلامی بپردازند همه مردم وظیفه دارند که با امر به معروف و نهی از منکر و رعایت شرایط و مراتب آن جلو چنین کسانی را بگیرند و دولت و مسئولین کشور نیز موظف هستند با چنین کسانی برخورد کنند و نگذارند عدهای به ترویج زشتیها در جامعه بپردازند.
خداوند متعال در قرآن کریم به چنین کسانی وعید عذاب و خواری دنیا و آخرت داده است:
ان الذین یحبون ان تشیع الفاحشه فی الذین آمنوا لهم عذاب الیم فی الدنیا و الاخره و الله یعلم و انتم لاتعلمون
کسانیکه دوست دارند که در بین مومنان کار زشتی را اشاعه و شهرت دهند، برایشان در دنیا و آخرت عذاب دردناک خواهد بود و خدا میداند و شما (عواقب خیلی از کارها را) نمیدانید. (نور /19)
یکی دیگر از گناهانی که گناهکاران را گرفتار و مستحق عذاب میکند اشاعه فساد و دوست داشتن اینکار در بین مومنین است. نکته بسیار قابل تاملی که در این آیه است این است:
... لهم عذاب الیم فی الدنیا و الاخره ...
برای آنها عذاب دردناکی در دنیا و آخرت است.
به عبارت بهتر، کسانیکه آلوده به این گناه میشوند هم در این دنیا برایشان عذاب دردناک است و هم در آخرت و پس از مرگ گرفتار عذاب دردناک خواهند شد.
توجه و تعمق در این نکته میتواند انسان را با عمق حرمت و شدت این گناه آشنا سازد و به او هشدار جدی و قطعی بدهد که لازم است بسیار از خویش مراقبت کند تا مبادا خدای ناخواسته با وسوسه شیاطین جنی و انسی و نفس اماره، دامن به این گناه عظیم و خانمانبرانداز و عاقبتسوز بیالاید. خداوند متعال به نقش شیطان در اینباره در چند آیه بعد، یعنی آیه 21 همین سوره چنین اشاره فرموده است:
یا ایها الذین آمنو لاتتبعوا خطوات الشیطان و من یتبع خطوات الشیطان فانه یامر بالفحشاء والمنکر...
ای کسانیکه ایمان آوردهاید! زنهار که از گامهای شیطان پیروی نکنید زیرا هرکس قدم به قدم از شیطان پیروی کند او را به کار زشت و منکر وادار میکند و...
از این آیه نیز میتوان بخوبی دریافت که اشاعه کار زشت و منکر در جامعه دنبالهروی از شیطان و کاری شیطانی است. زیرا، شیطان و شیاطین جنی و انسی همه سعی و تلاش و کوشش و وسوسه و دسیسه خود را بکار میبرند تا کارهای زشت و شیطانی را در بین مومنان و جامعه الهی و رحمانی گسترش دهند و مومنان را نیز با این زشتیها آلوده کنند! اگر میبینیم که نظام کفر و شرک و نفاق و ظلم و ستم و شیطانی سلطه جهانی اقدام به :
پخش شایعات گوناگون در جوامع اسلامی میکند.
با تهاجم فرهنگی سعی در غالب کردن ضد ارزشها به جای ارزشها دارد.
با انواع و اقسام وسایل ارتباط جمعی به دروغپردازی، افسانهسرایی و لهواالحدیث میپردازد.
بوسیله شبکههای ماهوارهای شنیعترین کارهای زشت و شیطانی و بدتر از حیوانات را در معرض دید و نظر مردم قرار میدهد.
با راهاندازی اینترنت و... به تبلیغ فحشا و انجام کارهای زشت و نامناسب میپردازد.
صنعت و پیشرفت و علم و تکنولوژی را بهانهای برای رد حقایق معنوی و اخلاق انسانی کرده و به لاابالیگری و... دامن میزند.
در برابر ادیان الهی به ساختن مکاتب مادی و مذاهب ساختگی پرداخته است.
با انواع اقسام جاسوسی و خرابکاری سعی در نفوذ در بین اطرافیان قدرتمندان کشورها و دستگاههای تبلیغی آنها میکند تا آنها را منحرف کند.
با انواع و اقسام ترفندهای تبلیغاتی سعی دارد که بیبند و باری را آزادی جلوه دهد و... همهوهمه از این منظر قابل تبیین است . همه این کارهای شیاطین جنی و انسی به عنوان بدترین و خطرناکترین دشمنان بشر ،برای این است که در بین مومنانی که اخلاق اسلامی، صداقت، راستی، محبت، صمیمیت، ایثار و... را در جامعه خویش حاکم کردهاند و براین اساس میخواهند به خیر دنیا و آخرت برسند، با تشیع زشتیها مشکلسازی و دردسرآفرینی کند و به این وسیله اذهان عمومی را نسبت به انجام گناه بیتفاوت و یا متمایل نماید. بر همین اساس در این راه بسیار برنامهریزی و تلاش دارند و پول خرج میکنند و...
به همین جهت هرکس با هر توجیهی بوسیله گفتار و رفتار اقدام به اشاعه زشتی در جامعه اسلامی نماید، گرفتار کید و مکر شیطان شده و مستحق عذاب دردناک دنیوی و اخروی میشود. هم گناه عمل زشت خودش برگردنش است و هم گناه گناهان همه کسانیکه او موجب شده است که به گناه کشیده شوند!
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان ذیل این آیه، «فاحشه را مطلق فحشا ذکر کرده است و آنرا مستوجب عذاب الیم و دردناک در دنیا و آخرت برای دوستدارنده آن دانسته است.» به عبارت دیگر از نظر ایشان کسانیکه دوست دارند گناهان و زشتیها و منکرات در بین اهل ایمان گسترش یافته و رایج شود، گرفتار عذاب دردناک دنیوی و اخروی میشوند.
