قدرت‌ها در مقابل نفت 100 دلاری زانو می‌زنند

گروه اقتصادی: از تهران تا دهلی‌نو، از مسکو تا پکن، رهبران کشورها و مدیران شرکت‌ها تلاش‌های خود را برای به دست آوردن کنترل منابع عمده نفت و گاز طبیعی شدت بخشیده‌اند و این در واقع به معنای شدت گرفتن نبرد جهانی برای انرژی است. چنین نبرد رقابتی برای تصاحب منابع و ذخایر نفت و گاز هیچگاه تا این حد شدید نبوده و هیچ گاه تا این اندازه پول و نیروی نظامی و دیپلماتیک برای پیروزی در این رقابت به کار گرفته نشده بود. اما در کانون این نبرد حقیقتی انکارناپذیر نیز وجود دارد و آن این است که منابع جهانی انرژی آنقدر سریع رشد نمی‌کنند که جوابگوی نیازهای سرسام آور جهان بخصوص آمریکا و کشورهای در حال توسعه آسیا باشد و در این میان اما نفت خلیج فارس نقش حیاتی را ایفا می‌کند. چون درحال حاضر بزرگترین تولید کنندگان و در واقع بزرگترین منابع نفتی در این منطقه واقع شده است؛ منابعی که هیچ کدام از کشورهای جهان بخصوص آمریکاییان و اروپاییان قادر به چشم‌پوشی از این منابع نیستند. اما اظهارات بوش، رئیس جمهور آمریکا که به تلاش وی و دولتش در باره کاهش وابستگی به نفت خاورمیانه صحبت کرد جالب توجه است چون وی معتقد است تا سال 2025، بیش از 75 درصد از واردات نفتی آمریکا از خاورمیانه کاهش می‌یابد که این باور کردنی نیست ضمن اینکه معتقد است آمریکا به نفت اعتیاد دارد. در این باره بسیاری سخنان رییس جمهور آمریکا را یک بلوف سیاسی و تبلیغاتی دانستند و در این راستا خبرنگار «اعتماد» ،محمدعلی خطیبی کارشناس امور انرژی موسسه مطالعات انرژی را مورد پرسش قرار داد که و اینگونه گفت: براساس پیش بینی دپارتمان انرژی آمریکا که وابسته به وزارت انرژی آمریکا است وابستگی این کشور به واردات نفت خام خاورمیانه که در حال حاضر حدود 56 درصد است به 5/68 درصد در سال 2025 می‌رسد.
وی ادامه داد: در این راستا وابستگی چین و ژاپن نیز از 32 و 5/98 درصد کنونی به ترتیب به 2/73 و 99 درصد در همین سال می‌رسد ضمن اینکه وابستگی سایر واردکنندگان نفت نیز از 65 درصد به 9/86 درصد خواهد رسید.
خطیبی معتقد است: طی سال‌های آتی وابستگی کلیه بلوک‌های مصرف کننده بزرگ از خاورمیانه بشدت افزایش می‌یابد. بنابراین ادعاهای بوش نوعی مانور سیاسی است و در واقع از سخنان حزب کنونی که معتقدند با روی کار آمدن بوش وابستگی به نفت بیشتر شده نشان می‌گیرد.
کارشناس امور انرژی موسسه مطالعات با بیان اینکه حضور بیش از پیش آمریکا در خلیج فارس در واقع نشان‌دهنده وابستگی آنان به این منطقه است در مورد عدم حضور آنان در منطقه معتقد است: اگر سیاسی رییس جمهور آمریکا مبنی بر کاهش وابستگی به خلیج فارس و نفت آن صحت داشته باشد این منطقه می‌تواند در آینده نه چندان دور شاهد رشد چشمگیری شود. اما آمار و ارقام خلاف اظهارات بوش را نشان می‌دهد.
وی ادامه داد: عدم امنیت و بی‌ثباتی خلیج فارس و خاورمیانه به علت دخالت‌های آمریکا و نیروهای خارج از منطقه است.
خطیبی در ادامه به این جمله بسنده کرد که با رنگ شدن حضور آمریکا در منطقه سرمایه‌گذاران رغبت بیشتری برای سرمایه‌گذاری پیدا می‌کنند ضمن اینکه بانک‌های بین‌المللی نیز وام‌های بیشتری برای سرمایه‌گذاری در این منطقه اختصاص می‌دهند.
کارشناس امور انرژی تاکید کرد: قطعاً عدم دخالت آمریکا در منطقه برای رشد خلیج فارس تاثیرگذار خواهد بود.
