اما و اگرهای بحث دین‌گریزی جوانان

امام علی(ع) در حدیثی می‌فرماید: "اسلام همچون پوستینی وارونه است که بیرونش خشن و درونش نرم و لطیف است."
به گفته یک پژوهشگر دینی، ما تاکنون فقط پوسته وارونه دین را به جوانان نشان داده‌ایم و در معرفی لایه درونی و زیبای آن به هر دلیلی متاسفانه موفق نبوده‌ایم.
هم اینک بیش از یک هزار و 400 سال از ظهور کاملترین دین و آخرین حجت خدا بر انسانها می‌گذرد، دینی که از همه چیز و همه جا سخن رانده و آموزه‌هایی را برای زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها بیان کرده که در صورت عمل به آنها، انسان به کمال نهایی دست خواهد یافت.
اما اکنون باید بر این واقعیت اذعان داشت که برخی از جوانان و حتی بزرگسالان در عمل به آموزه‌های دینی دچار سردرگمی و تزلزل شده‌اند و جاذبه‌های کاذب و تهاجمات فرهنگی توانسته است بر آنان تاثیرگذار باشد.
به گفته کارشناسان فقدان آگاهی و درک صحیح از بنیان‌های اعتقادی و عدم شناخت در خصوص ضرورت انجام فرایض دینی از جمله دلایل دین‌گریزی جوانان امروز است.
حضرت علی‌بن‌موسی الرضا(ع) امام هشتم شیعیان جهان در حدیثی می‌فرماید: "اگر زیبایی‌های دین برای مردم روشن شود، مردم عاشق آن می‌شوند."
از سوی دیگر گفت‌وگوی خبرنگار ما با عده‌ای از جوانان حکایت از آن دارد که نهادینه نشدن دینداری عملی و استفاده ابزاری از دین در جامعه و مشاهده اعمال و رفتار ناشایست و ناقص برخی از دین معابان علت مهم دین‌گریزی آنان عنوان شده است.
آیت‌الله "سید جعفر سیدان" در این خصوص می‌گوید: فاصله‌گیری از دین در سه سطح انتقاد از دین، تمسخر و بی‌توجهی به دستورات دینی را بروز می‌یابد.
وی اظهار داشت: به نظر من مهمترین عاملی که به وجود آورنده سطوح مختلف فاصله‌گیری دینی در جوانان و نوجوانان است عدم تبیین و شناساندن درست و کامل دین است.
وی با اشاره به اینکه اگر قرآن و روایات ائمه آنچنان که هست بیان شود نکته مبهمی وجود نخواهد داشت، گفت: اگر دین اسلام در سطوح مسائل اخلاقی و عملی آنچنان که هست بازگو شود، عامل تاثیرگذاری در جذب جوانان به اسلام خواهد بود.
این مدرس حوزه ادامه داد: متاسفانه اغلب مردم در مسایل اخلاقی و علمی به اعمال و رفتار کسانی نگاه می‌کنند که منتسب به دین هستند.
وی ضمن اظهار تاسف از اینکه بسیاری از مردم دینشان را از عملکرد جمعی می‌گیرند و این امر سبب فاصله‌گیری آنان از عمل به دین می‌شود افزود: متاسفانه در بسیاری از موارد دیده می‌شود که گفتار و اعمال دینداران با هم یکی نیستند.
وی با اشاره به تکالیفی که از جانب دین بر گردن ما گذاشته می‌شود، گفت: بسیاری از افراد ضعیف النفس برای رهایی از قید و بند دینداری، تن به این سختی‌ها نمی‌دهند و در عوض لذات و خوشی‌های گذرایی را بر می‌گزینند که عاقبتی برایشان متصور نیست.
آیت‌الله سیدان ضمن تاکید بر اینکه فرار از سختی‌های دین موجبات فاصله‌گیری از دین را فراهم می‌کند، افزود: سختی‌های دین زمانی در کام افراد شیرین می‌نماید که از بهره‌های دنیایی و آخرتی آن آگاه شوند.
وی ضمن اشاره به نقش تلویزیون در گسترش و تبلیغ دین گفت: در گذشته رسانه‌ای مانند تلویزیون نقشی در گسترش دین نداشت لذا همگان برای آشنایی بیشتر با بنیان دین به مساجد و مراکز دینی مراجعه می‌کردند.
