رییسجمهور نظام ولایت فقیه را مترقیترین و مردمیترین نظام حکومتی در دنیا دانست و اظهار داشت: در جمهوری اسلامی ایران بنبست و مشکل لاینحلی وجود ندارد زیرا ولیفقیه به عنوان مرجع اصلی حضور دارند، که با مراجعه به ایشان میتوان مشکلات را برطرف کرد.
متن کامل این گفتگوی زنده تلویزیونی به شرح زیر است
بسماللهالرحمنالرحیم
اللهم عجل لولیک الفرج والعافیة والنصر واجعلنا من خیرانصاره و اعوانه والمستشهدین بین یدیه.
بنده هم به همة ملت ایران و همة بینندگان و شنوندگان و نیز شما و همکارانتان سلام گرم و صمیمی دارم.
*گزارشگر: آقای دکتر پنج ماه از هدفمندسازی یارانهها میگذرد. ارزیابی خود شما از عملکرد اجرای قانون در پنج ماه گذشته چیست؟
** رئیس جمهور: همان طور که میدانید، این یک طرح اقتصادی بسیار مهم است. ارزیابی من مثبت است. من فکر میکنم ملت ایران در منظر همة جهانیان، کار بسیار بزرگی را با موفقیت انجام داد. همة برآوردها و پیشبینیها چه در داخل چه در خارج منفی بود. تجربة گذشتة سایر کشورها هم چشمانداز را منفی جلوه میداد. دیگر خوشبینانهترین برآوردها و خوشبینترین اقتصاددانان از «نمیشود»، «نخواهد شد»، «تبعات سنگین دارد» و «بحران اقتصادی در کشور ایجاد میشود» حرف میزدند. اما ما فکر میکردیم در جمهوری اسلامی با ویژگیهای آن و نیز با ملت بزرگ ایران کارهایی بزرگتر از این را میشود انجام داد. واقعاً دستاوردها افتخارآمیز است. حالا شاید من به برخی از آنها اشاره کنم و مردم عزیز ما هم البته میدانند.
یکی از اهداف اصلی این طرح، کنترل مصرف بود. یکی از دغدغههای ما در چهل پنجاه سال اخیر زائدات نان و اتلاف گندم و آرد بود و یارانههای سنگینی که دولت میداد، به دست مردم نمیرسید و بخش کمی از آن به دست مردم میرسید.
من میتوانم بگویم که مصرف ما حدود 30 درصد کاهش پیدا کرده است و اگر کمی مدیریت کنیم، از این بیشتر هم کاهش پیدا میکند؛ یعنی ما به کشورهای صادرکنندة گندم پیوستیم و صادرات گندم در سبد صد کالای اصلی صادراتی کشور قرار گرفت. حالا اگر صادر هم نمیکردیم و به اندازة مصرفمان تولید میکردیم، این اتفاق بزرگی است. هر کیلو گندم چقدر زحمت، زمین و کشاورز، حمل و سیلو و نیروی انسانی و کارخانة آرد و نانوایی و انرژی و ... می برد و بعد 30 درصد آن تلف میشود.
این اتفاق در مدت کوتاهی افتاد. نمیگویم که الان کیفیت نان در همه جای ایران به بهترین سطح رسیده است، ولی خواهد رسید.
* گزارشگر: با وجود دو بار افزایش قیمت نان در پنج ماه گذشته، به نظر میرسد که کیفیت چندان بهتر نشده و مقداری هم نانها کوچک شده است.
** رئیس جمهور: منطقه به منطقه فرق میکند و هنوز این رقابت شکل نگرفته است، برای این که پنجاه سال یک سیستم بسته در نان بوده است. الان در روستاها خیلیها مجدداً به سراغ تنور خانهشان رفتهاند.
سی درصد در اینجا مصرف پایین آمده و سی درصد هم مصرف روستاهای ماست. قبلاً روستایی تولید میکرد و آرد را به دولت میفروخت، این آرد در کشور میچرخید و آردی با کیفیت پایین به دست خود روستایی میرسید. اما این مسیر دیگر طی نمیشود و در خزانة ملی میماند.
الان دارند آموزش میدهند، سیستمها در حال تغییر است، شاطرهای حرفهای که به دلیل درآمد کم کار را کنار گذاشته بودند، دوباره دارند برمیگردند و حال و هوای بسیار خوبی در فضای نانواییها هست.
من فکر میکنم یک سال که بگذرد، در تمام کشور هم فضای رقابتی شکل میگیرد و هم کیفیتها خیلی خوب خواهدشد.
* گزارشگر: تا آن موقع دولت نظارتهایش را ادامه خواهد داد؟
** رئیس جمهور: بله، خود صنف بیشتر از همه نظارت میکند و دولت هم نظارت میکند. جالب است که در مصرف گاز خانگی و تجاری 10درصد در پیک کاهش مصرف داشتیم؛ یعنی در اوج مصرف زمستان. اما در صنایع حدود 17-18 درصد افزایش مصرف داشتیم؛ یعنی همان آرزویی که داشتیم که انرژی به سمت تولید و سرمایهگذاریهای اساسی برود.
مصرف بنزین هم حسابی کاهش پیدا کرده است. سال 1384 متوسط مصرف بنزین 67 میلیون لیتر در روز بود، در سال 85، متوسط 77 میلیون لیتر در روز بود، و در طول این سه چهار سال هم تقریباً خودروها دو برابر شده است، سفرها نیز خیلی بیشتر شده است و در نوروز امسال 160 میلیون نفر سفر داشتهایم. با این حال، الان مصرف بنزین روزانة ما 54 میلیون لیتر است که سیر آن هم نزولی است.
این یک انقلاب است؛ یعنی اگر ما با همان روند 1384 و 1385 ادامه میدادیم، الان حدود 130 میلیون لیتر در روز مصرف داشتیم.
* گزارشگر: در مورد بنزین، امسال برنامهای برای افزایش قیمت دارید؟
** رئیس جمهور: اجازه بدهید، من اول برخی از دستاوردها را بگویم. در مصرف برق، هر سال در فروردین حدود 8 درصد افزایش داشتیم، امسال نه تنها افزایش نداریم، بلکه حدود 4 درصد کاهش در مصرف برق داشتیم که بدین صورت بیش از 12 درصد مصرف برق کاهش پیدا کرده است.
این یک انقلاب است و واقعاً مردم کار بزرگی کردهاند. البته هنوز میزان مصرف و کیفیت لوازم خانگی هم تغییر نکرده است و تازه توجه مردم به مصرف برق لوازم خانگی جلب شده است. اکنون یک توجه ملی اتفاق افتاده است.
یکی دیگر از اهداف هدفمند کردن یارانهها این بود که عدالت اجرا شود و با این طرح دهکهای پایین درآمدی زنده شدند. ما میتوانیم با افتخار اعلام کنیم که شاید تنها کشور روی زمین باشیم- احتمال دارد که یکی دو کشور کوچک اروپایی هم باشند- که در آن هیچ خانوادهای برهنه و گرسنه نیست؛ یعنی به اندازة غذا و پوشاکش پول در اختیار دارد. این یک اتفاق بزرگ است و اگر بیست سی سال ادامه یابد، آن وقت آن پنجاه سالی که یارانهها نامتعادل توزیع شد، جبران میشود و فاصلههای طبقاتی کم میشود.
یکی دیگر از اهداف افزایش بهره وری بود. الان در میان تولیدکنندگان، صنعتگران، کشاورزان و دامداران تحرکی ایجاد شده و همه به دنبال انرژیهای نو، افزایش کیفیت و کاهش مصرف انرژی هستند. من نمونههای خوبی دارم. مثلاً یک مرغداری در آذربایجان غربی برای تولید مرغ، با همان فضا و انرژی شش طبقه اضافه کرده است.
اکثر مرغداریها و دامداریها به سمت تغییر سیستم گرمایش حرکت کردهاند و برنامهریزی شده که تا پایان امسال همه سیستمهایشان را عوض کنند.در بخاریها هم کارخانجات به سمت تولید محصولاتی رفتهاند که مصرف را یک چهارم تا یک سوم بکند.
این اتفاق عظیمی است که مصرف خانگی از 226 میلیون مترمکعب در روز به یک سوم برسد. همین مقدار را در قیمت جهانی ضرب کنید که میتوانیم صادر کنیم یا به محصولات پتروشیمی تبدیل و صادر کنیم. بدون اینکه سطح رفاه مردم پایین بیاید. یک همبستگی و عزم ملی ایجاد شده است. شما خبر دارید. مسئولین اقتصادی جهانی و بانک جهانی رسماً اعلام موضع کردند و گفتند این کار بینظیر است. اصلاً از مسئولین اقتصادی ما درخواست کردند که در سه کنفرانس بینالمللی این تجربة بسیار موفق را تشریح کنند و در اختیار سایر کشورها قرار دهند. از همة کارشناسان دعوت شد. دارند زمانبندی میکنند که برویم تشریح کنیم.
اینجا واقعاً همبستگی ملی، نوع اعتقادات مردم، فرهنگ جمهوری اسلامی و همت مردم باعث شد که این طرح پیش برود. البته نواقصی هم هست و معنایش این نیست که دیگر هیچ اشکالی در هیچ نقطهای پیدا نشده است. ممکن است هزینة چاه آب کسی بالا رفته باشد، جایی ممکن است کنتورخوانی کنتوری را اشتباه خوانده باشد، ممکن است یکی حواسش نبوده و بیشتر مصرف کرده یا قبضی اشتباه رفته است. اینها که طبیعی است.