همچنین حسن مرادی عضو هیات رییسه کمیسیون انرژی مجلس نیز در رابطه با اظهارات بوش گفت: سخنان رییس جمهور آمریکا در واقع یک بلوف سیاسی و تبلیغاتی است.
وی معتقد است : آمریکا به عنوان بیشترین مصرف کننده دنیا هیچ وقت قادر به چشم پوشی از منابع خلیج فارس نخواهد شد چون صنایع آمریکا براساس استفاده از سوخت‌های فسیلی طراحی شده‌اند. مرادی در ادامه در پاسخ به سئوالی در مورد تحریم ایران گفت: در صورت تحریم ایران قیمت نفت به 100 دلار می‌رسد و بدین ترتیب جهانیان و بخصوص آمریکا در مقابل نفت 100 دلاری زانو خواهند زد. اما اظهارات بوش در زمینه کاهش وابستگی به نفت خلیج فارس به حدی غیرکارشناسانه بود که حتی آژانس بین‌المللی انرژی که نمایندگی کشورهای بزرگ مصرف کننده نفت را به عهده دارد نیز به مخالفت با این عقاید پرداخت.
مدیر آژانس بین‌المللی انرژی کلود ماندیل در واکنش مخالفت‌آمیز با اظهارات بوش اعلام کرد: اهداف رییس جمهور آمریکا برای کاهش و قطع وابستگی به نفت خاورمیانه مانع از متقاعد کردن اوپک برای سرمایه‌گذاری ارقام کلان مورد نیاز برای تامین تقاضا در آینده خواهد بود.
کلودماندیل اعلام کرد: خوشحالیم که رییس جمهوری آمریکا بالاخره متوجه شد که کشورش به نفت اعتیاد دارد ولی روشی که وی برای بیان این امر انتخاب کرد که در واقع مساله خلاص شدن از واردات نفت خاورمیانه را مطرح کرد مانع از تلاش ما برای متقاعد کردن این کشورهای برای افزایش سرمایه‌گذاری خواهد بود.
ماندیل تصریح کرد: در صورتی که اوپک نتواند سرمایه‌گذاری حدود 500 میلیارد دلاری لازم برای تامین تقاضای روزانه 115 میلیون بشکه‌یی را تا سال 2030 برآورده کند شاهد جهش قابل توجه قیمت‌ها خواهیم بود.
وی افزود: در صورت وقوع چنین امری با کمبود نفت مواجه می‌شویم و قیمت‌ها در بازارهای جهانی بسیار سرسام آور خواهند بود مگر اینکه کشورهای مصرف کننده تلاش جدی برای کاهش میزان مصرف داشته باشند.
البته قابل ذکر است سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) از اولین سازمان‌های بود که نسبت به این اظهارات واکنش نشان داد.
طرح بوش برای کاهش نیازهای نفتی آمریکا
جرج بوش در 27 آوریل 2005 (18 اردیبهشت 1384) یک طرح انرژی شامل پنج بخش که هدف از طراحی آن کاهش وابستگی این کشور به سوخت‌های فسیلی است را معرفی کرد.
وی طی سخنرانی در یک کنفرانس مشوق‌هایی را برای ترغیب مردم به استفاده از اتومبیل‌های کم مصرف‌تر و پاکیزه‌تر معرفی کرد.
بوش گفت: براساس این برنامه ظرف ده سال، 5/2 میلیارد دلار به اعطای تخفیف مالیاتی برای شهروندانی که خودروهای مجهز به سلول سوختی هیدروژنی خریداری می‌کنند اختصاص داده خواهد شد. او همچنین ایده احداث نیروگاه جدید اتمی را نیز مطرح کرد رییس جمهور آمریکا معتقد است «مشکل روشن است. مشکل یک شبه ظهور نکرده و یک شبه حل نخواهد شد.» این پیشنهاد و طرح بوش در زمینه انرژی که در واقع از ابتدای سال 2001 مطرح شده پس از نبردهای چهار ساله میان دولت و کنگره آمریکا سرانجام در 6 جولای 2005 برای تقویت منابع تامین انرژی بزرگترین مصرف کننده انرژی جهان به تصویب رسید. در حالی که بوش این طرح را اولین گام حیاتی می‌خواند منتقدان آن را ناکارآمد و دردسرساز ارزیابی می‌کنند. به گزارش رویتر این طرح 6/14 میلیارد دلار هزینه دارد و هدف آن افزایش عرضه نفت، گاز، بنزین و گسترش منابع انرژی جایگزین است بدین ترتیب اینکه آیا این طرح بوش در راستای کاهش مصرف انرژی موفق خواهد بود؟ و اینکه آیا سخنان غیرکارشناسانه او پایانی خواهد داشت؟ را آینده مشخص می‌کند.