آیت‌الله سیدان افزود: متاسفانه به دلیل وجود برخی نادرستی‌های پخش شده از این رسانه هم اکنون تاثیرگذاری تبلیغ دین از این منظر به درستی انجام نمی‌گیرد زیرا دین و قداست دین با موسیقی همراه شده است که این امر در گرایش دینی جوانان بسیار تاثیرگذار است.
وی تاکید کرد: نمی‌شود که تمام زمینه‌های فساد را در اختیار جوانان قرار دهیم و بعد بگوییم دنبال فساد نرو بلکه باید در عمل به توضیح و تبیین دین پرداخت.
این مدرس حوزه در رابطه با راهکارهای حل این مسئله، گفت: به نظر من تبیین دین و اجرای امر به معروف و نهی از منکر در معنای حساب شده آن راهکاری عملی خواهد بود.
وی ضمن تاکید بر اینکه والدین و بزرگان با نحوه عمل خود به صورت غیرمستقیم به آموزش دین می‌پردازند، افزود: جوانان در اولین گام شناخت دین و والدین و الگوهای خود الهام می‌‌گیرند و لازم است که نهاد خانواده را از این دست تقویت کنیم.
همچنین عضو هیات علمی گروه معارف دانشگاه فردوسی مشهد با بیان این که معتقد به وجود دین‌گریزی در بین جوانان نیستیم، اظهار داشت: دین‌گریزی به معنای فرار مردم از زیبایی‌های موجود در دین است حال آنکه چنین چیزی در جامعه وجود ندارد.
دکتر "نظری توکلی" با اشاره به اینکه آنچه در حال حاضر در سطح جامعه و در میان جوانان بروز یافته است عدم باور درست از دین است، افزود: مردم در حالت عادی از دن فرار نمی‌کنند زیرا دین مبین اسلام زیبایی‌ها و جذبه خاص خود را دارد.
وی گفت: مشکل ما این است که دین را به شکل سنتی یاد گرفته‌ایم یعنی به دلیل اینکه مسلمان‌زاده هستیم در صدد کسب شناخت و باور صحیح از دین بر نیامده‌ایم.
دکتر نظری ضمن بیان اینکه این مسئله بیشتر در میان جوانان شیوع دارد، افزود: تحت این شرایط نمی‌توانیم برای باورهای دینی خود برهان و استدلال درست داشته باشیم و در نتیجه نمی‌توانیم از اعتقادات خود در مقابل دیگران دفاع کنیم که همین امر سبب بروز سستی در اعتقادات می‌شود.
وی ضمن تاکید بر اینکه روشن‌سازی چرایی دستورالعمل‌های دینی برای جوانان بسیار راهگشا خواهد بود، افزود: 1400 سال پیش اعراب جاهل از پیامبر می پرسیدند "چرا" و همین امر سبب شناخت فلسفه احکام شد.
وی با بیان اینکه در سال‌های اخیر مباحث سیاسی جامعه را با دین مخلوط کرده‌ایم، اظهار داشت: متاسفانه هر کس برای موفقیت در عرصه‌های سیاسی از دین خرج کرده است و بعد هم به دلیل عمل نکردن به وعده‌ها مردم آن را از چشم دین دیده‌اند.
وی اذعان کرد: در این شرایط وقتی مردم نسبت به فرد مورد نظر بی‌اعتماد می‌شوند طبیعتا با تفکر و اعتقادات او هم به مخالفت می‌پردازند.
این استاد دانشگاه با اظهار اینکه بین دین و برداشتهای ما از دین فاصله بسیار است، گفت: اگر برخی مسایل از جمله اینکه دین ما مبتنی بر وحی است و خدا حکیم مطلق می‌باشد و سود و زیان واقعی را در بر دارد، برای مردم بازگو شود دین‌گریز نمی‌شوند.
نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس نیز با اشاره به اینکه جوانان ما به طور کلی و بنا بر فطرت الهی به دین و زیباییهای آن گرایش دارند، گفت: گاهی مظاهری از دین‌گریزی و گرایش به فرهنگ غرب در میان برخی از جوانان قابل مشاهده است که خوشبختانه شامل اکثریت جوانان نمی‌شود.
"جواد آرین‌منش" با اشاره به نقش عوامل مختلفی از جمله خانواده و نهادهای آموزشی و همچنین تاثیر لاینفک رسانه‌های گروهی اعم از تلویزیون، ماهواره، اینترنت و غیره، گفت: متاسفانه اغلب تولیدات فرهنگی سمعی و بصری استکبار در بخشی از جامعه جوان که به لحاظ بنیه اعتقادی به حد کافی تقویت نشده‌اند، اشاعه یافته است.