بالاخره در یک مقیاس 75 میلیون نفریِ سرزمین ایران داریم صحبت میکنیم. ما فقط بیست و دو و نیم میلیون مشترک برق داریم؛ یعنی در هر 45 روز بیست و دو و نیم میلیون کنتور خوانده میشود. ممکن است چهارتایش را بروند و نباشد و یک عدد اشتباهی بنویسد یا اشتباه بخواند. یا کنتور خراب باشد. از این موارد هست، یا به کسی اطلاع نداده باشند و حواسش نبوده باشد یا ما کوتاهی کردهایم یا او در آن زمانهایی که ما اطلاعرسانی کردهایم، توجه نکرده است. طبیعی است. بالاخره یک مرغداری، یک گاوداری، یک کشاورز، یک صنعتگر، یک خانواده و یک راننده تحت فشار قرار میگیرند، اما اینها باعث میشود که تحولات اتفاق بیفتد.
پیشبینی میکردند که 75 درصد تورم خواهد بود. پس کجاست؟ واقعاً این جور نیست. بله، تغییراتی هست که تحت تأثیر عوامل گوناگونی است. الان در جهان قیمت نفت بالا رفته و ارزش دلار پایین آمده و این مسئله بر تورم جهانی اثر میگذارد.
ما تورم طبیعی که داشتهایم و رشدش کُند شده است. در مجموع همة اقشار ملت ایران و در خط مقدم رانندگان کار بسیار بزرگی کردند و من باید از آنها تشکر ویژه کنم، چون اولین قشری که با تغییرات قیمت انرژی مواجه میشود، رانندگاناند. رانندگان واقعاً برگ زرینی را در تاریخ شبکة حمل و نقل ثبت کردند. آنها بسیار هوشمندانه و عالی آمدند و ایستادند و کار را از آنِ خودشان حس کردند. خانوادهها، صنعتگران و کشاورزان خیلی خوب عمل کردند. نه اینکه ما کاری کردیم. نه، بنده هم یکی از این ملت و کوچک آنها هستم. واقعاً ملت عالی عمل کرد. البته طرح ادامه دارد.
اینکه امسال ما چیزی را اضافه یا کم میکنیم، در قانون بودجه پیشبینی شده که ما گام دیگری برداریم. اما ما جلو میرویم، بالاخره نظرهای مردم را میشنویم و وضع صنعت و کشاورزی را ارزیابی میکنیم. اگر اوضاع برای گام بعدی آماده بود، برمیداریم، اما اگر آماده نبود، اجازه داریم تنفسی بدهیم و سال بعد این را اجرا کنیم. ما قبلاً گفته بودیم همراه مردم جلو میرویم. ستاد ما همیشه اینجا فعال است، هرجا اشکالی منعکس میشود، اینها بلافاصله وارد میشوند و تلاش میکنند آن اشکال را به نحو درستی که اهداف طرح محقق بشود، برطرف میکنند.
* گزارشگر: در کنار دستاوردهایی که این طرح داشته، جنابعالی اشاره کردید که برخی مشکلات هم وجود داشته است.
یکی از آنها بستههای حمایت از تولید، خدمات و کشاورزی است که تعریف شده بود. بخشهایی از این بستهها انجام شده، ولی بخشهایی نه و صاحبان صنایع و کشاورزان و همین طور واحدهای تجاری گلایههایی دارند. امسال میخواهید برای اینها چکار کنید؟ مثلاً برخی پرداختهایشان که قرار بود از طریق بانکها اقساطی باشد شده، ولی تسهیلاتی که قرار بود برای بهرهوری و سایر ردیفهایشان ارائه بشود، چندان تخصیص پیدا نکرده است.
** رئیسجمهور: این حرف درستی است، اما یک حرف درست دیگری هم کنارش هست. تحولاتی که باید در تولید اتفاق بیفتد، پنج ماهه نیست و زمان میبرد. یک کارخانه میخواهد خط تولیدش را عوض کند، ممکن است سه سال طول بکشد و شیوۀ مدیریت خود را تغییر بدهد و ساختارهایش را عوض کند. این با تغییر انرژی و مصرف خانواده فرق میکند. مصرف خانواده فوری تنظیم میشود. اما یک مرغداری باید سیستمش را عوض کند. ما هم زمانبندی و هم بستههای حمایتی داریم و اینها شروع شده است. این بستهها که یک روزه نبودهاند.
بعضی برنامهها یک ساله و برخی دو ساله و سه سالهاند. این بستهها در مسیر اجرا هستند. من نمیگویم سرعت ما متناسب با سرعت مردم است، چون صنعتگران و کشاورزان و کارگران ما ممکن است در برخی جاها سرعتشان از ما بیشتر باشد، چون بالاخره ساختارهای ما نمیتوانند سرعتشان را با همه تنظیم کنند. اما در مجموع چیز خوبی است؛ یعنی واقعاً ستادها در وزارت صنایع، کشاورزی و خود معاونت اول دائم فعال است. ما واقعاً در هیچ بخشی بحران نداشتهایم نه اینکه به عدهای فشار نیامده است، بله، آمده و طبیعی هم هست. باید فشار بیاید تا تغییرات اتفاق بیفتد. اما خوشبختانه، در هیچ جا بحران نداریم.
تولید در بخشهای گوناگون، گرایش به سرمایهگذاری، شفافسازی، خلاقیت و ابتکار عمل افزایش پیدا کرده است که حالا من اینجا وقت را برای آن نمیگیرم و از عزیزانمان در صدا و سیما میخواهم که خود مبتکران را بیاورند، چون همۀ اینها الگوست. من نمونهای از آن را گفتم. مثلاً مرغداری دیگری رفته و طراحی کرده، با حرارت و نور و سیستمهای گردش، مصرف دان مرغ را به ازای هر کیلو گوشت تولیدی 35 درصد کاهش دادهاند. دو سه طبقه هم کرده و یک دفعه با همان هزینههای ثابت دو برابر تولید کرده است. معنای این آن است که یک باره قیمت پایین میآید.
ما انتظار نداریم که الان و همین امروز قیمت مرغ در بازار پایین بیاید. اما این روند باعث میشود که هم بتوانند در بازار جهانی رقابت کنند و هم قدرت انعطاف تولیدکنندۀ ما بالا برود.
بعضیها میگویند یارانهها را بدهید، اگر بخواهیم همینطوری بدون هدف یارانه بدهیم، و تغییری در تولید ایجاد نشود، برگشت به قبل است و چیز خوبی نیست.
تشکلهای صنفی همکاریهای خیلی خوب دارند و در بخشهای کشاورزی، صنعت و حمل و نقل خودشان میدان دارند. ما هم در کنارشان هستیم و این بستهها به طور کامل اجرا خواهد شد.
*گزارشگر: آقای رئیس جمهور! منهای اشکالات موردی که جنابعالی هم اشاره کردید که قابل اغماض و در طرحی با این وسعت قابل قبول است، اما این سطح عمومی قیمتها در تعرفههای گاز که خود جنابعالی هم دستور رسیدگی مجدد دادید، یا الان که به سوی تابستان میرویم، نگرانی مردم از افزایش قیمتهای برق و آب به هر حال وجود دارد. در این مورد اگر توضیح بدهید، سپاسگزار میشوم. حتی برخی به شوخی میگفتند که قبضهای گاز، مردم را گاز گرفته و منتظریم ببینیم که برق هم مردم را میگیرد یا نه؟
** رئیسجمهور: این هم لطافت مردم ماست. مردم ما سختترین مراحل را با شوخی و خنده میگذرانند. این که اتفاقی نبود. در بالاترین سطح مصرف که زمستان (دی و بهمن) است که ما بیشترین سرما را داشتیم، نزدیک به 80 درصد از مردم (78 درصد) قبض گازشان در اوج سرما (بهمن ماه) زیر 40 هزار تومان بود. البته این درصد در برخی استانها کمتر و در برخی استانها بیشتر است. من متوسط کشور را میگویم. در حالی که سال قبل از هدفمند کردن یارانهها، این مبلغ 16 هزار تومان بوده است. از 16 تا 40 هزار میشود 24 هزار تومان. برای یک خانوادۀ چهار نفره که 170-180 هزار تومان یارانه میگیرد، 24 هزار تومان در اوج مصرف گاز، هزینۀ گازش اضافه شده است.
حدود 80 درصد از مردم این طوریاند و 20 درصد بالاترند. ما زیر 50 و 60 هزار تومان داریم و بعضیها هم خیلی بالا هستند. بالاخره سهم هر کس از یارانه همین است دیگر. این حساب شده و قانون است. سهم هر نفر 45 هزار و پانصد تومان در ماه است. اگر کسی در مجموعۀ انرژی و نان بیش از این مصرف کرد، باید خودش بدهد. اگر هم کسی کمتر مصرف کرد، مال خودش است و در جیبش میماند.
بیش از 80 درصد جامعه اضافه آوردهاند. عدهای هم زیاد مصرف کردهاند. یا تمایل دارند ادامه بدهند که باید پولش را بپردازند یا آنها هم به سمت صرفهجویی میآیند. ما هم گاز و هم برق و هم آب خانگی را پلکانی تعریف کردهایم. این پلکانی یعنی هر کس یک پله بیاید، تصاعدی هزینهاش کم میشود. مثلاً در برق یا حتی در گاز اگر کسی 20 درصد مصرفش را کاهش بدهد، هزینهاش 40 درصد کاهش پیدا میکند. بالاخره قرار است که ما روی یک نرمی بیاییم، اما بعضیها هستند که جوری زندگی میکنند که باید زیاد مصرف کنند. اشکال ندارد، خب باید بپردازند. ما از کی بگیریم و به آنها بدهیم، الان هم خوشبختانه، تقریباً همه ثبت نام کردهاند.