مفسر تفسیر نمونه نیز ذیل آیه مذکور در اینباره نوشته است:
«... این تعبیر مفهوم وسیعی دارد که هرگونه نشر فساد و اشاعه زشتیها و قبائح و کمک به توسعه آنرا شامل میشود. درباره عذاب دنیوی کسانیکه به این گناه بزرگ آلوده میشوند هم ممکن است اشاره به:
حدود و تعزیرات شرعیه، عکسالعملهای اجتماعی و آثار شوم فردی آنها باشد که در همین دنیا دامنگیر مرتکبین این اعمال میشود. علاوه بر این، محرومیت آنها از حق شهادت و محکوم بودنشان به فسق و رسوایی نیز از آثار دنیوی این گناه است. عذاب دردناک آخرت آنها نیز عبارت از دوری از رحمت خدا و خشم و غضب الهی و آتش دوزخ میباشد.»
حضرت علی (ع) در خطبه 201 نهجالبلاغه در خصوص پرهیز از ترویج و خشنود بودن به کارهای زشت و عواقب اجتماعی آن فرمودهاند:
این مردم! همه افراد جامعه در خشنودی و خشم (و عواقب آن) شریکند، چنانکه شتر ماده ثمود را یکنفر دست و پا برید، اما عذاب آن همه قوم ثمود را در گرفت. (پس از ترویج زشتیها خودداری کنید)
از امام صادق (ع) در اینباره حدیث جالبی در صفحه 375 جلد 70 بحارالانوار نقل شده است که ذکر میکنم:
هنگامیکه مردم در راه نافرمانی خداوند عزوجل میروند، پس اگر سواره روند (درگناه و معصیت تندروی کنند و دیگران را هم به اینکار تشویق نمایند) از سواره نظام شیطاناند و اگر پیاده روند (و در معصیت به آرامی حرکت کنند و کم گناه انجام دهند) از پیاده نظام ابلیس هستند!
ملاصدرا در خصوص مصادیق مروجان زشتیها در صفحه 403 در مفاتیحالغیب گفته است: خانواده طاغوت و دوستان شیطان، «گناهکاران و عاصیان» کسانی هستند که از یاد خدا و ملکوت او که منشاء ثواب و سعادت و خوشبختی است رویگردان شده و به سوی دنیا، خواستهها، لذتها و شهوتها که منشاء گناه و فساد و بدبختی است روی آوردهاند (وسعی در ترویج آن در جوامع دارند.)
البته ممکن است که همه ما در اثر: غفلت، دنیا دوستی، خشم، شهوت، حسد، کبر و... سایر رذایل اخلاقی البته در مراتب مختلف ندانسته و ناخودآگاه با: بیان شایعات، شاخ و برگ دادن به اتفاقات، تعریف صحنههای نامناسب، غیبت، تهمت، نقل ناقص اخبار و... نیز به این گناه آلوده شویم!
خصوصاً اینکه در بین اعضاء و جوارح انسان، سهم زبان بسیار بیشتر از سهم سایر اعضاء است به طوری که پیامبر اکرم (ص) در اینباره فرمودهاند: بهترین اعمال نزد خداوند حفظ زبان است. بیشترین گناه اولاد آدم از زبان است و هرکس که مردم از زبان او بترسند اهل جهنم است.
و لذا، بجا است که خصوصاً در عرصه گفتار خویش بسیار مراقب باشیم تا خدای نخواسته آلوده به این گناه بزرگ نشویم. زبان قطعهای کوچک از بدن است که به گفته بعضی علما تا حدود 200 نوع گناه نظیر: دروغ، قسم دروغ، تهمت، غیبت، استهزاء، تملق، شهادت ناحق، توهین، بزرگنمایی، کوچک جلوه دادن حقایق، تعریف صحنههای گناه، تعریف از حکام جور و انسانهای گناهکار، سخنچینی، کفرگویی، مجادله، نجواهای شیطانی، زخم زبان، حرفهای بیهوده، خبر کذب، تبلیغات فریبنده، اظهار حسد و بخل، بدزبانی در معاشرت، خشونت در گفتار، شوخی با نامحرمان، ریا در گفتار، متلکگویی، جاسوسی، تجسس در زندگی خصوصی مردم، تحسس، تفتیش عقاید، تبانی، پرخاشگری، داد و فریاد، شرک به خدا، تحریف دین، دل شکستن، سرزنش بیجا، امر به منکر، نهی از معروف، بدخلقی، القاب زشت، با مکر و حیله سخن گفتن، شوخی زیاد، تقلید صدای دیگران، بدعت در دین، ایرادگیری نابجا، بیان حکم ناحق، پرستش معبودهای دروغین، نفرین ناحق، سخنان غرورآمیز، تهدید، تطمیع، درخواست عذاب، تصدیق باطل، ظهار، بیان ناقص حقایق، با ناز و کرشمه سخن گفتن با نامحرم، عیبگویی، پردهدری، فاش کردن اسرار، نق زدن، غنا، دستور دادن به دیگران برای انجام گناه، ادا درآوردن، ادعاهای پوچ، رجزخوانی باطل، غلوگویی، سخنان تحریککننده و شهوانی، سخنان ناامید کننده و یاسآور، شعرهای لغو، سخنان گمراه کننده، وعدههای دروغ، فتنهگری و ایجاد بلوا و آشوب، بگو مگو، مزاح وقیحانه، الفاظ وقیحانه، حرفهای ناحساب، افسانهپردازی، تکذیب حقایق، وردخوانی و سحر و جادو، سخنان تعجبآمیزی که موجب چشم زخم میشود، هو کردن و... برای زبان میتوان شمرد.