به گفته وی مسایل اقتصادی و سیاسی داخلی در بروز این پدیده بی‌تاثیر نیستند و نمی‌توان ضعف اقدامات فرهنگی نهادهای آموزشی را در این میان نادیده گرفت.
این نماینده مجلس شورای اسلامی با اظهار اینکه فقدان جاذبه موجود در فضاهای دینی مانند مساجد در گرایش دینی جوانان تاثیر گذاشته است، افزود: در این راستا لازم است که به انجام کارهای ایجابی و فرهنگی برای جذب جوانان و آشنایی بیشترشان با دین پرداخته شود.
وی ضمن تاکید بر ضرورت برنامه‌ریزی فرهنگی بر پایه آموزه‌های اسلامی و ایرانی برای مقابله با مظاهر تهاجم فرهنگی، گفت: در برخورد با نوع پوشش و رفتارهای برخی از جوانان که نمایانگر سستی اعتقادیشان است، برخوردهای سلبی تاثیر معکوس را دارد.
حجت الاسلام "محمدجواد فاضلی" نیز می‌گوید: قبل از بررسی پدیده دین‌گریزی در جامعه، باید ببینیم چه مقدار توانسته‌ایم دین را به عنوان یک ضرورت در جامعه تبیین کنیم.
وی افزود: ما برای تبیین ضرورت وجود دین در جامعه با سه مقوله مواجه هستیم اولا مقدار تبیین این امر ثانیا ضرورت ایجاد آن و ثالثا ایجاد لایه‌ای باید ایجاد شود.
این پژوهشگر بی‌توجهی والدین به دینداری جوانان را یکی دیگر از مولفه‌های موثر در دین گریزی این قشر می‌داند و می‌گوید: پدرها و مادرها متاسفانه به مقوله فرزندآوری به عنوان یک امری برای بقای نام و هویت خودشان نگاه می‌کنند نه افزودن فردی به جامعه مسلمین!
وی در ادامه افزود: به راستی پدر و مادرها چه چیزی را در باب دینداری به فرزندانشان انتقال داده‌اند و سپس ادعای دین گریزی فرزندانشان را دارند؟
از سوی دیگر صدا و سیما و مطبوعات چه مقدار بر این امر همت نهاده‌اند؟ مگر با سخنرانی های دینی و تبلیغات می‌توان مردم را دیندار کرد؟ این مدرس حوزه گفت: وقتی در مدراس به بچه‌ها نمره درس دینی می‌دهند یعنی اینکه به وی نمره دین‌داری می‌دهیم اما به راستی با 100 صفحه کتاب خواندن چه مقدار می‌توان وجود دین را در فرد تبیین کرد؟
وی گفت: قطعا ظلمی که بر مسلمان فلسطینی می‌رود کمتر از ظلمی که بر همتای چچنی‌اش می‌رود نیست اما این بنا نمی‌شود که برای دفاع از خود دست به هر کاری بزنند ما اگر پایبند به کتاب و سنت هستیم نباید ظلم کنیم و یا تحت ظلم واقع شویم.
این محقق دانشگاه تاکید کرد: در سطح بین‌الملل باید کاری کنیم که بقیه انسانها از دین و خدا وحشت نکنند، ما اگر ادعا داریم که رسول اکرم پیامبر صلح و آرامش است، باید کاری کنیم که جنبه صلح و آرامش آن در دید همگان ظاهر شود.
وی در خصوص پیامدهای دین‌گریزی در جامعه گفت: اگر در جامعه‌ای دین‌گریزی غالب شود دنیا محوری جای خود را به دین محوری می‌دهد و در این صورت ثروت و قدرت در جامعه به جای معنویات حرف اول را می‌زند و طبعا وجود چنین فضایی باعث بروز انواع و اقسام تخلفات و معضلات اجتماعی در جامعه خواهد بود.
این محقق حوزه و دانشگاه دین محوری را مهمترین گزینه برای جلوگیری از گسترش دین‌گریزی در جامعه می‌داند و می‌گوید: ما باید به جای دنیا محوری به دین محوری روی بیاوریم.
وی اضافه کرد: باید خدا را در همه اجزای جامعه جای دهیم، رو به توحید بیاوریم، شرک را کنار بگذاریم و قطعا اگر دنیا محوری اساس کارهایمان را تشکیل دهد برای ذات احدیت شرک قائل شده‌ایم.