بنابراین، ما داریم یارانهها را به طور مساوی بین همۀ ملت توزیع میکنیم و هر کس دارد سهم خودش را میگیرد. اگر کسی کمتر مصرف کرد، مال خودش، اگر بیشتر مصرف کرد، باید بدهد و فکر میکنم عدالت نیز همین است.
* گزارشگر: دربارۀ بودجۀ امسال بحث بود که حدود 10-12 هزار میلیارد ریال کمتر از آنچه پیشبینیها برای پرداخت نقدی هست، برای دولت تخصیص داده شده است. آیا دولت در پرداخت یارانهها مشکلی خواهد داشت؟
** رئیسجمهور: نه، چنین چیزی نیست. مصوبۀ مجلس مصوبۀ خیلی خوبی است و این روند ادامه دارد. حتی اگر ما بخواهیم مطابق پیشبینی مجلس آن گام بعدی را هم برداریم، مجلس منابع را پیش بینی کرده و ما مشکلی نداریم.
* گزارشگر:الان چقدر ثبت نام کردهاند؟
** رئیسجمهور: الان هفتاد و سه میلیون و 600 هزار نفر که من فکر میکنم 75 میلیون نفر بشوند و امسال هم انشاءالله یک میلیون و سیصد چهارصد هزار نفر به دنیا میآیند و آنها هم ثبت نام میکنند.
* گزارشگر: با همان اعداد پارسال یا اعدادی اضافه میشود؟
**رئیسجمهور: واریزی نقدی برای هر نفر 45 هزار و پانصد تومان است. ما هر بخش دیگر را که بخواهیم آزاد کنیم، سهم همان بخش را اضافه میکنیم، ولی برای جمعیت 75 میلیونی در بودجه پیشبینی کردهایم و همان هم تصویب شده است. حتی گام بعدی هم در بودجه پیشبینی شده است، یعنی واقعاً مشکلی وجود ندارد.
*گزارشگر: آن وقت سهم تولید و دولت چه میشود؟
**رئیسجمهور: همۀ آن سهمها سرجایش هست و در این قسمت واقعاً مشکلی وجود ندارد، چون یک بحث بسیار گسترده و دقیق در سطح ریال و نفر در دولت و بعد بین دولت و مجلس و کمیسیون و کمیسیون تلفیق انجام شد. این طرحی نیست که بخواهد نوسانی عمل کند. این طرح ثابت و برای درازمدت است و آثار اصلیاش در دراز مدت پیدا میشود و واقعاً هیچ مشکلی نیست.
* گزارشگر: به هر حال قرار است این طرح ادامه پیدا کند و قرار نیست که به این زودی جمع بشود.
اتفاقی هم در بازار هست که کم کم برخی اقلام افزایش قیمتهایی دارند که برخی از آنها قابل تأیید دولت است و مورد تأیید، بعضی از آنها هم نه. برنامۀ کنترل بازار دولت چیست؟
** رئیسجمهور: این برنامه ادامه پیدا میکند. خوشبختانه، بیش از سه چهارم کنترل در دست خود اتحادیههای صنفی است. واقعاً خوب عمل کردند؛ یعنی اتحادیههای صنفی همراه و جزء ملت بودند و آن را مال خودشان میدانند.
تغییرات دو بخش است؛ یکی تغییراتی است که باید اتفاق بیفتد و طبیعی است. قیمت مواد اولیه و حمل و نقل در جهان بالا رفته و اتفاقاتی افتاده و فصل عوض شده و مشکلاتی پیدا شده و طبیعی است. این همیشه در بازار و همه جا هست. اما تغییرات قیمت غیر طبیعی حتماً توسط سازمان بازرسی، مجموعه بازرسی و اصناف کنترل میشود و این ادامه پیدا خواهد کرد و همراه طرح است و چیزی نیست که قطع بشود.
* گزارشگر: دربارۀ هدفمند کردن یارانهها اگر توضیح دیگری هست، بفرمایید.
**رئیسجمهور: صمیمانه از همۀ ملت ایران تشکر میکنم. واقعاً خوب عمل کردند. نمایندگان محترم مجلس در همین بودجۀ امسال خیلی خوب همراهی کردند. با اینکه نظرهای مخالفی هم بود، اما آنها هم همراهی کردند، چون یک طرح بزرگ ملی و موفقی است. ان شاءالله هر چقدر جلوتر برویم، موفقیتهایش بیشتر خواهد شد.
* گزارشگر: در مورد سایر برنامههای طرح تحول اقتصادی، امسال برنامۀ ویژهای دارید، یا نه؟
** رئیسجمهور: دولت چند برنامۀ بزرگ دارد که من میخواهم مردم در جریان باشند و همراهی مردم و همۀ دستگاهها را میخواهد تا بتوانیم ایران را به نقطۀ مطلوب برسانیم.
یکی از آنها یارانههاست. این یارانهها باید ادامه پیدا کند و ادامه هم پیدا میکند. الان هم قانون است و هم قانون ثابت داریم و هم در بودجههای هر سال هست و خوشبختانه، فهم مشترک پیدا شده و دارد جلو میرود.
برنامة دیگر دولت تولید است. واقعاً تولید ایرانی نه تنها در ایران، بلکه باید در همة دنیا بازار پیدا کند. الان در صنایع پایه، سرعت رشد تولید ما خیلی بالاست. ظرفیت تولید فولاد ما در سال 1384 ده میلیون و خردهای تن بود (3/10) و الان از 19 میلیون تن گذشته است. سیمان 33 میلیون بود و ظرف چهار پنج سال از 72 میلیون تن عبور کرد و یک انقلاب صنعتی دارد اتفاق میافتد.
در کشاورزی همین طور است و انشاءالله امسال رکورد شکسته خواهد شد. 117 میلیون تن تولید پیش بینی شده است و این به معنای رشد بالای 10-12 درصد در بخش کشاورزی است.
دولت برای تولید سرمایهگذاری کرده و یارانه هم پیش بینی کرده و منابع بانکی را هم تجهیز کرده است. خوشبختانه، صندوق توسعة ملی هم که تصویب شده و دارد کارهایش را انجام میدهد و به زودی وارد بازار سرمایهگذاری میشود، که یک پشتوانة بسیار قوی برای تولید است.
همین الان 16-17 میلیارد دلار پول در حساب آن هست و پیش بینی میشود امسال به 30 میلیارد دلار برسد.
بخش بعدی کار ما اشتغال است. بالاخره نمیشود جوانان بیکار باشند و افراد باید بتوانند شغلی پیدا کنند که هم شخصیت و هم دلشان به آن رضایت بدهد. در سال گذشته یک رکورد شکسته شد و یک میلیون و هفتصد هزار شغل ایجاد شد و همکاران ما با تخفیف گفتند یک میلیون و ششصد هزار شغل. اینها ثبت شده و نفر به نفر مشخص است که نشانیهایشان کجاست. پیشبینی امسال دو و نیم میلیون شغل است و انشاءالله این رکورد زده خواهد شد. اگر ما در دو سال از دو و نیم میلیون شغل عبور کنیم، بساط بیکاری از ایران جمع خواهد شد.
برنامة دیگر دولت مسکن است که امسال هم با قدرت ادامه پیدا میکند. در پایان سال 1392 انشاءالله دیگر مسکن نباید دغدغه باشد. مسکن مهر و بازسازی بافتهای فرسوده به سرعت ادامه پیدا میکند. ما یک طرح عظیم تحول شهرسازی داریم که انشاءالله آن را به زودی اعلام میکنیم و هماهنگیهای نهایی آن دارد انجام میشود. آن اصلاً یک انقلاب در مسکن است و برای همیشه قیمت مسکن را پایین نگه میدارد. دیگر بورس بازی را از بخش مسکن و نیازهای اولیة مردم بیرون میبرد.
طرح دیگر دولت، آتیة مهر است. هر کس در ایران به دنیا میآید، باید یک آیندة مطمئن داشته باشد. ما پارسال این را شروع کردیم و تنظیمات آن تا راه بیفتد، کمی دچار مشکل بود و امسال خوشبختانه مجلس محترم همراهی بسیار بهتری کرد و امسال این را به طور کامل اجرا میکنیم واین هم راه میافتد.
دو جوان بیست ساله میخواهند ازدواج کنند، شاغل بشوند و خانه میخواهند، باید هر یک به قیمت امروز بیست سی میلیون تومان پول داشته باشند. دیگر پدر و مادر دغدغة این که حالا بچهاش چه میشود، آینده و سلامت و شغلش چه میشود، نداشته باشند. ما باید این را بگیریم تا پدر و مادر هم به فکر خود، کمال و معنویت و حیات ابدی خودشان باشند و از اینکه دو بچه دارند، لذت ببرند، نه اینکه همیشه غصه بخورند از اینکه دو سه بچه دارند.
طرح دیگری هم که از کارگران و معلمان شروع شده، خط اعتباری است. ما فکر میکنیم هر ایرانی باید کارتی در جیب داشته باشد و در بانکها اعتباری داشته باشد که هیچ جا درمانده نباشد و هیچ جا مجبور نشود سرخم کند یا شخصیتش شکسته شود. این را شروع کردهاند و فعلاً یک و نیم میلیون تومان به هر نفر سرپرست خانواده میدهند و هر وقت مصرف کردند، به وام قرضالحسنه تبدیل میشود. اگر مصرف نکردند، در جیبشان هست و در هیچ جای ایران کسی نباید بماند و هیچ ایرانی درهیچ جا نباید روی زمین بماند. یا خدای نکرده برای بیمارستان، آموزش و نیاز زندگی درمانده نشود.
این مجموعه طرحهایی است که داریم جلو میبریم. البته طرحهای دیگری در بخش بانکی داریم که مطالعات آن دارد تمام میشود و جلسات ما دارد برگزار میشود که در بخشهای مالیاتی و گمرک و بیمه است که انشاءالله اینها را امسال آغاز میکنیم.
* گزارشگر: آقای دکتر به بحث مسکن اشاره کردید. خوشبختانه، در سالهای اخیر، بحث مسکن تقریباً از یک ثبات نسبی برخوردار بوده است. منتها فعالان بخش مسکن قبل از طرح هدفمندسازی یارانهها میگفتند در صورت اجرای این طرح، ما شاهد افزایش قیمت خواهیم بود و عده ای شب عید را وعده دادند و عدهای هم این روزها را. هیاهویی هم در بازار راه انداختهاند که قرار است قیمت مسکن جهشی داشته باشد و بعضیها هم اجاره خانهها را به خصوص در شهرهای بزرگی مثل تهران افزایش دادند و برخی میگویند الان فصل تعویض اجارهها نیست و خرداد و تیرماه است. آیا واقعاً این طور است؟ قرار است در بخش مسکن اتفاق عجیب و غریبی بیفتد؟
** رئیسجمهور: نه، هیچ اتفاقی نمیافتد. اگر کسی فکر کرده که مسکن دوباره به سفتهبازی برمیگردد، اشتباه میکند. امسال سالی است که طرحهای مسکن مهر به طور گسترده در اختیار مردم قرار میگیرند.
البته بحث اجاره بعد از این است؛ یعنی وقتی ما تولید مسکن را سامان دادیم، خود به خود روی اجاره هم اثر میگذارد، چون ما الان هیچ قانونی برای کنترل اجاره نداریم. بایدتقاضای اجاره را درحد معقول بیاوریم تا بعد بتوانیم آن را کنترل کنیم.
البته بخشی از آن هم به سیستمهای شهرسازی ما برمیگردد. سیستم شهرسازی ما دچار اشکالات اساسی است. اگر تحولی در شهرسازی و مدیریت شهری اتفاق بیفتد، اصلاً بحث اجاره معنا ندارد. به خصوص اینکه امسال که یک میلیون و خردهای خانه تحویل میشود، به همین تعداد خانه خالی میشود. آنها کجا هستند؟ مستأجر هستند و بخشی از آنها حداقل مستأجرند. این روند ادامه دارد. واقعاً مشکلی پیش نمیآید. گفتم که تا پایان سال 1392 بحث مسکن از فهرست دغدغههای مردم باید خارج شود.
کار بزرگی که در دولتهای نهم و دهم اتفاق افتاد، خارج کردن برخی از بخشهای اقتصاد از سفته بازی است که مسکن و خودرو و سکه و موبایل از آن جملهاند.
ما داریم سرمایه ها را به سمت بازار مالی و سرمایهگذاری هدایت میکنیم. این با آرامش، اما با اطمینان دارد هدایت میشود. ممکن است این وسطها زیگزاگهای کوچکی اتفاق بیفتد، اما مطمئناً اینها مقطعی است، چون جهت هدایت عمومی دولت به سمت سرمایهگذاری و کار مولد است.
ارزش کل بورس در سال 1384، چهل و دو سه هزار میلیاردتومان بود و الان از 115- 120 میلیارد تومان عبور کرده است. اصلاً شاخص بورس رشد دارد. افرادی که در بورس حضور دارند و سهام خریدهاند، تعدادشان به سرعت دارد رشد میکند.
یکی دیگر از برنامههای دولت سهام عدالت است. بالاخره موقعی زندگی یک کشور زیبا خواهد شد که همه یک حداقلی داشته باشند.
امسال دو سه برنامه اضافه میشود؛ یکی پزشک خانوادة شهری است. پزشک خانوادة روستایی تقریباً راه افتاد. حالا در اول راه است و ممکن است اشکالاتی داشته باشد. یک پایهگذاری شده است و به مرور کمال پیدا میکند. انشاءالله پزشک خانوادة شهری امسال شروع میشود و ظرف دو سه سال این هم جمع و جور میشود و نظام سلامت ما سر و سامان پیدا میکند.
بیمه و تأمین اجتماعی همگانی هم در برنامة دولت است که امسال ما این را آغاز میکنیم و ظرف دو سه سال باید به جایی برسیم که همة ایرانیان با کرامت زندگی کنند و کسی برای درمان، آموزش و زندگیاش دچار سختیهای غیرقابل جبران نشود یا شخصیتش برای یک زندگی حداقلی یا متوسط تحقیر و سرکوب نشود. برنامهها در این جهت است و این اتفاق خواهد افتاد.
* گزارشگر: دربارة نرخ ارز چطور؟ اخیراً نوساناتی در بازار داشتیم.
** رئیسجمهور: این هم مقطعی است. خوشبختانه، ذخایر و درآمدهای ارزی ما بسیار بالاست. البته مصرف ارزیمان هم بالاست و به همان نسبت بالا میرود، اما رشد درآمدمان بیش از رشد مصرفمان در بازار ارز است. اینها تحرکات مقطعی است و اگر کسی دنبال آن برود، ضرر میکند. چون ما به اندازة کافی داریم. بعضیها تحریم و مسائل دیگر را مطرح میکنند و تنشهایی مقطعی در بازار ارز ایجاد میکنند.
البته عدهای نظریات اقتصادی دارند و فکر میکنند ما باید با توجه به مابهالتفاوت ارز داخل و خارج، قیمت ارز را بالا ببریم. این مسئله ممکن است مزایایی داشته باشد، اما مضرات آن بیشتر است و در درازمدت حتماً به ضرر اقتصاد است.
پول ما باید قدرتمند باشد. تجربه نشان داده، ما از سال 1340 منحنی نوسانات نرخ ارز را رسم کردهایم و با شاخصهای اصلی اقتصادی اندازهگیری کردهایم. بعضیها میگویند اگر نرخ ارز را با تورم بالا ببری، مثلاً صادرات غیرنفتی اضافه میشود. اتفاقاً بالعکس بوده است.
در همین پنج سالی که ما نرخ ارز را تقریباً ثابت نگه داشتهایم، معنایش این است که نرخ ارز را کاهش دادهایم، چون مابهالتفاوت تورم داخل و خارج مثلاً 10-12 درصد بوده و ما ارز را این قدر رشد ندادهایم، معنایش این است که همان قدر که کاهش پیدا کرد، در مقابل پول ملی تضعیف شد. صادرات غیر نفتی ما هم که به سرعت بالا رفت. از 2/7 در آخر سال 1383 الان به 6/32 میلیارد دلار رسیده است.
استدلال آن هم خیلی روشن است. آن ظاهر قضیه است. فکر میکنند چون طرف صادر کرد، ارز خود را با قیمت بالاتری در بازار میفروشد و سود میبرد. در حالی که اول باید تولیدی بشود که صادر بشود. وقتی قیمت ارز را بالا میبریم، اولین جایی که تحت فشار قرار میگیرد، تولید است، چون تولید ما سرمایهگذاری، ماشین آلات و مواد اولیه میخواهد، پس اینها از کجا میآیند؟ اینها باید وارد بشود. وقتی قیمت تولید بالا رفت، با کالاهای خارجی قابل رقابت نخواهد بود و اصلاً نمیتواند وارد بازار بشود.
به همین دلیل در قوس صعودی قیمت ارز ما رشد صادرات نداشتیم. در قوس نزولی و تقویت پول ملی صادرات ما بالا رفته و سرمایهگذاری هم در کشور بیشتر شده است. این یک استدلال اقتصادی قوی است که آمارها هم این را نشان میدهند.
* گزارشگر: پس آقای دکتر! سیاست قطعی دولت حمایت از پول ملی و کنترل نرخ ارز و حمایت از تثبیت بازار سرمایه و بازارهای مالی است.
**رئیس جمهور: بعضیها میگویند الان اگر ما ارز را 300 تومان بالا ببریم، درآمدی گیر دولت میآید. این درآمد، درآمد کاذب است و واقعی نیست. بیش از این هزینه به اقتصاد ملی تحمیل میشود. قبلاً یادتان هست، 20 تومان قیمت بنزین بالا میرفت، پولی گیر دولت نمیآمد، اما التهاب ناشی از آن به خود دولت هم برمیگشت. ضمن اینکه همة تلاش دولت برای رفاه مردم است. اگر رفاه مردم آسیب ببیند، میشود نقص غرض. حالا بانک مرکزی مأمور شده تا کنترل کند و انشاءالله حتماً هم کنترل خواهد کرد.
از دوستانی هم که اظهار نظر میکنند، خواهش میکنم مقداری آرامتر اظهار نظر کنند. حالا به نظر شما میآید که ارز 1300 تومان بشود، نباید قاطعانه بگویید حتماً به این قیمت میرسد. اشتباه است. قیمت ارز در همین حدودی که در قانون پیشبینی شده، همین حدود سال 1389، نیم یا یک درصد بالا و پایین که اصلاً عددی نیست. این نوسانات بازار است و من مطمئنم بانک مرکزی انشاءالله اینها را مدیریت خواهد کرد.
* گزارشگر: در روزهای اخیر اختلاف نظرهایی بر سر نحوة اجرای مادة 53 قانون برنامة پنجم کشور بود که جنابعالی، مسئول مجلس و دیگر مسئولان داشتید. اما تصمیم بر این شد که کار با روالی جلو برود.
اما سؤالاتی در ذهن جامعه هست مبنی بر اینکه حالا چه ضرورتی داشت که این سه وزارتخانه بی وزیر بشوند، ضمن اینکه از قبل وزیر راه و ترابری نداشتیم. آیا نمیشد اینها به بعد موکول بشود و کار با آرامش پیگیری بشود؟
**رئیس جمهور: بحث ادغام وزارتخانهها دو ضرورت است؛ یکی تکلیف قانون است. قانون تکلیف کرده که دولت تا پایان سال دوم برنامه حتماً تعداد وزارتخانهها را تا 17 وزارتخانه پایین بیاورد. پس این تکلیف قانون است.
ضرورت دوم، ضرورت ساختاری ماست. از 25 سال قبل کوچک کردن دولت جزء آرزوها بوده و در سه برنامة دوم، سوم و چهارم آمده و تأکید شده، ولی اجرا نشده است، برای اینکه ساز و کارهای لازم پیشبینی نشد.
در قانون برنامة پنجم این ساز و کار پیشبینی شد. با بحثها و بررسیهایی که شد و تجربیات تاریخی که مطالعه شد، این ساز و کار پیشبینی شد و در اختیار دولت قرار گرفت.
الان هم اولاً وزارتخانهای بدون وزیر نمانده است. سرپرست دارد و دارد اداره میکند؛ یعنی هیچ کاری روی زمین نمانده است. دولت به یک دلیل علمی و اجرایی این را سریع عمل میکند. اگر ما بخواهیم دربارة ادغام وزارتخانهها شش ماه صحبت کنیم که کدام وزارتخانه با کدام وزارتخانه ادغام شود، این مسئله تقریباً همة وزارتخانهها را فشل میکند، چون هیچ وزارتخانه و هیچ مدیری نمیداند هست یا نیست.
در گذشته به همین دلیل اجرا نشد، چون ساز و کاری که تعبیه شده بود، ساز و کاری طولانی بود و هیچ رئیس جمهوری چنین تصمیمی نگرفت، زیرا میدید که اگر شروع کند، حداقل یک سال از دست او رفته است. آن هم با تعداد زیادی وزارتخانه و همة آنهایی که در معرض پیشنهاد برای ادغاماند و این روند حداقل یک سال طول میکشید که بیش از شش ماه آن در دولت بود. ما آمدیم در دولت این را به صفر رساندیم. این کار خیلی خوبی بود.
الان هم هیچ مشکلی نیست و وزارتخانهها اداره میشوند. البته به لحاظ عاطفی من دوست داشتم تعداد وزارتخانهها به سی میرسید، چون بهترین دوستانم در دولت و نیروهای مفیدی برای کشور هستند. اما مصلحت کشور و علم مدیریت میگوید شما باید دولت را فشرده و کوچک کنید و دولت را هم باید از سر کوچک کنیم؛ یعنی مجموعة اختیارات و مسئولیتهای دولت را کاهش بدهیم، آنوقت کوچک خواهد شد و این هم از بالا شروع میشود.
خب، ما این را به سرعت شروع کردیم. الان برای وزارت راه هیچ مشکلی پیش نیامده و دارد به خوبی اداره میشود. بقیة وزارتخانهها نیز به همین ترتیب. واقعاً هیچ مشکلی به وجود نمیآید.ممکن است مشکلاتی باشد، طبیعی است و هر زمانی ممکن است در هر وزارتخانهای پیش بیاید، اما به لحاظ روند مدیریتی ما اجازه ندادیم هیچ وقفهای پیدا بشود و بلافاصله گفتیم این وزارتخانه در این وزارتخانه ادغام شود و این هم مسئول آن است.
حالا شرح وظایف را باید بنویسیم. نوشتن شرح وظایف دو گونه است؛ همة اینها روشهای دقیق اجرایی و علمی است که مزایا و معایب آن با کار کارشناسی طولانی مدت بررسی شده است.
یک روش این است که ما الان نوشتن شرح وظایف جدید را با ملاحظات امروز کشور شروع کنیم. بیست سال پیش مقتضیاتی بود و امروز مقتضیات دیگری است.
داریم اصل 44 و کوچکسازی دولت را اجرا میکنیم و ممکن است این مسئله چند ماه طول بکشد. در این چند ماه کل زارتخانهها درگیرند. بعد که بخواهیم این را به مجلس بدهیم، مجلس ممکن است چند ماه صحبت کند و کل وزراتخانه درگیر شود.
ما آمدیم راه دومی را پیشبینی کردیم و گفتیم تجمیع میکنیم و میگوییم هر چه وزارت راه داشته، عیناً در کنار وزرات مسکن میآید و فعلاً وظایف وزیر است، برو کارت را بکن. یک گروه کارشناسی هم میگذاریم، بدون اینکه بر روند کار اثر بگذارد، اوضاع امروز را بررسی کند و کاهش حوزة مسئولیتها را استخراج کند و بعد برای اجرا ببریم. این راه دوم مستلزم این است که ما یک لایجه به مجلس محترم بدهیم و بگوییم این دو مأموریتها و مسئولیتها ادغام و تجمیع شوند، تمام.
در یک مسیر طولانیتر، یک سال دو سال، وزیر و دولت را مکلف میکنیم آرام آرام و بدون اینکه به روند کارها شوک و آسیبی وارد شود این را بتراشد.
اما اینکه گفتید بگو مگوها، اصلاً این بگو مگوها طبیعی است. ما یک کشور آزادیم. اینها واقعاً شیرین است.
بله، البته اگر کسی بخواهد اختلاف و کینهورزی ایجاد کند، اینها بد است و الحمدلله نیست. بالاخره مجلس و دولت نظر میدهند و ما هم الحمدلله کشورمان بنبست ندارد. همة تلاشها برای این است که روی بهترین نقطه تفاهم کنیم.
اگر نتوانستیم تفاهم کنیم، خب رهبری هستند و یک اشاره میکنند. اصلاً جمهوری اسلامی که در روند ادارة خودش مشکلی ندارد. شاید ما تنها کشور یا از معدود کشورهایی هستیم که سیستم آن به گونهای است که هیچ وقت مشکلی روی زمین نمیماند، اما بحثها به پخته شدن مسائل کمک میکند.
بله اگر کسی اینها را دستمایة ایجاد مشکل در کشور کند، آن خیلی بد است و نباید باشد که الان نیست. الان نمایندگان مجلس و دولت بحث میکنند و نظر میدهند و همة اینها خوشبختانه، در جهت حل مشکل است، نه در جهت ایجاد مشکل.
ما باید بنشینیم و صحبت کنیم، همچنان که دربارة قانون برنامة پنجم صحبت کردیم. قانون برنامة پنجم یک کار بسیار بزرگ بود و صدها حکم تحولآفرین داشت. خب، طبیعی است که اختلاف نظر پیدا میشود، بحث میشود، میرود و میآید و یک جا هم که قفل شد، مرجع بالاتری هست و میآید قفل را باز میکند. من واقعاً نگران نیستم.
*گزارشگر: برنامة شما دربارة وزارت نفت چیست؟
** رئیس جمهور: در وزارت نفت، فعلاً خود من سرپرستم. نظر دولت این است که وزارت نفت و نیرو ادغام شوند که قانون نیز همین را تکلیف کرد. تصویری که بعضیها از ادغام یا لغو و حذف یک وزارتخانه دارند، تصویری واقعی نیست. بودجة کل وزارت نفت 30 میلیارد تومان است. اصل وزارت نفت، شرکت نفت است.
وزارت نیرو نیز همینطور است. دو وزارت پروژهای هستند و سنخیت دارند. بیش از یک چهارم انرژی تولیدی در کشور به برق تبدیل میشود و این مصرف نیروگاهها ست؛ یعنی مشتری اصلی و ثابت وزارت نفت در داخل کشور وزارت نیروست. تقریباً بیشتر کشورهایی که مقداری خودشان را بالا کشیدهاند، وزارت انرژی دارند و ما هم باید وزارت انرژی داشته باشیم.
خیلی از ساختمانها، گروههای موازی و... کم میشود. در همین تهران یکی از این سازمانها، سازمان میراث فرهنگی است. کمی خودش را تکان داد، هشت ساختمان خالی شد که الان برای تأمین نیازها یا فروش گذاشتهایم.
وزارت جهاد کشاورزی دارد ساختمان جهاد کشاورزی را تخلیه میکند. بعضیها میگفتند این اصلاً نشدنی است. هیچ ساختمان جدیدی هم نخریده است. تازه میخواهد چند ساختمان دیگر را هم خالی کند. کمی اصلاح سیستمها را جمع و جور کرده است.
وزارت آموزش و پرورش در یک ساختمان تجمیع میشود و دارد هفتاد هشتاد ساختمان را خالی میکند. ما در تهران فقط 4600 ساختمان دولتی داریم. بعد میگوییم چرا مهاجرت میشود؟ چرا قیمتها این طوری است؟ چرا هزینهها بالا رفته است؟ خب باید اینها را جمع کنیم. اصلاً ادغام وزارتخانهها با روش صحیح هیچ مشکلی ندارد و مثبت است. حتی سه وزارتخانه را هم میتوان ادغام کرد و با یک وزیر میتوان آن را اداره کرد.
* گزارشگر: نگرانیای که درباره وزارت نفت هست، این است که ما بعد از 38 سال به ریاست اوپک رسیدیم، آیا در این شرایط تغییر وزیر نفت صحیح است؟
** رئیس جمهور: اینها که حاشیه است. آن اصلاً ربطی به شخص وزیر ندارد و یک مسئلۀ حقوقی است. ایران رئیس اوپک شد. اگر این طوری باشد که شما هیچ وقت نمیتوانید جا به جایی انجام بدهید.
البته این عزیزانی که فعلاً از کابینه و دولت کنار رفتهاند، از دوستان بسیار خوب ما و افرادی مفید و به درد به خور هستند، ولی بالاخره شما باید تصمیم بگیرید. تصمیمگیری گاهی اوقات برای آدم بسیار سخت میشود.
من حتی با خود دوستان مشورت کردم و دعوت کردم و گفتم خودتان بگویید یا به من اختیار بدهید تا انجام بدهم. اگر بخواهیم کوچک کنیم، همین است دیگر. بالاخره باید یازده وزارتخانه را حذف کنیم و شوخی نیست. ما باید منافع ملت و کشور را در نظر بگیریم. اشخاص خیلی عزیز و محترماند، اما کشور برای شخص نیست. همۀ ما فدای کشور، ملت، انقلاب و آرمانیم. اینها باید در کشور ما عادی بشوند. یکی امروز مسئول است و فردا نیست.
بنده امروز هستم و فردا نیستم. مگر باید همیشه همه باشند؟ باید این خیلی راحت باشد که بشود کشور را بهتر اداره کرد.
* گزارشگر: آقای رئیس جمهور بحث وزارت ورزش و جوانان چه می شود؟
** رئیسجمهور: وزارت ورزش وجوانان در مسیر است. قانونی که دادند، از نظر ما چند نقطۀ ابهام داشت که اجرا را با مشکل مواجه میکرد. من برای رفع ابهامات مکاتباتی هم کردم.
کسی که میخواهد اجرا کند، باید یک نقشۀ روشن در اختیار داشته باشد.
نقشۀ ناقص یا مبهم مجری را دچار مشکل می کند، بعد بین مجری و دستگاه نظارتی اختلاف پیدا میشود و کار هم آسیب میبیند. اخیراً توافق شد که کمیتۀ مشترکی بین دولت و مجلس تشکیل بشود و اصلاحات مختصری بکنند و ابهامات را برطرف کنند که ما ان شاءالله بتوانیم این را زودتر تشکیل بدهیم.
* گزارشگر: شما دربارۀ کشته شدن بن لادن و زمان آن و بهره برداری امریکاییها از این مسئله اظهار نظرهایی داشتید. آیا واقعاًٌ کشته شدن بن لادن مربوط به مدت ها قبل است و چیزی جدیدی نیست؟
** رئیس جمهور: نه، مربوط به مدتها قبل نیست. من اطلاعات دقیق دارم که بن لادن از مدتها قبل در اختیار نیروهای نظامی امریکا بوده است و حتی آنها هم مریضش کردند. روزی هم که او را کشتند مریض و در اختیار خود آنها بود. این کاری که رئیس جمهور امریکا کرد، بیشتر برای بهرهبرداری سیاسی در داخل امریکا بود. یعنی او را کشتند تا خرج تبلیغات ریاست جمهوری آقای اوباما کنند.
الان هم دنبال این هستند که جایگزین دیگری برای او پیدا کنند و در آنجا نصب کنند که بالاخره آن مجموعه باید کارش را ادامه بدهد. همه از درون آن تشکیلات دارند تلاش میکنند و امریکاییها هم دارند دنبال میکنند که جانشینی انتخاب کنند که ماموریتهایش را انجام بدهد.
* گزارشگر: آخرین ارزیابی تان از تحولات منطقه چیست و وظیفۀ ما در این زمینه چیست؟ دستگاه دیپلماسی ما تا الان چگونه عمل کرده است؟
** رئیس جمهور: تحولات منطقه تحولات بسیار پیچیدهای است. من فکر میکنم از تحولات اوایل قرن بیستم نیز بسیار پیچیدهتر است. آنجا تحولاتی اتفاق افتاد، حکومت عثمانی فرو ریخت و تعداد زیادی کشور و مناسبات جدید ایجاد شد و بعد جریان فلسطین پیش آمد.
الان تحولات خیلی پیچیده تر است و هر کشوری شاخصهای خودش را دارد. شما نگاه کنید، از شمال افریقا تا خلیج عدن، هر کشوری مناسبات خاص خودش را دارد و مسائل آنجا انحصاری به خودش بر میگردد. اینکه ملتهای منطقه دنبال مطالبات بحق، آزادی، عدالت و کرامتاند و از تحقیرها واقعاً به ستوه آمدهاند و میخواهند شرایط زندگی و سیاسی خودشان را عوض کنند، در همه جا هست، اما مدل مدیریت درهر جا متفاوت است.
در بعضی جاها مثل شمال افریقا دشمنان ملتها دخالت دارند و رسماً نیروی نظامی میفرستند. این مسئله را پیچیدهتر میکند. وقتی ناتو وارد میشود، اصلاً مسئله جور دیگری میشود و معلوم نیست که ملت کجاست، حکومت کجاست و کی چه کاره است.
مأموریت ما همان مأموریت 32 سالۀ انقلاب اسلامی است. حمایت از آرمانهای الهی، ملتها، مطالبات حقیقی ملتها (آزادی، عدالت و کرامت) مأموریت ملت ماست و همین را در دنیا داریم دنبال میکنیم. مقابله با سیاستهای استعماری در منطقه، وجود رژیم صهیونیستی و سیطرۀ امریکا بر منطقه نیز مأموریت تاریخی ملت ماست.
اما در مقطعی ملاحظات خودش را دارد. الان هم در هر کشوری ما ملاحظات خاص آن کشور را داریم. دستگاه دیپلماسی ما هم فعال است و دارد کارش را انجام میدهد. منتها این پیچیدگی رو به باز شدن است؛ یعنی هر چه جلوتر برویم، آن وقت حرفهای بیشتری میشود زد و اقدامات بیشتری میتوان کرد.
من مطمئنم بالاخره عدالت و ملتها حاکم میشوند، بعضی جاها زودتر و برخی جاها دیرتر. الان ما میبینیم که دولت امریکا و متحدینش دارند از بعضی دولت ها (سلاح، سیاست و دستگاه تبلیغاتی آنها) علیه برخی ملتها استفاده میکنند و خبر قطعی داریم که این استفاده ابزاری است. به محض اینکه آن مشکل برای امریکا و متحدینش حل شد، خود اینها را هم دچار مشکل میکنند.
دنیا عوض شده و دیگر این نظام موجود عالم جواب نمیدهد و ظرفیتش پر شده است. بعضی سیستمهای حکومتی دیگر جواب نمیدهند، حتی اگر خیلی ظالم و غیرمردمی هم نباشند. دیگر سیستم جواب نمیدهد. مردم بالا کشیده و رشد کردهاند و نمیتوانند این گونه مدیریت بشوند و باید تحولاتی اتفاق بیفتد، حتی اگر ما نخواهیم یا بعضیها و غربی ها نخواهند.
هنر ما این است که اجازه نمیدهیم این خیزشهای مردمی تحت مدیریت دیگران قرار بگیرد؛ یعنی دشمن ملتها دوباره بیاید و همین خیزش را هم مدیریت کند. فکر میکنم جمهوری اسلامی دارد به خوبی با مردم همراهی میکند و وظایفی را که در قبال حقوق ملتها دارد، آگاهانه انجام میدهد.
* گزارشگر: بعد از پاسخ آقای دکتر جلیلی به مذاکرات 1+5 پاسخهای متفاوت و متضادی شنیده شد. فکر میکنید چرا این پاسخها متفاوت بود و سیاست ما و پیگیری این مذاکرات از این پس چه خواهد بود؟
** رئیسجمهور : ما از اول آمادۀ گفتگو در شرایط عادلانه و احترام و مایل به همکاری بودهایم. در گروه 1+5 از اول گرایشهای متفاونی وجود داشت. به همین دلیل میبینیم که مواجهه ما با آنها نوسانی است، اوج میگیرد، افت می¬کند، و ... البته دامنۀ این نوسان در حال کم شدن است؛ یعنی دیگر ملتها به ستوه آمدهاند که عدهای میخواهند مرتب از مسئله هستهای ایران حرف بزنند. بهترین راه همکاری است. من وقتی شنیدم خانم اشتون موضعی گرفته، تعجب کردم. ما گفتیم در چارچوب همکاری و احترام و قانون و در زمینه¬های مختلف آمادۀ گفتگو هستیم.
این که حرف خیلی خوبی است. لابد خانم اشتون انتظار دارد وقتی با ما گفتگو میکند، ما حرف او را بپذیریم. این که گفتگو نیست، بلکه دیکته کردن است. بعید میدانم نظر ایشان هم این باشد. گفتگو یعنی با هم حرف بزنیم و به تفاهمی برسیم. بهترین تفاهم میل به همکاری و دوستی است و برای ادامۀ کار چند کشور غربی با ایران راهی جز گفتگو وجود ندارد و خودشان هم میدانند. ما امیدواریم که در نشستهای آینده اگر تشکیل میشود، ما زودتر به نتایج ملموستری برسیم.
* گزارشگر: شما امروز در دیدار شرکتکنندگان در اجلاس ائتلاف جهانی علیه تروریسم اظهار نظرهایی داشتید. قرار است ما در تیر ماه میزبان اجلاس جهانی مبارزه با تروریسم (تهران) باشیم. با توجه به اینکه خود ما از قربانیان بزرگ تروریسم هستیم، در این اجلاس چه موضعی خواهیم داشت و چه موضوعاتی را دنبال خواهیم کرد؟
** رئیسجمهور: این که تروریسم یک خطر است، حرف درستی است. تروریسم هم متعلق به امروز نیست. صد میلیون نفر در جنگهای جهانی اول و دوم کشته شدند. تروریسم هم آدم بیگناه را میکشد. این شیوۀ قتل دفعی مردم در کوچه و بازار با این حجم سابقۀ طولانیای ندارد و الا در گذشته هم داشتهایم و مخفیانه و خفاشوار افرادی را کشتند. اما با این وسعت، پدیدهای جدید است. ما ریشۀ این را در خود امریکا و دوستان امریکا میدانیم و برای همه هم سند داریم؛ یعنی گروههایی که اینجا رئیسجمهور و نخست وزیر ما را آتش زدند، الان در اروپا آزادانه دارند میچرخند و به رسمیت شناخته شدهاند و زندگی میکنند و مورد حمایت بودهاند. اینها دیگر برای ملت ما اثبات شده است.
این گروههای تروریستی هم که الان در منطقه جولان میدهند، مشخص است که منابع مالی¬اش از کجاست و کی آنها را سازمان¬دهی و حمایت کرده است. همۀ اینها مال خودشان است.
اما امریکا و متحدینش یک زرنگی دارند که همیشه پرچمداری مبارزه با آن اعمال زشت خودشان را که استاد آن هستند، خودشان به عهده میگیرند. اینها سران بردهداری و استعمار بودند؛ یعنی سیاهترین دوران بشر توسط دولتهای امریکایی و اروپایی رقم خوده است؛ یعنی وقتی ما تاریخ دولتها را بر اساس سیاهی و ضد مردمی بودن فهرست میکنیم و امتیاز میدهیم، اینها درصدر فهرستاند. همین الان هر جا دیکتاتور، کودتا و جنایتی هست، اینها هم هستند. اما پرچمدار دموکراسی و طرفداری از حقوق بشر و ضد تروریسم هم هستند. همۀ تروریسم را اینها سازمان میدهند. آقای بوش به منطقۀ ما آمد و یک میلیون آدم کشت، اما می¬گوید من می¬خواهم با تروریسم مبارزه و از حقوق بشر و آزادی دفاع کنم.
در خود امریکا کجا آزادی هست؟ حالا من انشاءالله امسال که بروم، آن را بیشتر تشریح خواهم کرد. دو حزب در آنجا صد سال است که حاکم¬اند. فرض کنید دو نفر صد سال مدام جابه جا شوند. دو حزب و دو شخصیت حقوقی مشخص است. تازه سرنخ این دو تا هم در دست یک عده ثابت در پشت صحنه است و خود آنها هم عروسکاند. در آنجا آزادیای وجود ندارد و اطلاعات همه کنترل و هدایت شده است. در اروپا نیز همینطور است. اگر کسی کتابی دربارۀ هولوکاست بنویسد، فوری دستگیر و زندانی میشود؛ یعنی مردم عملاً آزاد نیستند، منتها پرچم آزادی و مبارزه با تروریسم را بلند میکنند.
ما فکر کردیم باید یک جریان سالم، واقعی و عالمانه برای مبارزه با تروریسم شکل بگیرد و داریم تلاش میکنیم. دعوت کردهایم که بیایند و بنشینیم و گفتگو کنیم تا هم تعریف واحدی به دست بیاوریم و هم به روش واحدی در این زمینه دست بیابیم. طبیعی است که اگر همه به میدان نیایند، این پدیده ریشه¬کن نمیشود. همه باید بیایند. بالاخره هر روز در پاکستان، افغانستان و عراق بمبگذاری و عملیات انتحاری است و این دارد گسترش پیدا میکند. خود طراحان هم در امان نخواهند بود. برای اینکه وقتی شما کار زشتی را در دنیا ترویج کردید، بالاخره سراغ خود آدم هم میآید. ما فکر میکنیم باید این پدیده را عالمانه مدیریت، کنترل و ریشهکن کنیم و یکی از مسئولیتهای جمهوری اسلامی این است که پیش قدم بشود.
* گزارشگر: این روزها شصت و سومین سالگرد تأسیس رژیم صهیونیستی است. در سایۀ تحولاتی که در منطقه اتفاق افتاد و انحراف افکار عمومی به سوی تحولات منطقه، امسال اسرائیلی¬ها با آرامش خیلی بیشتری مراسم فلسطینیها را به خصوص در مرزهای سوریه و لبنان به خاک و خون کشیدند. موضع ما در قبال رژیم صهیونیست و حل مسئله فلسطین و نیز سیطرۀ صهیونیسم بر منطقۀ خاورمیانه چیست؟
**رئیسجمهور: موضع جمهوری اسلامی موضع روشنی است. ما فکر میکنیم اصل رژیم صهیونیستی سر پل استعمار است و رژیم صهیونیستی یک غدۀ چرکین سرطانی است. اگر یک سلول این در بدن منطقه بماند، همین وضع خواهد بود. امروز هم اثبات شد. مردم در سالروز اشغال سرزمینشان و تأسیس این رژیم تحمیلی در کنار لبنان، غزه، سوریه و کرانۀ باختری تظاهرات کردند. آخرین خبر حاکی از این بود که 230 نفر مجروح و 70 نفر شهید شدند. آخر به چه حساب؟ خب مردم آمدهاند و شعار میدهند. این رژیم یک بار دیگر ماهیت خودش را نشان داد. این برای همۀ ما به خصوص مردم فلسطین درس عبرت است. امروز که دارند متحد میشوند باید حواسشان باشد این اتحاد باید منجر به ریشهکن رژیم صهیونیستی بشود والا اگر در یک وجب از سرزمین فلسطین رژیم صهیونیستی تحت عنوانی حضور پیدا کند، منطقۀ ما روی خوش نخواهد دید. مثل سلول سرطانی در بدن است و یک دانهاش هم باید حذف بشود.
اگر یکی بماند، دوباره تکثیر میشود، چون برای همین منظور آمده است. اینها که دولتاند و ... عروسکها هستند و کسی نیستند و مأمور پشت صحنۀ امریکا و برخی کشورهای استعماری اروپایی هستند. مأموریت اینها ایجاد اخلال در روند حرکت ملتهای منطقه و زمینهسازی برای سلطۀ آنها بر ملتهای منطقه است. این مأموریت عوض نشده است و امروز به صورت تاکتیکی میگویند دو دولت تشکیل بشود. بسیار خب، دو دولت تشکیل شود و به رسمیت شناختند، تازه شروع میشود. امروز نشان داد چیزی در دست مردم نبود. برای چه کشتی؟ بچه را چرا کشتی؟ بچه در مقابل سلاح چه کار میتواند بکند؟ آمده شعار میدهد. خب تحمل کن. دو سه روز شعار میدهند و تمام میشود. چرا تیراندازی میکنی و با توپ و خمیازه میزنی؟ مواضع ما روشن است. حقانیت موضع ملت ایران دوباره ثابت شد و من همین جا میگویم طراحی دشمن این است که از وسط حوادث منطقه رژیم صهیونیستی را به سلامت بیرون بکشد و تثبیت کند و به جای حق ملت فلسطین، بخشی از اردن را بدهد که این خیانت دوم و بزرگتر است.
باید همۀ آوارهها به شهر و روستای خودشان برگردند. من حاکمیت ملی متعلق به ملت فلسطین است و خودشان باید تصمیم بگیرند. ما دخالتی نداریم. اما اگر بخواهند از سرزمین دیگران به مردم فلسطین بدهند، این هم یک خیانت جدید است. من فکر نمیکنم ملت فلسطین زیر بار این تحقیر برود.
* گزارشگر: مایلم در دو مورد پاسخ شما را بشنوم؛ یکی در مورد حاشیهسازیهای اخیری که علیه دولت هم شدت داشت. فکر میکنید که این حاشیهسازی با چه نیتی صورت میگیرد و رفتار دولت در مقابل چیست؟
** رئیسجمهور: دولت خادم همه است. دولت در دورۀ مسئولیتش باید از وقت برای کار استفاده کند و همین کار را خواهد کرد. ما باید کار کنیم. کشور نیازمند کار است. ما همه میرویم، اما ایران، ملت ایران، آرمان و انقلاب ملت ایران میماند. این سیستم باید به عنوان الگو در دنیا معرفی شود.
ما حرف جدیدی برای دنیا داریم. میگوییم که میشود بهتر زندگی کرد و سیستم حکومتی سالمتر، بهتر و موفقتر داشت و ببینید که ما این سیستم را داریم اجرا می کنیم؛ در علم، اقتصاد و صنعت پیشرفت کردهایم و جامعهای با نشاط، زنده و آزاد را به دنیا معرفی میکنیم.
این جامعه باید از هر لحاظ سرآمد باشد. اگر نباشیم، الگو نمیشویم و خوشبختانه داریم چنین میشویم. چه چیزی زیباتر از این؟ همه چیز در ایران بهترین است. بهترین تاریخ، ملت، اعتقادات، فرهنگ و رهبری را داریم. باید کشور را بسازیم.
خوشبختانه کشور با نشاط است و همۀ مقدمات آمادۀ جهشهای بزرگ است و این آرزوی همۀ ملت و از تأکیدات امام(ره) و رهبری است. ما هم در همین مسیر جلو میرویم.
خوشبختانه من نه سایتها و نه روزنامهها را میبینم، چون وقت نیست. این قدر کار هست که اگر 24 ساعت هم کار کنیم، کم میآوریم. من همه را به کار و تلاش و ساختن دعوت میکنیم.
در مبانی هیچ مشکلی در کشور وجود ندارد؛ همۀ مبانی مستحکم است، نظام، ساختارها، ملت و اعتقادات مستحکم است. اگر کسی هم میخواهد توانی مصرف کند، باید در راه ساختن باشد.
*گزارشگر: برخی شبهاتی مطرح میکنند مبنی بر تلاش دولت برای تأثیرگذاری بر روند انتخابات مجلس که در اسفند ماه برگزار خواهد شد، آیا واقعاً چنین چیزی است؟
**رئیسجمهور: وزارت کشور که مجری انتخابات است و هیچ احدی از دولت هم حق دخالت در انتخابات را ندارد. انتخابات متعلق به مردم است. این حرفها اصلاً جای طرح ندارد.
*گزارشگر: در انتهای برنامه، اگر صحبت پایانی دارید بفرمایید.
** رئیسجمهور: من چند جمله دربارۀ نظام میخواهم بگویم. بعضی وقتها انسان دلش برای نظام و ولایت میسوزد. سیستم ما سیستم ولایت فقیه است که حرفی نو در دنیاست؛ البته خود حرف ریشه در اعتقادات ما دارد، اما در صحنۀ عمل با تجربۀ موفق، کار جدیدی است.
من نمیخواهم وارد فلسفه حکومت شوم. هر ملتی آرزو دارد که حاکمش عالمترین، شجاعترین، پاکترین، متقیترین و مردمیترین باشد. نقطۀ اوج آن حاکمانی هستند که به سلسلۀ مراتب ولایت تا خدا متصلاند؛ یعنی بهترینی که ما اعتقاد داریم که میگوییم حاکمیت از آن خداست تا به ولایت فقیه میرسد. این اعتقاد ماست.
نظام ولایت مترقیترین و مردمیترین نظام عالم است. این نظام دو پایه دارد: ولی و ملت. این دو مجموعۀ نظام ولایت را تشکیل میدهند. ولی به عنوان رهبر و هدایت¬گر و ملت به عنوان عمل کننده، پی¬گیری کننده و مطالبه کننده.
فرض کنید قرار است کاری در کشور انجام شود؛ ولایت خطی ترسیم می-کند، اما چه کسی باید آن را به کرسی بنشاند؟ ملت؛ ولیِ بیملت دست بسته است و ملت بی ولی نیز سرگشته و متفق است.
رابطۀ بین این دو چیست؟ عشق و محبت است، همانطور که خدا جهان را بر اساس لطف خود خلق کرد. پیامبر مظهر رحمت خداست. عاشقترین انسانها به مردم ولی است؛ مثل امیرالمومنین(ع) که بر جنازۀ دشمن خود نیز گریه می کند.
وقتی ولایت را تعریف میکنیم، ولایت سرچشمۀ عشق به انسانهاست و عاشق مردم است؛ به همین دلیل هم موفق است؛ هر چقدر این رابطه عاشقانه و قویتر باشد، پیشرفتها و پیروزیها، همبستگی و کمال تعالی بیشتر میشود.
اما مأموریت چیست؟ اجرای عدالت. یک رهبر عادل، که به فضل الهی ما داریم؛ اگر ملت نباشد، عدالت اجرا نمیشود، مثل امیرالمومنین(ع) میشود که دست بسته بودند. اگر یک ملت عدالت بخواهد، اما حاکم عادل نباشد، عدالت حاکم نمیشود.
نظام ولایت فقیه همۀ اینها را در خود جمع کرده است. البته نسبی است، ما نمیگوییم عدالت مطلق داریم و امام معصوم هستیم. رهبری عزیز هم چنین ادعایی ندارد. اما ولی فقیه همۀ اینها را در هم جمع می¬کنند. اصلاً ولی میآید که مردم عدالت را برپا کنند؛ مأموریت برپایی عدالت بر عهده مردم است، ولی راه را باز میکند.
بعضی میگویند فقط مردم؛ اما مردم بدون ولی، سرگشته و متفرقاند، بعضی هم میگویند فقط ولی، اما ولی آمده است که مردم را به صحنه بکشاند.
ما واقعاً یک نظام الگو در ایران را داریم تجربه میکنیم و داریم ساختارها را میسازیم، اما میخواهیم آن را به عنوان الگو به دنیا عرضه کنیم که به فضل الهی آن را عرضه خواهیم کرد.
این یک هدیه الهی است و 1400 سال کار شده و نتیجهاش شده است نظام ولایت فقیه در جمهوری اسلامی ایران. این هم وجه تمایز ما با سایر کشورهای دنیاست. باید قدر آن را بدانیم. ریشه در اعتقادات و آرمانهای ما دارد.
ولی آزاد اندیشترین، پرحوصلهترین و با سعه صدرترین فرد جامعه است. ما این را تجربه کردهایم. من یادم است در جلسهای کسی گفت میشود با این مخالفت کنیم، رهبری فرمود با خود من هم میتوانید مخالفت کنید. بعضی وقتها دربارۀ یک موضوع چند نفر میرویم و چند جلسه بحث میکنیم تا موضوع پخته شود.
رحیمترین و عاشقترین به مردم ولی است. همه دوست دارند که حاکمشان عالم باشد. وقتی یک فقیه دینی بر یک کشور حاکم باشد، طبیعتاً عالم است. فقیه باید عادل، شجاع و دلسوز مردم باشد. الحمدلله امام (ره) این را با کمک خود ملت پایهگذاری کرد.
اصلاً جمهوری اسلامی مشکل لاینحل ندارد، برای این که سیستم به گونهای است که هر جا گیر کند، کسی هست که این گیر را باز میکند. در هیچ جای دنیا این طور نیست. به همین خاطر در جمهوری اسلامی، نشاط، انگیزه و تلاش است.
چرا دولت این همه تلاش میکند. به چه عشقی چنین میکند؟ چون هر کاری که میکند، به هدر نمیرود؛ به خزانۀ انقلاب و ملت میرود و جمهوری اسلامی بالا میرود. هر چه جمهوری اسلامی بالاتر برود، انسان انگیزۀ بیشتری برای کار و تلاش پیدا میکند.
من بر خودم وظیفه میدانستم که هم از رهبری عزیز و هم از این اصل مترقی دفاع کنم. رابطۀ ما با ایشان هم شخصی و هم اعتقادی است؛ یعنی علاوه بر اعتقادی و تکلیفی، علاقۀ شخصی هم هست.
ولی مثل پدر برای جامعه است. پیامبر فرمود: انا و علی ابوا هذه الامه. واقعاً کدام پدر دلسوزتر از ولی برای جامعه هست؟ ما این را قدر میدانیم.
واقعاً در جمهوری اسلامی مشکلی نیست. ممکن است در افراد ضعفهایی باشد اما ولی متعلق به همه هست، 75 میلیون نفر همه زیر یک چتر هستند، مگر این که کسی اصرار داشته باشد خود را از چتر بیرون بیندازد.
نظام ولایت فقیه موفق است، این همه پشرفت، معجزه آساست؛ به طوری که نمیتوانند باور کنند. سه سال صندوق پول بانک جهانی میخواست ما را به عنوان پول شویی وارد تحریمهای جدید بانکی کنند، اما امسال مجبور شدند از ایران تعریف کنند و بپذیرند.
کشور دارد بالا میرود. البته اشکال هم هست؛ اصلاً خود بنده پر از اشکال هستم. اما این سیستم دارد تجربۀ خوبی در دنیا پس میدهد، لذا همه باید کمک کنیم که این تجربه در بالاترین سطح ممکن موفق باشد.
راه دیگری در برابر بشریت نیست. راه جدیدی باز شده که امیدها را در دنیا زنده کرده و موضوع بحث دنیاست. دولت هم در همین مسیر به ساختن و آبادانی میپردازد.
ما از امیرالمومنین آموختهایم که چگونه حمایت کنیم، فرمودند: اعینونی بالورع و الاجتهاد؛ یعنی با پرهیزگاری، تقوا، خودداری از آلوده شدن به آلودگیها و تلاش، به ولی کمک کنید. باید با همۀ وجود تلاش کنیم، نباید یک ثانیه هم وقت را تلف کنیم. در این کشور نباید نقص، فقر و مشکل باشد و این شدنی است. راهش این است که کار کنیم، با تقوا، دلسوز و با محبت باشیم. راه تعریف شده است، باید بدویم. ما هم داریم میدویم.